تدبر: تفاوت میان نسخه‌ها

== اهمیت تدبر قرآنی در زندگی انسان ==

در قرآن کریم کلمه «تدبّر» فقط در مورد قرآن به کار رفته است<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه اسلامی؛  روش‌های تدبر در قرآن | قفل دل‌هایمان را باز کنیم + فیلم.]</ref> و انسان به تدبر در قرآن و آیات آن فراخوانده شده است.<ref>. «أَفَلَا یتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافاً کثِیراً» آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند؟ و اگر از جانب غیر خدا بود در آن اختلافى بسیار مى ‌یافتند» (نساء/82).</ref> این نوع از تدبر، همان توجه متفکرانه به مجموع آیات قرآن است که باعث می‌شود خواننده قرآن پی به الهی بودنِ قرآن ببرد و تعمق و ژرف اندیشی قرآن بپردازد.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه اسلامی؛ ویکی فقه]</ref> علاوه بر این، شخص تدبر کننده با تدبر درمی‌یابدکه در بین آیات قرآن اختلافی وجود ندارد.

از نظر قرآن، تدبر موجب می‌شود انسان‌ها از شخصیت متفاوتی برخوردار ‌‌شوند؛ زیرا معارف قرآنی نقش مهمی در بازسازی شخصیت آنها دارد. در مقایسه احوال کسانی که در زندگی خود قرآن را سرمشق قرار دادند و با تدّبر در قرآن، از آن به عنوان کتاب هدایت و زندگی استفاده کردند، با کسانی که به چنین توفیقی دست نیافته‌ اند، دو نوع سبک زندگی بسیار متفاوت در قرآن شکل می‌‌گیردکه با هم تفاوت ماهوی و بنیانی دارند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه]</ref> قرآن کریم زندگی دسته اول را «حیات طیبّه»<ref>. مَنْ عَمِلَ صالِحا مِنْ ذَکرٍ اَوْ اُنْثی وَهُوَ مُوِمنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً؛ «هر کس‌که عمل شایسته‌ای انجام دهد؛ خواه مرد باشد یا زن، درحالی که مؤمن است او را به حیاتی پاک زنده می‌داریم» (نحل/ 97).</ref> می‌داند و زندگی دسته دوم را اساسا، زندگی نمی-داند<ref>[https://wikiporsesh.ir/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . ویکی پرسش]</ref><ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه.]</ref>؛ بلکه مُردنی می‌داند که هیچ یک از آثار حیات واقعی در آن یافت نمی‌‌شود.<ref>. وَما یسْتَوی الأَحْیآءُ وَلاَ الأمَواتُ اِنَّ اللّهَ یسْمِعُ مَنْ یشآءُ وَما اَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِی الْقُبُورِ؛ «و هرگز مردگان و زندگان یکسان نیستند! خداوند پیام خود را به گوش هرکس بخواهد می‌رساند و تو نمی‌توانی سخن خود را به گوش آنان که در گور خفته ‌ند، برسانی»(فاطر/22).</ref>

برای تدبر در قرآن، اقسام شیوه‌ها و تکنیک‌ها برای فهم معانی و لایه‌های پنهان قرآن وجود دارد و بسیاری از معلمان قرآن و علما انواع شیوه‌های تدبری را بیان کرده‌اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3908477/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%7C-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%85%D8%AF%E2%80%8C%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AA%D9%85%D9%84%D9%82-%D9%88-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%BA%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 . روش‌های تدبر در قرآن | باور به «الحمد‌لله» تملق و ستایش غیر را نمی‌پذیرد + فیلم]</ref> یکی از تکنیک‌های تدبر، اطلاق و تقیید است. این تکنیک به این معنا است که گاهی حکمی در قرآن به طور کلی و مطلق بیان می‌شود و اگر آن حکم به طور غیرکلی گفته شود، باید آن مورد خاص مشخص و مقید شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3912952/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%7C-%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AA%DA%A9%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%AA%D9%82%DB%8C%DB%8C%D8%AF . فیلم | روش‌های تدبر در قرآن / تکنیکی به نام اطلاق و تقیید]</ref> از این رو، اگر کسی مطلبی را بدون هیچ قید و شرطی به صورت مطلق بیان کند، همه آن موارد را در بر می‌گیرد و اگر شرطی برایش گذاشته شد، باید آن قید مشخص شود. به عنوان نمونه، تدبر با خطاب مطلق در قرآن بیان شده است و خداوند متعال هیچ شرطی نگذاشته است و تدبر در آیات قرآن را مقید به افراد خاص همانند روحانیون و قاریان نکرده است؛ بلکه این حکم بر هر کسی که خود را صاحب دل می‌داند و احساس می‌کند که با قلبش معارف الهی را باید درک کند، صدق می-کند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3908001/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%7C-%D8%AF%D8%B1%DA%A9-%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D8%B3%D9%85-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 . روش‌های تدبر در قرآن | درک آیات الهی با جسم و جان + فیلم]</ref>  

یکی دیگر از تکنیک‌ها، تکنیک عام و خاص است. این تکنیک به این معنا است که در متن برخی از آیات، در رابطه با یک مصداق خاص، یک حکم عام مطرح شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3916768/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%7C-%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D8%B5-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%AD%DA%A9%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85 . فیلم | روش‌های تدبر در قرآن / مثالی برای بیان موضوعی خاص با ارائه حکمی عام]</ref> به عنوان مثال، یک نمونه از آیات قرآن به دروغ‌گویی کافران اشاره دارد. دروغ کافران بر اساس آیه« أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ»(زمر/3) این بود که دلیل بت پرستی خود را نزدیک شدن به خدا معرفی کرده‌اند؛ در صورتی‌که واقعا اینطور نبود و کافران بت‌ها را به خاطر خود بت‌ها می‌پرستیدند.<ref>. أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ؛ »آگاه باشيد آئين پاك از آن خداست و كسانى كه به جاى او دوستانى براى خود گرفته‌ اند (به اين بهانه كه) ما آن‌ها را جز براى اينكه ما را هر چه بيشتر به خدا نزديك گردانند، نمی‌‏پرستيم، البته خدا ميان آنان درباره آنچه كه بر سر آن اختلاف دارند، داورى خواهد كرد در حقيقت‏ خدا آن كسى را كه دروغ‏پرداز ناسپاس است، هدايت نمى‌‏كند» (زمر/3).</ref> در این آیه، یک دروغ خاص مطرح شده است؛ اما خداوند یک حکم کلی و عام برای دروغ صادر کرده است و آن هدایت نکردن دروغگوی کافر است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3916768/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%7C-%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D8%B5-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87-%D8%AD%DA%A9%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85 . فیلم | روش‌های تدبر در قرآن / مثالی برای بیان موضوعی خاص با ارائه حکمی عام]</ref>