خرافه: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۷۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
خرافه؛ اعتقادات ناسازگار با عقل سلیم و علم صحیح. در آموزه¬های دینی با ریشه¬های افکار خرافی و مصادیق آن مبارزه شده است؛ انسان خودش مسئول سرنوشت خودش معرفی شده و علم غیب مطلق از آن خدا دانسته شده است. از علل خرافه¬گرایی می¬توان به گسترش ناعدالتی در جامعه، کاهش حس مسئولیت پذیری و کمبود معرفت الهی اشاره کرد. گسترش خرافه با پیامدهایی همچون از بین رفتن امنیت و آرامش فکری و روحی جامعه همراه است. از عوامل اصلی مبارزه با خرافه¬گرایی، گسترش بیشتر دانش و علم بشر است.
'''خرافه'''؛ اعتقادات ناسازگار با عقل سلیم و علم صحیح. در آموزه‌های دینی با ریشه‌های افکار خرافی و مصادیق آن مبارزه شده است؛ انسان خودش مسئول سرنوشت خودش معرفی شده و علم غیب مطلق از آن خدا دانسته شده است. از علل خرافه‌گرایی می‌توان به گسترش ناعدالتی در جامعه، کاهش حس مسئولیت پذیری و کمبود معرفت الهی اشاره کرد. گسترش خرافه با پیامدهایی همچون از بین رفتن امنیت و آرامش فکری و روحی جامعه همراه است. از عوامل اصلی مبارزه با خرافه‌گرایی، گسترش بیشتر دانش و علم بشر است.


== تعریف ==
== تعریف ==
خط ۷: خط ۷:
در منابع اسلامی مکرر با خرافه گرایی مبارزه شده و توصیه بزرگان بر رد این موارد بوده است.
در منابع اسلامی مکرر با خرافه گرایی مبارزه شده و توصیه بزرگان بر رد این موارد بوده است.
در آیه ۱۱ سوره مبارکه رعد<ref>«لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ؛ براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت سرش پاسدارى مى‏كنند. در حقيقت، خدا حال قومى را تغيير نمى‏دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند. و چون خدا براى قومى آسيبى بخواهد، هيچ برگشتى براى آن نيست، و غير از او حمايتگرى براى آنان نخواهد بود» (رعد/ 11)</ref> به صراحت بیان شده که تغییر سرنوشت انسان‌ها به واسطه کارهای خود آنان است. همینطور درباره داشتن علم غیب گفته شده است در دست هر کس نیست و حتی پیامبر خدا (ص) نیز به طور کامل و در هر جایی از علم غیب با خبر نبودند.  قرآن در این باره می‌فرماید: «قُلْ لاَ أَمْلِکُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً إِلاَّ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ لَوْ کُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَکْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ مَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ‌؛ بگو: «جز آنچه خدا بخواهد، براى خودم اختيار سود و زيانى ندارم، و اگر غيب مى‏دانستم قطعاً خير بيشترى مى‏اندوختم و هرگز به من آسيبى نمى‏رسيد. من جز بيم‏دهنده و بشارتگر براى گروهى كه ايمان مى‏آورند، نيستم.» (اعراف/ 188).
در آیه ۱۱ سوره مبارکه رعد<ref>«لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ؛ براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت سرش پاسدارى مى‏كنند. در حقيقت، خدا حال قومى را تغيير نمى‏دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند. و چون خدا براى قومى آسيبى بخواهد، هيچ برگشتى براى آن نيست، و غير از او حمايتگرى براى آنان نخواهد بود» (رعد/ 11)</ref> به صراحت بیان شده که تغییر سرنوشت انسان‌ها به واسطه کارهای خود آنان است. همینطور درباره داشتن علم غیب گفته شده است در دست هر کس نیست و حتی پیامبر خدا (ص) نیز به طور کامل و در هر جایی از علم غیب با خبر نبودند.  قرآن در این باره می‌فرماید: «قُلْ لاَ أَمْلِکُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً إِلاَّ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ لَوْ کُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَکْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ مَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ‌؛ بگو: «جز آنچه خدا بخواهد، براى خودم اختيار سود و زيانى ندارم، و اگر غيب مى‏دانستم قطعاً خير بيشترى مى‏اندوختم و هرگز به من آسيبى نمى‏رسيد. من جز بيم‏دهنده و بشارتگر براى گروهى كه ايمان مى‏آورند، نيستم.» (اعراف/ 188).
در روایات نیز از مصادیق خرافه نهی شده است.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/3800872/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%B4%D9%88%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C سایه شوم خرافه بر زندگی اسلامی]</ref> حضرت صادق(ع) می¬فرماید: به قرآن تفأل نزن<ref>اصول کافی ج. ۴، ص. ۴۳۷</ref>  و در روایت دیگری امام علی (ع) می‌فرمایند: برای هر کاری آن را به فال نیک بگیر تا به خوبی برسی.<ref>نثرالالی، ص. ۵۶</ref>  
در روایات نیز از مصادیق خرافه نهی شده است.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/3800872/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%B4%D9%88%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C سایه شوم خرافه بر زندگی اسلامی]</ref> حضرت صادق(ع) می‌فرماید: به قرآن تفأل نزن<ref>اصول کافی ج. ۴، ص. ۴۳۷</ref>  و در روایت دیگری امام علی (ع) می‌فرمایند: برای هر کاری آن را به فال نیک بگیر تا به خوبی برسی.<ref>نثرالالی، ص. ۵۶</ref>  
پیامبر اکرم (ص) خود یکی از سردمداران مبارزه با خرافه بودند. هنگامی که ابراهیم فرزند رسول خدا(ص) رحلت کردند، خورشید گرفتگی رخ داد و مردم گفتند خورشیدگرفتگی، حتماً به سبب مرگ فرزند پیامبر (ص) بوده است. رسول خدا (ص) اما با شنیدن چنین شایعاتی ناراحت شدند و به منبر رفتند و پس از حمد و ثنای الهی، ماه و خورشید را دو آیه از آیات الهی دانستند که به امر خدا در جریان هستند و کسوف و خسوف، به سبب مرگ یا تولد کسی پدیدار نمی‌شوند.<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3883583/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D9%84-%D9%88-%D9%86%D8%A7%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C از جهل و ناآگاهی تا پیدایش خرافات مذهبی]</ref>
پیامبر اکرم (ص) خود یکی از سردمداران مبارزه با خرافه بودند. هنگامی که ابراهیم فرزند رسول خدا(ص) رحلت کردند، خورشید گرفتگی رخ داد و مردم گفتند خورشیدگرفتگی، حتماً به سبب مرگ فرزند پیامبر (ص) بوده است. رسول خدا (ص) اما با شنیدن چنین شایعاتی ناراحت شدند و به منبر رفتند و پس از حمد و ثنای الهی، ماه و خورشید را دو آیه از آیات الهی دانستند که به امر خدا در جریان هستند و کسوف و خسوف، به سبب مرگ یا تولد کسی پدیدار نمی‌شوند.<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3883583/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D9%84-%D9%88-%D9%86%D8%A7%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C از جهل و ناآگاهی تا پیدایش خرافات مذهبی]</ref>


خط ۱۷: خط ۱۷:


== پیامدهای خرافه‌گرایی ==
== پیامدهای خرافه‌گرایی ==
گسترش خرافه¬گرایی پیامدهای اجتماعی و فردی بسیاری دارد. خرافه‌پرستی امنیت و آرامش فکری و روحی جامعه را از بین می‌برد؛ مثلاً در روز خاصی انتظار واقعه خاصی را داشتن. این موضوع از طرف دیگر به مسائل مالی و اقتصادی یک جامعه نیز لطمه می‌زند. خرافه‌پرستی عامل تضعیف روحیه کار، تلاش وامید خواهد شد و از طرف دیگر گاهی باعث ایجاد بدبینی و سوءظن در رفتار افراد و یا نگاه منفی به موجودات، پدیده‌ها و رخدادهای این عالم می‌شود.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3783812/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA جهالت مدرن گریبان‌گیر بشر است]</ref>
گسترش خرافه‌گرایی پیامدهای اجتماعی و فردی بسیاری دارد. خرافه‌پرستی امنیت و آرامش فکری و روحی جامعه را از بین می‌برد؛ مثلاً در روز خاصی انتظار واقعه خاصی را داشتن. این موضوع از طرف دیگر به مسائل مالی و اقتصادی یک جامعه نیز لطمه می‌زند. خرافه‌پرستی عامل تضعیف روحیه کار، تلاش وامید خواهد شد و از طرف دیگر گاهی باعث ایجاد بدبینی و سوءظن در رفتار افراد و یا نگاه منفی به موجودات، پدیده‌ها و رخدادهای این عالم می‌شود.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3783812/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA جهالت مدرن گریبان‌گیر بشر است]</ref>
خرافه‌گرایی منجر به عدم اعتماد به‌ نفس می¬شود و موجب می‌شود تا انسان به اینکه در زندگی خود هیچ نقشی ندارد و تمام امور از پیش تعیین‌شده و طبق سرنوشت انجام می‌پذیرد، اعتقاد پیدا کند و چنین شخصی دچار عدم اعتماد به‌ نفس و مشکل در تفکر و تصمیم‌گیری می‌شود و نمی‌تواند از عقل و اندیشه به‌ نحو مناسب استفاده کند.<ref>[https://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/3830734/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%25 کمبود معرفت الهی؛ عامل گرایش انسان به خرافات]</ref>
خرافه‌گرایی منجر به عدم اعتماد به‌ نفس می‌شود و موجب می‌شود تا انسان به اینکه در زندگی خود هیچ نقشی ندارد و تمام امور از پیش تعیین‌شده و طبق سرنوشت انجام می‌پذیرد، اعتقاد پیدا کند و چنین شخصی دچار عدم اعتماد به‌ نفس و مشکل در تفکر و تصمیم‌گیری می‌شود و نمی‌تواند از عقل و اندیشه به‌ نحو مناسب استفاده کند.<ref>[https://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/3830734/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%25 کمبود معرفت الهی؛ عامل گرایش انسان به خرافات]</ref>
همچنین یکی از مهم‌ترین تبعات خرافه‌گرایی این است که مردم به‌ جای اینکه در مسیر اصلی که همان مسیر بندگی خدا، انجام واجبات و ترک محرمات است، حرکت کنند و به کمال که هدف خلقت انسان است دست یابند، در بیراهه افتاده و هر‌ روز از هدف خلقت خود دور می‌شوند.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3611150/%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%AE%D9%84%D9%82%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA دور شدن از هدف خلقت، پیامد خرافه‌گرایی است]</ref>
همچنین یکی از مهم‌ترین تبعات خرافه‌گرایی این است که مردم به‌ جای اینکه در مسیر اصلی که همان مسیر بندگی خدا، انجام واجبات و ترک محرمات است، حرکت کنند و به کمال که هدف خلقت انسان است دست یابند، در بیراهه افتاده و هر‌ روز از هدف خلقت خود دور می‌شوند.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3611150/%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%AE%D9%84%D9%82%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA دور شدن از هدف خلقت، پیامد خرافه‌گرایی است]</ref>


== چگونگی مقابله با خرافه ==
== چگونگی مقابله با خرافه ==
هر چند نمی‌توان گفت پدیده خرافه‌گرایی حل شدنی است اما هرچه دانش و علم بشر بیشتر رشد پیدا کند، پدیده خرافه‌گرایی نیز کاهش می‌یابد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3605013/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%25D توسعه علم و عقلانیت، راه مقابله با خرافه‌گرایی است]</ref> می¬توان با استفاده از محتواهای صحیح دینی از قرآن و حدیث و همچنین دیدگاه علمی صحیح روز، دانش، بینش و آگاهی افراد را افزایش داد و با این پدیده مقابله کرد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3607767/%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%25 بهره‌گیری مناسب از دیدگاه و محتوای دینی و علمی؛ راه‌حل مقابله با خرافه‌گرایی
هر چند نمی‌توان گفت پدیده خرافه‌گرایی حل شدنی است اما هرچه دانش و علم بشر بیشتر رشد پیدا کند، پدیده خرافه‌گرایی نیز کاهش می‌یابد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3605013/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%25D توسعه علم و عقلانیت، راه مقابله با خرافه‌گرایی است]</ref> می‌توان با استفاده از محتواهای صحیح دینی از قرآن و حدیث و همچنین دیدگاه علمی صحیح روز، دانش، بینش و آگاهی افراد را افزایش داد و با این پدیده مقابله کرد.<ref>[https://iqna.ir/00F8Xn بهره‌گیری مناسب از دیدگاه و محتوای دینی و علمی؛ راه‌حل مقابله با خرافه‌گرایی]</ref>
]</ref>


== منابع ==
== منابع ==
ایکنا
ایکنا


== پاورقی ها ==
== ارجاعات ==
 
 
[[رده:جامعه شناسی و قرآن]]
ویراستار
۳٬۲۵۳

ویرایش