زبان شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

زبان شناسی؛ علم بررسی موضوع زبان در ابعاد مختلف. زبان شناسی از علومی با پیشینه‎ای بسیار کهن است که در دو قرن اخیر شاهد پیشرفت¬های چشم‎گیری بوده است. زبان شناسی در فهم ما از قرآن تأثیری بسیاری دارد و بی¬ توجهی به آن را می¬توان در ترجمه¬ها و تفاسیر موجود از قرآن مشاهده کرد. ایزوتسو را می¬توان اولین فردی دانست که از این علم به معنای نوینش در فهم قرآن بهره برد. زبان شناسی نقش‎گرا و زبان شناسی ساختارگرا دو رویکرد مهم زبان¬شناسی در مطالعات قرآنی است.

پیشینۀ زبان‌شناسی به قبل از میلاد می‌رسد. نخستین مباحث زبان‌شناسی مربوط به مبحث ماهیت معنا و منشأ زبان، به‌ویژه در هند، یونان، و روم است. چنان‌که پانینی دستور‌زبان خود را، که نخستین اثر بزرگ در این‌باره است می¬نویسد و نظام واژه‌سازی در سانسکریت را مطرح می‌کند. با این حال، تا پیش از قرن ۱۸ لغویون، نحویون، و بلاغیون بیشتر به دستور زبان، لغات، و تلفظ توجه داشتند. در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ تحولاتی نظیر ایجاد زبان‌های جهانی، رویکرد نظام‌مند در آواشناسی و نگارش دستور زبان‌های همگانی آغاز شد. اما نقطه شروع بررسی تحول تاریخی هر زبان و ارتباط خانوادگی بین زبان‌های مشابه قرن ۱۹ است. پیدایش زبان‌شناسی تطبیقی و قوانین واج‌شناسی ازجمله دستاوردهای عمدۀ این قرن است. تکامل زبان‌شناسی به‌منزلۀ یک علم و گسترش قلمرو آن در قرن ۲۰ چشمگیر بوده است.

بی توجهی به زبان شناسی در قرآن كريم موجب شده تا ترجمه‎ها و حتی تفاسيری داشته باشيم كه به مباحث آوايی و زيبايی¬های زبان شناسی توجه نكرده و ترجمه مناسبی ارايه نداده¬اند. امروز مانند گذشته نيست كه يك جمله را حاصل مجموعه ای از كلمات بدانند بلكه باور بر این است كه عوامل جامعه شناختی و روان شناختی در ايجاد يك جمله دخيل است. تحليل متن قرآن از زاويه ادبی، تحليل گفتمان ادبی و تحليل گفتمان انتقادی از ديگر مسايلی است كه می توان مورد بحث و بررسی قرار داد.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/2096518/%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%8A%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D9%85-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF نشست علمی«زبان شناسی و جايگاه آن در علوم اسلامی» در قم برگزار شد]</ref> قرآن دارای لایه¬های اجتماعی است؛ از اینرو به عنوان مثال باید به جایگاه زنان و خانواده در دوره نزول توجه شود؛ مثلاً سوره مسد و هجو ابی لهب و همسرش و برجسته شدن ملکه سبأ، حضرت مریم و ... نمونه‌هایی از این موضوعات است که باید با توجه به فضای اجتماعی، تحلیل شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3922511/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%87%D9%85-%D8%AF%D9%82%DB%8C%D9%82%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C زبان‌شناسی در حوزه مورد بی‌مهری است / نقش زبان‌شناسی در فهم دقیق‌تر متون دینی]</ref>

۵۰۰ آيه با عنوان آيات الاحكام وجود دارد كه ارتباط زيادی با معانی و الفاظ دارند و الفاظ و معانی نيز با زبان شناسی مرتبط هستند. توجه به زبان شناسی می¬تواند مطالعات آیات الاحکام را تحت تأثیر قرار دهد.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/2096519/%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%B7-%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%83%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%AA-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%87%D8%AF تسلط بر زبان شناسی می‌تواند احكام فقهی را تحت تأثير قرار دهد]</ref>

اولین خصوصیت این است که این مطالعات نظام‌‌مند هستند و محقق بر اساس پارادایم خاصی به این مباحث ورود می‌کند. خصوصیت دوم این است که تلاش می‌کنند بر مفروضات فلسفی اندکی استوار شوند و با یک سری مفروضات عرفی شروع می‌کنند؛ زیرا طبیعی است که زبان بشر در یک فضای عرفی و روزمره شکل گرفته و واضعان زبان، فلاسفه نبوده¬اند. بنابراین تا آنجا که ممکن است باید از پیش‌فرض‌های متافیزیکی دوری کرد. خصوصیت دیگر این است که از شاخه‌ای به شاخه دیگر متفاوت است و برای مثال در زبان‌شناسیِ شناختی به رابطه ذهن و زبان اشاره می‌شود و در بقیه شاخه‌ها هم موارد تخصصی، مورد بحث قرار می‌گیرد. طبیعی است در اینجا باید با کمک تفکر انتقادی جلو رفت و به کمک این تفکر، از مواردی که امکان استفاده در حوزه مطالعات قرآنی دارد استفاده کرد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4048133/%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%88-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA تلاش‌های ایزوتسو آغاز ورود زبان‌شناسی به مطالعات قرآنی است]</ref>