پرش به محتوا

تدبر: تفاوت میان نسخه‌ها

۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ آوریل ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - ' می ' به ' می‌'
جز (جایگزینی متن - '¬' به '‌')
جز (جایگزینی متن - ' می ' به ' می‌')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱: خط ۱:
تدبر؛ به دانشی در قرآن گفته می­شود که انسان می­تواند به وسیله آن به ابعاد عمیق معارف قرآنی دست یابد. اهمیت تدبر در قرآن کریم این است که انسان با این دانش به جایگاه و موقعیت خویش در جهان پی می­برد و معارف و دانش لازم برای رسیدن به مقصد واقعی هستی را از طریق معارف قرآنی بدست می­آورد. برخی از تکنیک­هایی که برای تدبر در قرآن می توان استفاده کرد عبارتند از: تکنیک مطلق و مقید، عام و خاص، قیاس اولویت.
تدبر؛ به دانشی در قرآن گفته می­شود که انسان می­تواند به وسیله آن به ابعاد عمیق معارف قرآنی دست یابد. اهمیت تدبر در قرآن کریم این است که انسان با این دانش به جایگاه و موقعیت خویش در جهان پی می­برد و معارف و دانش لازم برای رسیدن به مقصد واقعی هستی را از طریق معارف قرآنی بدست می­آورد. برخی از تکنیک­هایی که برای تدبر در قرآن می‌توان استفاده کرد عبارتند از: تکنیک مطلق و مقید، عام و خاص، قیاس اولویت.


== تدبر در قرآن ==
== تدبر در قرآن ==
خط ۷: خط ۷:
در قرآن کریم کلمه «تدبّر» فقط در مورد قرآن به کار رفته است<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه اسلامی؛  روش‌های تدبر در قرآن | قفل دل‌هایمان را باز کنیم + فیلم.]</ref> و انسان به تدبر در قرآن و آیات آن فراخوانده شده است.<ref>. «أَفَلَا یتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافاً کثِیراً» آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند؟ و اگر از جانب غیر خدا بود در آن اختلافى بسیار مى ‌یافتند» (نساء/82).</ref> این نوع از تدبر، همان توجه متفکرانه به مجموع آیات قرآن است که باعث می‌شود خواننده قرآن پی به الهی بودنِ قرآن ببرد و تعمق و ژرف اندیشی قرآن بپردازد.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه اسلامی؛ ویکی فقه]</ref> علاوه بر این، شخص تدبر کننده با تدبر درمی‌یابدکه در بین آیات قرآن اختلافی وجود ندارد.
در قرآن کریم کلمه «تدبّر» فقط در مورد قرآن به کار رفته است<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه اسلامی؛  روش‌های تدبر در قرآن | قفل دل‌هایمان را باز کنیم + فیلم.]</ref> و انسان به تدبر در قرآن و آیات آن فراخوانده شده است.<ref>. «أَفَلَا یتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافاً کثِیراً» آیا در قرآن تدبر نمی‌کنند؟ و اگر از جانب غیر خدا بود در آن اختلافى بسیار مى ‌یافتند» (نساء/82).</ref> این نوع از تدبر، همان توجه متفکرانه به مجموع آیات قرآن است که باعث می‌شود خواننده قرآن پی به الهی بودنِ قرآن ببرد و تعمق و ژرف اندیشی قرآن بپردازد.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه اسلامی؛ ویکی فقه]</ref> علاوه بر این، شخص تدبر کننده با تدبر درمی‌یابدکه در بین آیات قرآن اختلافی وجود ندارد.
این تعمق و ژرف اندیشی مختص افراد خاصی نیست؛ لحن خطاب‌های قرآن در مورد تدبر، عمومیت دارد و این عمومیت نشانگر ذهن هوشمند انسان است که قابلیت فهم قرآن در وی نهادینه شده است و محدود به طیف خاصی از پیامبران، معلمان یا اولیای الهی نیست؛ زیرا قرآن کریم، کتاب هدایت انسان است و باید در تمام ابعاد و استعداد های ارزنده وجودی انسان را یاری کند. از این رو، بخشی از رهنمودهای قرآن برای پرورش عقل و فکر انسان تنظیم شده و بخشی دیگر به پرورش دل و جان او اختصاص دارد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه]</ref> بر طبق آیات قرآن همه انسان‌ها به شرطی که بر دلهایشان قفل نزده باشند می‌توانند در قرآن تدبر داشته باشند.<ref>. أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا؛ آيا به آيات قرآن نمى‏انديشند؟ يا [مگر] بر دلهايشان قفلهايى نهاده شده است؟ (محمد/24)</ref><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3907311/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%7C-%D9%82%D9%81%D9%84-%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 . روش‌های تدبر در قرآن | قفل دل‌هایمان را باز کنیم + فیلم؛ روش‌های تدبر در قرآن | اهمیت تدبر در آیات الهی؛ روش‌های تدبر در قرآن | تدبر به چه معناست + فیلم.]</ref>  
این تعمق و ژرف اندیشی مختص افراد خاصی نیست؛ لحن خطاب‌های قرآن در مورد تدبر، عمومیت دارد و این عمومیت نشانگر ذهن هوشمند انسان است که قابلیت فهم قرآن در وی نهادینه شده است و محدود به طیف خاصی از پیامبران، معلمان یا اولیای الهی نیست؛ زیرا قرآن کریم، کتاب هدایت انسان است و باید در تمام ابعاد و استعداد های ارزنده وجودی انسان را یاری کند. از این رو، بخشی از رهنمودهای قرآن برای پرورش عقل و فکر انسان تنظیم شده و بخشی دیگر به پرورش دل و جان او اختصاص دارد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه]</ref> بر طبق آیات قرآن همه انسان‌ها به شرطی که بر دلهایشان قفل نزده باشند می‌توانند در قرآن تدبر داشته باشند.<ref>. أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا؛ آيا به آيات قرآن نمى‏انديشند؟ يا [مگر] بر دلهايشان قفلهايى نهاده شده است؟ (محمد/24)</ref><ref>[https://iqna.ir/fa/news/3907311/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%7C-%D9%82%D9%81%D9%84-%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 . روش‌های تدبر در قرآن | قفل دل‌هایمان را باز کنیم + فیلم؛ روش‌های تدبر در قرآن | اهمیت تدبر در آیات الهی؛ روش‌های تدبر در قرآن | تدبر به چه معناست + فیلم.]</ref>  
از نظر قرآن، تدبر موجب می شود انسان‌ها از شخصیت متفاوتی برخوردار ‌‌شوند؛ زیرا معارف قرآنی نقش مهمی در بازسازی شخصیت آنها دارد. در مقایسه احوال کسانی که در زندگی خود قرآن را سرمشق قرار دادند و با تدّبر در قرآن، از آن به عنوان کتاب هدایت و زندگی استفاده کردند، با کسانی که به چنین توفیقی دست نیافته‌ اند، دو نوع سبک زندگی بسیار متفاوت در قرآن شکل می‌‌گیردکه با هم تفاوت ماهوی و بنیانی دارند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه]</ref> قرآن کریم زندگی دسته اول را «حیات طیبّه»<ref>. مَنْ عَمِلَ صالِحا مِنْ ذَکرٍ اَوْ اُنْثی وَهُوَ مُوِمنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً؛ «هر کس‌که عمل شایسته‌ای انجام دهد؛ خواه مرد باشد یا زن، درحالی که مؤمن است او را به حیاتی پاک زنده می‌داریم» (نحل/ 97).</ref> می‌داند و زندگی دسته دوم را اساسا، زندگی نمی-داند<ref>[https://wikiporsesh.ir/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . ویکی پرسش]</ref><ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه.]</ref>؛ بلکه مُردنی می‌داند که هیچ یک از آثار حیات واقعی در آن یافت نمی‌‌شود.<ref>. وَما یسْتَوی الأَحْیآءُ وَلاَ الأمَواتُ اِنَّ اللّهَ یسْمِعُ مَنْ یشآءُ وَما اَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِی الْقُبُورِ؛ «و هرگز مردگان و زندگان یکسان نیستند! خداوند پیام خود را به گوش هرکس بخواهد می‌رساند و تو نمی‌توانی سخن خود را به گوش آنان که در گور خفته ‌ند، برسانی»(فاطر/22).</ref>
از نظر قرآن، تدبر موجب می‌شود انسان‌ها از شخصیت متفاوتی برخوردار ‌‌شوند؛ زیرا معارف قرآنی نقش مهمی در بازسازی شخصیت آنها دارد. در مقایسه احوال کسانی که در زندگی خود قرآن را سرمشق قرار دادند و با تدّبر در قرآن، از آن به عنوان کتاب هدایت و زندگی استفاده کردند، با کسانی که به چنین توفیقی دست نیافته‌ اند، دو نوع سبک زندگی بسیار متفاوت در قرآن شکل می‌‌گیردکه با هم تفاوت ماهوی و بنیانی دارند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه]</ref> قرآن کریم زندگی دسته اول را «حیات طیبّه»<ref>. مَنْ عَمِلَ صالِحا مِنْ ذَکرٍ اَوْ اُنْثی وَهُوَ مُوِمنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً؛ «هر کس‌که عمل شایسته‌ای انجام دهد؛ خواه مرد باشد یا زن، درحالی که مؤمن است او را به حیاتی پاک زنده می‌داریم» (نحل/ 97).</ref> می‌داند و زندگی دسته دوم را اساسا، زندگی نمی-داند<ref>[https://wikiporsesh.ir/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . ویکی پرسش]</ref><ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/7502/93688/%D8%AA%D8%AF%D8%A8%D9%91%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دانشنامه حوزه.]</ref>؛ بلکه مُردنی می‌داند که هیچ یک از آثار حیات واقعی در آن یافت نمی‌‌شود.<ref>. وَما یسْتَوی الأَحْیآءُ وَلاَ الأمَواتُ اِنَّ اللّهَ یسْمِعُ مَنْ یشآءُ وَما اَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِی الْقُبُورِ؛ «و هرگز مردگان و زندگان یکسان نیستند! خداوند پیام خود را به گوش هرکس بخواهد می‌رساند و تو نمی‌توانی سخن خود را به گوش آنان که در گور خفته ‌ند، برسانی»(فاطر/22).</ref>


== تکنیک های تدبر در قرآن ==
== تکنیک های تدبر در قرآن ==
۴٬۸۳۱

ویرایش