زیارت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زیارت'''؛ از ریشه «زور» در لغت به معناى مایل شدن و روى گردانیدن و در اصطلاح، قصد کردن و رفتن نزد کسی براى اکرام و انس گرفتن با او و روى‌گرداندن از غیر است. واژه زیارت در قرآن کریم در آیه 2 سوره تکاثر به کار رفته است که به زیارت قبور مشرکان از سوى بازماندگان‌شان به نشانه تفاخر اشاره دارد. علاوه بر این، در آیات 158 سوره بقره و 2 سوره مائده به زیارت خانه خدا اشاره شده است. مسئله تبرک به آثار انبیا و اوصیا نیز از آیه 93 سوره یوسف که اشاره به بینا شدن حضرت یعقوب به‌واسطه پیراهن حضرت یوسف دارد، تأیید می‌شود.  

زیارت از ریشه «زور» در اصل به معناى مایل شدن و روى گردانیدن،<ref>. معجم مقاييس اللغه، ج 3، ص 36</ref> قصد کردن چیزى،<ref>. المصباح المنیر، ج 2، ص 260</ref> قصد آغوش کسى را کردن و در آغوش گرفتن است.<ref>. مفردات الفاظ القرآن، ص 386-387</ref>

زیارت واقعی را زیارتی دانسته‌اند که در آن ارتباط قلبی با مزور(زیارت شونده) برقرار شود به گونه‌ای که منشأ تحول در زائر شود. برای تحقق این هدف، کسب شناخت درباره این بزرگان و برگرفتن نکاتی از زندگی و سیره فردی و اجتماعی آنان که برای زندگی امروز ما راهگشاست، لازم است. در کنار این شناخت، التزام به آداب ظاهری و باطنی زیارت است که زمینه‌ساز تزکیه و صفای نفس زائر می‌شود.<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/1445144/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%BA%D9%81%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA . بایسته‌های مغفول در آداب زیارت]</ref>  بنابراین یکی از فلسفه‌های زیارت، عمل به آیه ۹ سوره شمس<ref>. «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا»</ref> یعنی تزکیه است. هم نفس شدن با امام موجب دگرگونی و تغییر در روحیه زائر شده و در اثر آن، قلب او احیا خواهد شد که این بزرگترین نعمت است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4001870/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%88-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84-%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . فلسفه زیارت، برقراری ارتباط با انسان کامل و تحول روحی است]</ref> زیارت از حیث تقرب به ائمه‌اطهار(ع) و به دنبال آن نزدیکی به خداوند حائز اهمیت است.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3853072/%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D9%88-%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . طلبیدن» برای زیارت در گرو تلاش انسان است]</ref> درواقع، جذب برکات الهی نیاز به بسترسازی دارد و باید این بستر جذب از سوی بنده ایجاد شود و زیارت یکی از این بسترهاست.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/1335752/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B0%D8%A8-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . زیارت زمینه‌ساز جذب برکات الهی است]</ref> براساس تأکیدات قرآن و روایات، ضمن تمسک به ذات اقدس الهی، باید به اهل‌ بیت(ع) مراجعه کرد تا ایشان با اذن الهی گره‌گشای مشکلات باشند.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/4063690/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B9 . تبیین جایگاه زیارت و توسل به اهل بیت(ع)]</ref> توجه به بقاع متبرکه صرفاً برای برآوردن حاجات نیست، بلکه هدف از زیارت، پیمان بستن با ولی خدا در پیروی از راه و رسم او است.<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/1445144/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%BA%D9%81%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA . بایسته‌های مغفول در آداب زیارت]</ref>  

زیارت یک رابطه متقابل و دو طرفه است<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/4063700/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . زیارت، دانشگاه معرفت‌آموزی و کلاس درس اخلاق است]</ref> و علاوه بر آن‌که براى زائر، اثر تربیتى و تزکیۀ روح دارد و نشانۀ حق‌شناسى او نسبت به اولیاء خدا و پیشوایان دین است، در زمینۀ احیاء امر آن‌ها و ترویج مکتب‌شان در جوامع بشرى و نیز توجّه دادن به خط صحیح رهبرى و ولایت در جامعه مؤثّر است. برای زیارت فلسفه‌های فراوانی ذکر کرده‌اند که تجدید عهد با اولیا و رهبران دین، احیای تفکر دین، آموزش دین به خانواده و به ویژه کودکان و جوانان و ایجاد پشتوانه محکم و امید به زندگی از جمله این موارد است.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3853072/%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D9%88-%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . «طلبیدن» برای زیارت در گرو تلاش انسان است]</ref>

واژه زیارت در قرآن کریم به معناى رفتن کنار قبور مردگان و گرامیداشت آنان، فقط در آیه 2 سوره تکاثر به کار رفته است که به زیارت قبور مشرکان از سوى بازماندگان‌شان به نشانه تفاخر اشاره دارد.<ref>. الكشاف، ج 4، ص 791؛ التفسير الكبير، ج 31 ، ص 7</ref> در آیه 17 سوره کهف، ریشه «زور» به معناى لغوى آن یعنى عدول و انحراف از چیزى اراده شده است. در آیات 158 سوره بقره و 2 سوره مائده نیز به زیارت خانه خدا اشاره شده است. افزون بر این، برخى متکلمان و مفسران به آیات 84 سوره برائت و 21 سوره کهف براى اثبات مشروعیت زیارت قبور و به آیه 64 سوره نساء برای جواز زیارت پیامبر اکرم(ص) استناد کرده‌اند. افزون بر این، زیارت قبر پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله بر مبناى عمومیت آیات قرآن نسبت به افراد همه اعصار، از مصادیق بزرگداشت ایشان در آیه 157 سوره اعراف شمرده شده است.<ref>. زيارة القبور، ص 103-104</ref> بر همین مبنا، دستور خداوند به پیامبر در آیه 54 سوره انعام، براى گرامى‌داشتن و به سلامتى نوید دادن مؤمنانى که نزد وى مى‌آیند<ref>. مجمع البيان، ج 4، ص 476</ref> را مى‌توان بشارتى براى زائران قبر پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله به شمار آورد. مسئله تبرک به آثار انبیا و اوصیا نیز از آیه 93 سوره یوسف تأیید می‌شود که بر اساس آن، یوسف پیامبر علیه السلام پیراهن خود را براى پدرش یعقوب علیه السلام فرستاد تا به اذن خدا وسیله بازگشت بینایى وى باشد<ref>. البدعه، ص 265</ref>

بررسی روایات و داستان‌های متعدد از زیارت صحابه در کتب اهل سنت مانند صحیح مسلم و سنن ابی داود نیز نشان می‌دهد که زیارت نزد آن‌ها، عملی مقبول و مورد سفارش است.<ref>. صحیح مسلم، ج۲، ص۶۷۲؛ ابو داوود، سنن ابی داود، ج۳، ص۳۳۲</ref>

استحباب زیارت خانه خدا و وجوب حج از مسلمات مورد توافق بین همه مسلمانان،<ref>. مجموعه مقالات هم‌اندیشی حج.بخش دوم، ص۳۰۳</ref> بلکه مورد توجه تمامی انبیای گذشته بوده است.<ref>. الکافی، ج۴، ص۲۱۲؛ ج۴، ص۲۱۳</ref> زیارت قبر رسول الله، قبور شهدا و قبر امام حسین(ع) نیز برابر با انجام حج با رسول خدا دانسته شده است.<ref>. همان، ص548</ref> در سیره پیامبر(ص) مواردی از زیارت قبور گزارش شده است؛ از جمله ابن شَبَّه در کتاب تاریخ المدینة المنورة نقل کرده است که پیامبر اکرم(ص) زمانی که از فتح مکه به سمت مدینه بازمی‌گشتند، به زیارت قبر مادرشان آمنه رفتند و فرمودند: «این قبر مادر من است، از خداوند زیارت او را خواسته بودم و برایم چنین تقدیر کرد».<ref>. تاریخ المدینة المنورة، ص۱۱۸</ref> همچنین از شیخ مفید نقل است که رسول خدا صلی الله علیه و آله در حیات خود دستور دادند که مسلمانان به زیارت قبر حمزه علیه السلام بروند و خود آن حضرت پیوسته کنار قبر حمزه و سایر شهداء مى‌آمدند،<ref>. سیرت پیامبر اعظم و مهربان، ص۲۱۹</ref> چنان‌که حضرت زهرا علیهاالسلام نیز به زیارت قبور شهدا می‌رفتند.<ref>. جواهر الكلام، ج 4، ص 321؛ كشف الارتياب، ص 375، 379</ref> گرچه، زیارت قبور در برهه‌اى مورد نهى پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله بوده است و احتمالاً ملاک نهى، آن بوده که بیشتر مردگان در آن زمان از مشرکان بوده‌اند. اما زمانی که شمار مؤمنان در میان آن‌ها فزونى یافت، با اذن الهى به آن رخصت داده شده، بلکه مورد ترغیب قرار گرفته است.<ref>. بحوث قرآنية فى التوحيد و الشرك، ص 55-56 </ref> از برخی آیات قرآن نیز برداشت می‌شود که زیارت قبور در زمان پیامبر(ص) کاری مرسوم میان مسلمانان بوده است. در آیه ۸۴ سوره توبه به ماجرای منع نمازگزاردن پیامبر(ص) بر جنازه منافقان و دعا کردن برای آن‌ها و ایستادن در کنار قبرهایشان اشاره شده است.<ref>. جامع البیان، ج۱۰، ص۱۴۱؛ المیزان، ج۹، ص۳۶۰؛ کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج۵، ص۵۱۰</ref> بنابر نظر طبرسی در مجمع البیان، این نهی دلالت می‌کند که ایستادن کنار قبر و دعاخواندن، عبادتی مشروع است وگرنه خداوند، تنها از انجام آن در کنار قبر منافقان نهی نمی‌کرد.<ref>. مجمع البیان، ج۵، ص۸۷</ref> گزارشات منابع تاریخی نیز نشان از آن دارند که مسلمانان همواره به زیارت قبور بزرگان دینی می‌رفته‌اند و مرقد پیامبر اکرم(ص) زیارتگاه مسلمانان بوده است. چنان‌كه امام حسين(ع) پيش از حركت به سمت كربلا به زيارت مرقد رسول خدا رفتند<ref>. الفتوح، ج ۵، ص ۱۸ـ۱۹</ref> و احادیث درباره استحباب زیارت پیامبر(ص) فراوان و مورد توافق شیعه و سنی‌ است.<ref>. شفاء السقام، ص۴۸؛ امینی، الغدیر، ج۵، ص۱۱۲-۱۱۳</ref> لذا مسئله زیارت، به‌مرور از نیمه دوم قرن سوم هجری قمری نیز پررنگ‌تر شده و علاقۀ مردم جهت زیارت مزار اولیای الهی روند رو به افزایشی داشته است.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/4062932/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 . نقش برجسته فرهنگ زیارت در مهندسی فرهنگی جامعه]</ref>

زیارت، دانشگاه معرفت‌آموزی و کلاس درس اخلاق است که موجب رشد و تعالی روح انسان می‌شود.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/4063700/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . زیارت، دانشگاه معرفت‌آموزی و کلاس درس اخلاق است]</ref> در اثر مجالست و زیارت ائمه(ع) نور وجود ایشان در قلب انسان نفوذ می‌کند و وجود او را نورانی خواهد کرد و باعث می‌شود که آمادۀ پذیرش نیکی‌ها شده و از بدی‌ها و فساد دوری بجوید.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3876012/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . زیارت حضرت قرآن، تلاوت آیات الهی است]</ref> زیارت اهل‌ بیت(ع)، علاوه بر این، برطرف‌سازی غم و غصه، عاقبت‌به‌خیری، برطرف‌سازی حاجات دنیا، گرفتاری‌ها و ابتلائات، بخشودگی گناهان و خطاها، دوری از خوف سفر پرمخاطره قبر و قیامت را به‌همراه دارد.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/4063690/%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%88-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B9 . تبیین جایگاه زیارت و توسل به اهل بیت(ع)]</ref> رفع کدورت با دیگران و تحکیم روابط خانوادگی و خویشاوندی نیز از برکات قبل و بعد از سفر زیارتی است.<ref>[https://qom.iqna.ir/fa/news/1346097/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%A8%D9%88%D9%84-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D8%A8%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%B3%D8%A8%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF . زیارت مقبول با سبکباری و سبکبالی حاصل می‌شود]</ref> یکی از آثار زیارت آثار اجتماعی آن است. وقتی همه در یک نقطه جمع می‌شوند، آن نقطه یک تمرکزی پیدا می‌کند و نقطه همگرایی می‌شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3999933/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA . زیارت مانند بازدید از آثار باستانی نیست]</ref> برهمین اساس، یکی از راهکارهایی که حاکمیت می‌تواند در راستای افزایش سرمایه اجتماعی از آن بهره گیرد، مقوله زیارت است که با استفاده از آن می‌توان ضعف در سرمایه اجتماعی، معرفتی، تربیتی و فرهنگی را برطرف کرد<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/4116724/%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%B6%D8%B9%D9%81-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D9%85%D9%82%D9%88%D9%84%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA . رفع ضعف معرفتی و فرهنگی توسط مقوله زیارت]</ref> و از این فرصت برای اتقان آگاهی‌های دینی و یا اصلاح آنها از آنچه ناصحیح است، استفاده کرد.<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/1445144/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%BA%D9%81%D9%88%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA . بایسته‌های مغفول در آداب زیارت]</ref> بنابراین، زیارت می‌تواند عامل هویت‌یابی کل جامعه اسلامی و سلامت اجتماعی باشد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4107142/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82-%D9%86%D8%B4%D8%AF . پژوهش در حوزه زیارت و بایدهایی که محقق نشد]</ref>

ایکنا

دانشنامه آزادفارسی

دانشنامه حوزه

دانشنامه جهان اسلام

دانشنامه اسلامی

ویکی شیعه

ویکی حسین

دایرة المعارف قرآن کریم

دایرة المعارف طهور

[https://fa.wikivahdat.com/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA ویکی وحدت]

</div>