پرش به محتوا

نفاق: تفاوت میان نسخه‌ها

۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ آوریل ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - '¬' به '‌'
جز (جایگزینی متن - 'پاورقی ها' به 'ارجاعات')
جز (جایگزینی متن - '¬' به '‌')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱۰: خط ۱۰:


== پیشینه نفاق ==
== پیشینه نفاق ==
در طول تاریخ و در تمامی ادیان انسان‌هایی با چهره‌های ریاکارانه و دو رو دیده شده است و این امر تنها به برهه خاصی محدود نمی‌شود.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325357/%D8%AA%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدرنیا: تقدم رضایت مردم بر رضایت خداوند از شاخصه‌های نفاق است]</ref> به عبارت دیگر نفاق رذیلتی اخلاقی و خصلت خاص بشری است که مختص شریعت اسلام و مؤمنان نیست و در همه ادیان و اعصار می‌توان ردپایی از آن یافت.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است]</ref> بیش از ۳۰۰ آیه در قرآن در مورد نفاق وجود دارد؛ چه اینکه در نهج‌البلاغه و کلمات معصومان مباحث زیادی را در این زمینه شاهدیم؛ واژه نفاق و کلمات هم خانواده آن ۳۶ بار در قرآن آمده است؛ البته نفاق در آیات مکی ناظر به جریان انحرافی عقیدتی در مکه بوده، ولی بیشتر آیات مرتبط در مدینه نازل شده است. اولین رفتارهای منافقانه که در مدینه شکل گرفت از سوی عبدالله بن ابی بود؛ او دنبال حاکمیت بر مدینه بود و بین اوس و خزرج واسطه‌گری کرد و چون بعد از دولت پیامبر جایگاهی برای خود ندید، از طرفداران جدی پیامبر شد و محکم و قوی خود را به عنوان مدافع ایشان معرفی کرد، ولی بعداً به اشکال مختلف کارشکنی کرد و این کارشکنی در بسیاری از جنگ‌ها قابل ملاحظه است. وی ارتباط با یهودیان بنی‌قینقاع داشت و آنها را به مقاومت در برابر پیامبر تحریک کرد. در غزوه تبوک هم این کارشکنی مشهود است و حتی در بازگشت از تبوک نقشه ترور پیامبر را چیدند و در مسجد ضرار هم نقش برجسته‌ای داشت؛ البته منافقان خود را اصلاح‌گر معرفی می‌کنند، ولی در حقیقت غیر از افساد و هلاکت دیگران چیز دیگری را به ارمغان نمی‌آورند. در سوره منافقون آنقدر از این گروه تبری جسته شده است که قرآن فرموده به شهادت آنها هم توجه نشود<ref>إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ؛ «چون منافقان نزد تو آیند گویند گواهی می¬دهیم که تو واقعاً پیامبر خدایی و خدا هم می¬داند که تو واقعاً پیامبر او هستی و خدا گواهی می¬دهد که مردم دوچهره سخت دروغگویند»  (منافقون/1)</ref>.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3967414/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 آیت‌الله رمضانی: جریان نفاق تهدیدی جدی برای جامعه است / ویژگی‌های منافقان در قرآن]</ref> جریان نفاق بعد از پیامبر شدت گرفت تا جایی که حضرت علی(ع) در خطبه‌های خود با تأکید بر جهاد علیه منافقان آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق را مهمترین اقدام در جهت متلاشی کردن این جریان معرفی می‌کنند.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3388917/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%B7-%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82 محمودی: تقابل عقل و دین ناشی از خط فکری نفاق است/ لزوم آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق]</ref>
در طول تاریخ و در تمامی ادیان انسان‌هایی با چهره‌های ریاکارانه و دو رو دیده شده است و این امر تنها به برهه خاصی محدود نمی‌شود.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325357/%D8%AA%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدرنیا: تقدم رضایت مردم بر رضایت خداوند از شاخصه‌های نفاق است]</ref> به عبارت دیگر نفاق رذیلتی اخلاقی و خصلت خاص بشری است که مختص شریعت اسلام و مؤمنان نیست و در همه ادیان و اعصار می‌توان ردپایی از آن یافت.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است]</ref> بیش از ۳۰۰ آیه در قرآن در مورد نفاق وجود دارد؛ چه اینکه در نهج‌البلاغه و کلمات معصومان مباحث زیادی را در این زمینه شاهدیم؛ واژه نفاق و کلمات هم خانواده آن ۳۶ بار در قرآن آمده است؛ البته نفاق در آیات مکی ناظر به جریان انحرافی عقیدتی در مکه بوده، ولی بیشتر آیات مرتبط در مدینه نازل شده است. اولین رفتارهای منافقانه که در مدینه شکل گرفت از سوی عبدالله بن ابی بود؛ او دنبال حاکمیت بر مدینه بود و بین اوس و خزرج واسطه‌گری کرد و چون بعد از دولت پیامبر جایگاهی برای خود ندید، از طرفداران جدی پیامبر شد و محکم و قوی خود را به عنوان مدافع ایشان معرفی کرد، ولی بعداً به اشکال مختلف کارشکنی کرد و این کارشکنی در بسیاری از جنگ‌ها قابل ملاحظه است. وی ارتباط با یهودیان بنی‌قینقاع داشت و آنها را به مقاومت در برابر پیامبر تحریک کرد. در غزوه تبوک هم این کارشکنی مشهود است و حتی در بازگشت از تبوک نقشه ترور پیامبر را چیدند و در مسجد ضرار هم نقش برجسته‌ای داشت؛ البته منافقان خود را اصلاح‌گر معرفی می‌کنند، ولی در حقیقت غیر از افساد و هلاکت دیگران چیز دیگری را به ارمغان نمی‌آورند. در سوره منافقون آنقدر از این گروه تبری جسته شده است که قرآن فرموده به شهادت آنها هم توجه نشود<ref>إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ؛ «چون منافقان نزد تو آیند گویند گواهی می‌دهیم که تو واقعاً پیامبر خدایی و خدا هم می‌داند که تو واقعاً پیامبر او هستی و خدا گواهی می‌دهد که مردم دوچهره سخت دروغگویند»  (منافقون/1)</ref>.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3967414/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 آیت‌الله رمضانی: جریان نفاق تهدیدی جدی برای جامعه است / ویژگی‌های منافقان در قرآن]</ref> جریان نفاق بعد از پیامبر شدت گرفت تا جایی که حضرت علی(ع) در خطبه‌های خود با تأکید بر جهاد علیه منافقان آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق را مهمترین اقدام در جهت متلاشی کردن این جریان معرفی می‌کنند.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3388917/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%B7-%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82 محمودی: تقابل عقل و دین ناشی از خط فکری نفاق است/ لزوم آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق]</ref>


البته برخی مفسران نظیر علامه‌طباطبائی معتقدند جريان نفاق از همان ابتدای بعثت پيامبر(ص) شكل گرفته بود و اينگونه نبود كه بعد از هجرت پيامبر(ص) و در مدينه اين جريان شكل بگيرد. وجود نفاق در جامعه از عوامل اصلی شکل‌گیری عاشورا بود<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/2621993/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA رئیس نهاد نماینده ولی فقیه در استان فارس اظهار کرد: نفاق؛ عامل اصلی انحراف انقلاب پیامبر(ص)/ مهم‌ترین امانت الهی، ولی خداست]</ref> و اگر صفت نفاق در مردم آن زمان وجود نداشت تاريخ اسلام و تشيع به‌شكلی ديگر رقم می‌خورد.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2344254/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- نفاق عامل ويرانی تمدن‌های بزرگ بشريت است]</ref>
البته برخی مفسران نظیر علامه‌طباطبائی معتقدند جريان نفاق از همان ابتدای بعثت پيامبر(ص) شكل گرفته بود و اينگونه نبود كه بعد از هجرت پيامبر(ص) و در مدينه اين جريان شكل بگيرد. وجود نفاق در جامعه از عوامل اصلی شکل‌گیری عاشورا بود<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/2621993/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA رئیس نهاد نماینده ولی فقیه در استان فارس اظهار کرد: نفاق؛ عامل اصلی انحراف انقلاب پیامبر(ص)/ مهم‌ترین امانت الهی، ولی خداست]</ref> و اگر صفت نفاق در مردم آن زمان وجود نداشت تاريخ اسلام و تشيع به‌شكلی ديگر رقم می‌خورد.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2344254/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- نفاق عامل ويرانی تمدن‌های بزرگ بشريت است]</ref>
خط ۲۸: خط ۲۸:
نفاق به معنى دورويى و مخالف بودن ظاهر با باطن است و به همین دلیل، منافقان در آیات و روایت، پست‌تر از کفار شمرده شده‌اند، چون در لباس دوست ظاهر می‌شوند، اما از پشت خنجر می‌زنند و در نتیجه، خطر آنان برای اسلام و جامعه انسانی، به مراتب بیشتر از کفر است<ref>[https://sb.iqna.ir/fa/news/3934379/%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%87%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%DA%A9%D9%81%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%AC%D8%A8-%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF کنار هم قرار گرفتن ایمان و کفر، موجب شکل‌گیری نفاق می‌شود]</ref> چون مردم نسبت کفار تکلیفشان مشخص است.<ref>[https://kerman.iqna.ir/fa/news/3618258/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%A8-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF جعفری: نفاق از بدترین صفات محسوب می‌شود]</ref>
نفاق به معنى دورويى و مخالف بودن ظاهر با باطن است و به همین دلیل، منافقان در آیات و روایت، پست‌تر از کفار شمرده شده‌اند، چون در لباس دوست ظاهر می‌شوند، اما از پشت خنجر می‌زنند و در نتیجه، خطر آنان برای اسلام و جامعه انسانی، به مراتب بیشتر از کفر است<ref>[https://sb.iqna.ir/fa/news/3934379/%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1-%D9%87%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%DA%A9%D9%81%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%AC%D8%A8-%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF کنار هم قرار گرفتن ایمان و کفر، موجب شکل‌گیری نفاق می‌شود]</ref> چون مردم نسبت کفار تکلیفشان مشخص است.<ref>[https://kerman.iqna.ir/fa/news/3618258/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%88%D8%A8-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF جعفری: نفاق از بدترین صفات محسوب می‌شود]</ref>


از جمله آسیب هایی که از ناحیه نفاق متوجه جامعه اسلامی و افراد می شود می توان به این موارد اشاره کرد: نشناختن حق،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2415034/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%A1%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%8A%D9%83-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق، نوعی سوء‌استفاده از يك استعداد انسانی است]</ref> دو لایه شدن شخصیت انسان،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3542825/%D8%A7%D9%87%D9%84-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%86%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF آیت‌الله صفایی بوشهری: اهل نفاق در امورات اقتصادی به دنبال چپاول ثروت‌ها هستند]</ref> شکل گیری بستر تحجر،<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3480210/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0-%D8%AA%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85 آیت‌الله اراکی ابراز کرد: نفاق، بستر نفوذ، تحجر، تشیع انگلیسی و اسلام آمریکایی است/ ضرورت شناخت این علائم]</ref>افساد، سفاهت و استهزا،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3895814/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B1%D8%B0%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA آسیب‌های اجتماعی نفاق از دیدگاه امام موسی صدر / نفاق مجمع رذائل است]</ref>زمينه‌سازی بسياری از گناهان از جمله فتنه‌انگيزی، غيبت و مردم‌‌آزاری،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2344254/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- نفاق عامل ويرانی تمدن‌های بزرگ بشريت است]</ref> ایجاد زمینه تفرقه افکنی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3362801/%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82 حجت‌الاسلام ربانی: وجه اشتراک تمام فرقه‌های انحرافی دوری از اهل بیت(ع) است/قرائت قرآن؛ آبی بر آتش نفاق]</ref> ریاکاری، انحصارطلبی،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2415034/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%A1%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%8A%D9%83-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق، نوعی سوء‌استفاده از يك استعداد انسانی است]</ref> عافیت طلبی،<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/3885599/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87%D8%B9-%D8%A7%D9%86%D8%B9%DA%A9%D8%A7%D8%B3-%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%BA%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF در نشست «سیره حضرت رسول اکرم(ص) در مواجهه با نفاق و منافقان» بررسی شد؛ شیوه برخورد با نفاق در قرآن و سیره / ائمه(ع) انعکاس وجودی شخصیت پیغمبر(ص) هستند]</ref> دنیاگرایی و دنیاپرستی، ترس و اضطراب،<ref> یحْسَبُونَ کلَّ صَیحَةٍ عَلَیهِمْ؛ «هر فریادی از هر جا بلند شود بر ضد خود می‌پندارند» (منافقون/4)</ref>  سستی در جهاد و امتناع از انفاق مالی، <ref> وَ یقْبِضُونَ أَیدِیهُمْ؛ «و دست¬های خود را از انفاق فرو می¬بندند» (توبه/67)</ref>.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3967414/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 آیت‌الله رمضانی: جریان نفاق تهدیدی جدی برای جامعه است / ویژگی‌های منافقان در قرآن]</ref> قبول گزینشی احکام در راستای خواسته های فردی،.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3480210/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0-%D8%AA%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85 آیت‌الله اراکی ابراز کرد: نفاق، بستر نفوذ، تحجر، تشیع انگلیسی و اسلام آمریکایی است/ ضرورت شناخت این علائم]</ref> سستی در انجام واجبات دینی، <ref>آیات ۵۲ سوره توبه و ۹۴ سوره نساء.</ref>.<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/3551632/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق و دورویی، مهم‌ترین آسیب اجتماعی است]</ref> رفتار با مردم بر اساس منافع شخصی،<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/1445563/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA حجت‌الاسلام عابدینی: رفتار با مردم بر اساس منافع شخصی نشانه نفاق است]</ref>  دوستی با کفار،<ref> لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ؛ «سرهای خود را (از روی استهزا و کبر و غرور) تکان می‌دهند» (منافقون/5)</ref> عدم پایبندی به تعهدات،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است]</ref> تلاش برای ضربه زدن به انسان و سوق دادن جامعه بشری به سوی پرتگاه‌های اخلاقی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است-  محمودی: تقابل عقل و دین ناشی از خط فکری نفاق است/ لزوم آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق- آیت‌الله صفایی بوشهری: اهل نفاق در امورات اقتصادی به دنبال چپاول ثروت‌ها هستند]</ref> حیله گری و فتنه انگیزی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325665/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%88%D8%AF صدرنیا: تفاوت مصلحت‌اندیشی با رفتارهای نفاق آمیز برای جوانان تبیین شود]</ref>  دروغگویى،<ref> وَ اللَّهُ یشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ؛ «خداوند شهادت می‌دهد که منافقان دروغگو هستند» (منافقون/1)</ref>.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2514611/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%89-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%89-%D9%88-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D9%89-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق، نوعى دروغ عملى و اعتقادى است]</ref> خیانت در امانت،<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/2621993/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA رئیس نهاد نماینده ولی فقیه در استان فارس اظهار کرد: نفاق؛ عامل اصلی انحراف انقلاب پیامبر(ص)/ مهم‌ترین امانت الهی، ولی خداست]</ref> تقدم رضایت مردم بر رضایت الهی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325357/%D8%AA%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدرنیا: تقدم رضایت مردم بر رضایت خداوند از شاخصه‌های نفاق است]</ref> غرور و تعصبات منفی و بحران معنا، دنبال روی جبهه کفر و شرک<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3542825/%D8%A7%D9%87%D9%84-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%86%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF آیت‌الله صفایی بوشهری: اهل نفاق در امورات اقتصادی به دنبال چپاول ثروت‌ها هستند]</ref> و ارتباط با دشمنان خدا و جستجوی عزت نزد دشمنان خداوند.<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/3551632/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق و دورویی، مهم‌ترین آسیب اجتماعی است]</ref>
از جمله آسیب هایی که از ناحیه نفاق متوجه جامعه اسلامی و افراد می شود می توان به این موارد اشاره کرد: نشناختن حق،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2415034/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%A1%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%8A%D9%83-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق، نوعی سوء‌استفاده از يك استعداد انسانی است]</ref> دو لایه شدن شخصیت انسان،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3542825/%D8%A7%D9%87%D9%84-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%86%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF آیت‌الله صفایی بوشهری: اهل نفاق در امورات اقتصادی به دنبال چپاول ثروت‌ها هستند]</ref> شکل گیری بستر تحجر،<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3480210/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0-%D8%AA%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85 آیت‌الله اراکی ابراز کرد: نفاق، بستر نفوذ، تحجر، تشیع انگلیسی و اسلام آمریکایی است/ ضرورت شناخت این علائم]</ref>افساد، سفاهت و استهزا،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3895814/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B1%D8%B0%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%B3%D8%AA آسیب‌های اجتماعی نفاق از دیدگاه امام موسی صدر / نفاق مجمع رذائل است]</ref>زمينه‌سازی بسياری از گناهان از جمله فتنه‌انگيزی، غيبت و مردم‌‌آزاری،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2344254/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- نفاق عامل ويرانی تمدن‌های بزرگ بشريت است]</ref> ایجاد زمینه تفرقه افکنی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3362801/%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85-%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A2%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82 حجت‌الاسلام ربانی: وجه اشتراک تمام فرقه‌های انحرافی دوری از اهل بیت(ع) است/قرائت قرآن؛ آبی بر آتش نفاق]</ref> ریاکاری، انحصارطلبی،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2415034/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%A1%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%8A%D9%83-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق، نوعی سوء‌استفاده از يك استعداد انسانی است]</ref> عافیت طلبی،<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/3885599/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87%D8%B9-%D8%A7%D9%86%D8%B9%DA%A9%D8%A7%D8%B3-%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%BA%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF در نشست «سیره حضرت رسول اکرم(ص) در مواجهه با نفاق و منافقان» بررسی شد؛ شیوه برخورد با نفاق در قرآن و سیره / ائمه(ع) انعکاس وجودی شخصیت پیغمبر(ص) هستند]</ref> دنیاگرایی و دنیاپرستی، ترس و اضطراب،<ref> یحْسَبُونَ کلَّ صَیحَةٍ عَلَیهِمْ؛ «هر فریادی از هر جا بلند شود بر ضد خود می‌پندارند» (منافقون/4)</ref>  سستی در جهاد و امتناع از انفاق مالی، <ref> وَ یقْبِضُونَ أَیدِیهُمْ؛ «و دست‌های خود را از انفاق فرو می‌بندند» (توبه/67)</ref>.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3967414/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 آیت‌الله رمضانی: جریان نفاق تهدیدی جدی برای جامعه است / ویژگی‌های منافقان در قرآن]</ref> قبول گزینشی احکام در راستای خواسته های فردی،.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3480210/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0-%D8%AA%D8%AD%D8%AC%D8%B1-%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85 آیت‌الله اراکی ابراز کرد: نفاق، بستر نفوذ، تحجر، تشیع انگلیسی و اسلام آمریکایی است/ ضرورت شناخت این علائم]</ref> سستی در انجام واجبات دینی، <ref>آیات ۵۲ سوره توبه و ۹۴ سوره نساء.</ref>.<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/3551632/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق و دورویی، مهم‌ترین آسیب اجتماعی است]</ref> رفتار با مردم بر اساس منافع شخصی،<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/1445563/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B9-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C-%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA حجت‌الاسلام عابدینی: رفتار با مردم بر اساس منافع شخصی نشانه نفاق است]</ref>  دوستی با کفار،<ref> لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ؛ «سرهای خود را (از روی استهزا و کبر و غرور) تکان می‌دهند» (منافقون/5)</ref> عدم پایبندی به تعهدات،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است]</ref> تلاش برای ضربه زدن به انسان و سوق دادن جامعه بشری به سوی پرتگاه‌های اخلاقی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است-  محمودی: تقابل عقل و دین ناشی از خط فکری نفاق است/ لزوم آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق- آیت‌الله صفایی بوشهری: اهل نفاق در امورات اقتصادی به دنبال چپاول ثروت‌ها هستند]</ref> حیله گری و فتنه انگیزی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325665/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%88%D8%AF صدرنیا: تفاوت مصلحت‌اندیشی با رفتارهای نفاق آمیز برای جوانان تبیین شود]</ref>  دروغگویى،<ref> وَ اللَّهُ یشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ؛ «خداوند شهادت می‌دهد که منافقان دروغگو هستند» (منافقون/1)</ref>.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2514611/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%89-%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA-%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%89-%D9%88-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D9%89-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق، نوعى دروغ عملى و اعتقادى است]</ref> خیانت در امانت،<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/2621993/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%B5-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA رئیس نهاد نماینده ولی فقیه در استان فارس اظهار کرد: نفاق؛ عامل اصلی انحراف انقلاب پیامبر(ص)/ مهم‌ترین امانت الهی، ولی خداست]</ref> تقدم رضایت مردم بر رضایت الهی،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325357/%D8%AA%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA صدرنیا: تقدم رضایت مردم بر رضایت خداوند از شاخصه‌های نفاق است]</ref> غرور و تعصبات منفی و بحران معنا، دنبال روی جبهه کفر و شرک<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3542825/%D8%A7%D9%87%D9%84-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%86%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF آیت‌الله صفایی بوشهری: اهل نفاق در امورات اقتصادی به دنبال چپاول ثروت‌ها هستند]</ref> و ارتباط با دشمنان خدا و جستجوی عزت نزد دشمنان خداوند.<ref>[https://qazvin.iqna.ir/fa/news/3551632/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نفاق و دورویی، مهم‌ترین آسیب اجتماعی است]</ref>


== راهکاری های مبارزه با نفاق ==
== راهکاری های مبارزه با نفاق ==
با توجه به آسیب ها و پیامدهایی که به سبب وجود جریان نفاق گریبان¬گیر جامعه مسلمانان می شود ضروری است اقداماتی را به جهت برون رفت و مبارزه با این پدیده انجام داد. از جمله اقدامات و راهکارها عبارتند از: ایجاد شرایط رشد در جامعه و افزایش سطح فهم‌ها،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3320755/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86 حجت الاسلام میرامینی تصریح کرد: نفاق؛ بزرگترین فتنه/ کشف انگیزه روانی افراد؛ رسواگر چهره منافقان]</ref> تقویت انگیزه‌های درونی،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1417692/%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%B8%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF اصرار بر حفظ ظواهر، نفاق را در جامعه پدید می‌آورد]</ref> معرفت بخشی به جامعه،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3388917/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%B7-%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82 محمودی: تقابل عقل و دین ناشی از خط فکری نفاق است/ لزوم آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق]</ref> تقویت روحیه شجاعت در افراد، پرورش قوای فکری، پرهیز از ریاکاری و نترساندن افراد از راستگویی(حتی در مسائلی که به ضرر ماست) و تقویت ایمان باطنی،.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3320610/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B9%D8%AA-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA فیضیان: تقویت ایمان و روحیه شجاعت، بهترین راهکار پیشگیری از ایجاد نفاق است]</ref> ولایت پذیری،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2344254/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- نفاق عامل ويرانی تمدن‌های بزرگ بشريت است]</ref> عبرت‌آموزی از جایگاه دنیوی و اخروی منافقان،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است]</ref> بصیرت افزایی رسانه ها در این حوزه.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325665/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%88%D8%AF صدرنیا: تفاوت مصلحت‌اندیشی با رفتارهای نفاق آمیز برای جوانان تبیین شود]</ref>
با توجه به آسیب ها و پیامدهایی که به سبب وجود جریان نفاق گریبان‌گیر جامعه مسلمانان می شود ضروری است اقداماتی را به جهت برون رفت و مبارزه با این پدیده انجام داد. از جمله اقدامات و راهکارها عبارتند از: ایجاد شرایط رشد در جامعه و افزایش سطح فهم‌ها،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3320755/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%A7%D9%86 حجت الاسلام میرامینی تصریح کرد: نفاق؛ بزرگترین فتنه/ کشف انگیزه روانی افراد؛ رسواگر چهره منافقان]</ref> تقویت انگیزه‌های درونی،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/1417692/%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%B8%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF اصرار بر حفظ ظواهر، نفاق را در جامعه پدید می‌آورد]</ref> معرفت بخشی به جامعه،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3388917/%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%B7-%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82 محمودی: تقابل عقل و دین ناشی از خط فکری نفاق است/ لزوم آگاه‌سازی مردم نسبت به جریان نفاق]</ref> تقویت روحیه شجاعت در افراد، پرورش قوای فکری، پرهیز از ریاکاری و نترساندن افراد از راستگویی(حتی در مسائلی که به ضرر ماست) و تقویت ایمان باطنی،.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3320610/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B9%D8%AA-%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA فیضیان: تقویت ایمان و روحیه شجاعت، بهترین راهکار پیشگیری از ایجاد نفاق است]</ref> ولایت پذیری،<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/2344254/%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A8%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- نفاق عامل ويرانی تمدن‌های بزرگ بشريت است]</ref> عبرت‌آموزی از جایگاه دنیوی و اخروی منافقان،<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3327324/%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA نبی‌زاده: ضعف ایمان، مهم‌ترین عامل ایجاد نفاق در جامعه است]</ref> بصیرت افزایی رسانه ها در این حوزه.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3325665/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D9%88%D8%AF صدرنیا: تفاوت مصلحت‌اندیشی با رفتارهای نفاق آمیز برای جوانان تبیین شود]</ref>


== تفاوت تقیه با نفاق ==
== تفاوت تقیه با نفاق ==
۴٬۸۳۱

ویرایش