استرس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''استرس'''؛ اختلال در کارکرد سازواره¬ای بدن به سبب فشار یا تحریک. استرس‌ به طور مطلق بد نیست. مقدار کمی استرس برای ادامه زندگی ضروری است. زمانی که استرس منجر به مشکلاتی چون بی خوابی، گرفتگی عضلانی، سردرد، درد قفسۀسینه، ناراحتی معده، اسهال یا یبوست، اعتماد به نفس پایین، افسردگی، پرخاشگری و مجموعه نشانه‌های دیگر گردد بایستی معالجه شود. یکی از اصلی ترین راه‌های مقابله با عوامل فشار استرس، شهامت برخورد با واقعیت است. از نظر دینی برخی باورها و رفتارها همچون ایمان، توکل، ذکر خدا و صله رحم می‌تواند منجر به کاهش استرس شود.  

به طور معمول، استرس را از طریق چهار نشانه فیزیکی، عاطفی، رفتاری و شناختی می¬توان شناسایی کرد. نشانه¬های موجود در هر کدام از این شاخه¬ها به ترتیب عبارتند از: نشانه¬های فیزیکی: مشکل در خوابیدن، گرفتگی عضلانی، سردرد، درد قفسۀسینه، ناراحتی معده، اسهال یا یبوست، افزایش ضربان قلب، دست‌های سرد و مرطوب، احساس خستگی مفرط، تنفس سریع، لرز، تیک، کم‌حوصلگی، خشم و پرخاشگری، عرق کردن، خشکی دهان، بی‌اشتهایی، میل به سیگار، از دست دادن تمرکز، احساس سرگیجه، تکرر ادرار، سرخ شدن پوست صورت و ... نشانه¬های عاطفی: اعتماد به نفس پایین، بی‌تفاوتی، تحریک‌پذیری، ترس، احساس گناه، نگرانی، عصبانی احساس اضطراب و وحشت، بی قراری یا افسردگی نشانه¬های رفتاری: مصرف الکل یا مواد مخدر، افزایش مصرف سیگار، اختلالات خواب، کاهش حافظه، منزوی شدن، بی حوصلگی، علاقه نداشتن به کار، پرخاشگری، جویدن ناخن، بازی با موی سر نشانه¬های شناختی: مشکل در تمرکز، افکار منفی، گیجی و اشتغال ذهنی، اشتباهات مکرر، کم دقتی،بهانه‌جویی، ناتوانی در به خاطر آوردن حوادث، ضعف در تصمیم گیری.<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C . ویکی پدیا.]</ref>

یکی از اصلی ترین راه‌های مقابله با عوامل فشار استرس، شهامت برخورد با واقعیت است. رویدادهای زندگی-چه خوب و چه بد- را باید پذیرفت و به دنبال حکمت و مصلحت¬های در پس آن بود. با این وجود در منابع دینی راهکارهای زیادی برای کاهش استرس پیشنهاد شده است که برخی از آنها عبارتند از: ایمان: ایمان به خدا در کاهش استرس بسیار مؤثر است. در تعریف ایمان گفته‌اند که ایمان پذیرایی و قبول مخصوصی از جانب نفس است نسبت به آنچه پذیرفته است؛ علامه طباطبایی بر همین تعریف تأکید کرده و علامت این قبول را در این می‌داند که سایر قوا و جوارح آدمی مانند خود نفس در برابر ایمان تسلیم شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3972730/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3 . نقش ایمان، دعا و توکل در کاهش استرس.]</ref>وقتی ایمان بیاوریم که عزت و ذلت و حاکمیت و قدرت در دست خداست، آنگاه با وجود چنین پشتوانه‌ای دیگر هیچ ترس و نگرانی از اتفاقاتی که برایمان رخ خواهد داد نخواهیم داشت.<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3823864/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3 . ایمان به نگاه حکیمانه خدا و نقش دعا در کاهش استرس.]</ref> توکل: یکی از مهم ترین راهکارهای اسلام براى مقابله با استرس، توکل بر خداست. امام على(ع) فرموده¬اند کسی که توکل کند، سختى‌ها بر او آسان و اسباب آسانى برایش فراهم مى‌شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2856259/%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 معنویت؛ موثرترین عامل درمان ناهنجاری‌های روانی/ راهکارهای رفع استرس در قرآن.]</ref> اگر انسان بپذیرد که همه هستی تحت سیطره خداوند است با توکل می‌تواند در برابر عوامل استرس‌زا بایستد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3972730/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3 . نقش ایمان، دعا و توکل در کاهش استرس.]</ref>

نماز: حمایت‌گری و طلب حمایت یکی از شیوه‌های مقابله با استرس است. انسان به‌طور فطری خداجو است و در لحظات تنهایی و وحشت همواره به‌طور فطری به خدا پناه می‌برد. پژوهش‌ها نشان داده افرادی که به ادعیه و نماز مقید بوده‌اند علاوه بر آنکه ترس، نگرانی و تشویش کمتری داشته-اند؛<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/2212733/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%8A%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%83%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . پوشش اسلامی شيوه اساسی كاهش استرس است.]</ref> همچنین در برخورد با استرس روش‌های مناسبی را نیز در پیش گرفته‌اند.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/3882360/%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D9%83%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%BA%D9%84%D8%A8%D9%87-%D9%83%D9%86%DB%8C%D9%85-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C . چگونه بر استرس و ترس از كرونا غلبه كنیم / یادآوری آموزه‌های دینی.]</ref> ذکر خدا: ذکر خداوند در قلب باعث آرامش روح و روان شده و از افسردگی پیشگیری می‌کند،<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2856259/%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%AB%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . معنویت؛ موثرترین عامل درمان ناهنجاری‌های روانی/ راهکارهای رفع استرس در قرآن.]</ref> در نهج‌البلاغه و متون دینی در مورد ذکر خدا به عنوان مهمترین عامل سلامتی روح و باطن اشاره شده است، همچنین برخی اندیشمندان غربی از جمله آلکسیس کارل معتقدند: «دعا بالاترین و مهمترین حلال مشکلات است؛ دعا و نیایش نشانه آزادسازی انرژی است» بنابراین دعا هم می‌تواند از عوامل مهم در کاهش استرس برای انسان باشد؛ البته انس با قرآن در آرامش روان انسان و شفای مؤمنان بسیار مهم و مؤثر است چنانکه در آیه ۸۲ اسراء<ref>. «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا: و اين قرآن را كه براى مؤمنان شفا و رحمت است، نازل مى‌كنيم، ولى كافران را جز زيان نيفزايد»(اسراء/ 82).</ref> نیز بدین مهم اشاره شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3972730/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3 . نقش ایمان، دعا و توکل در کاهش استرس.]</ref> کسی که با خدا پیوند و ارتباط برقرار کند، از چیزی نمی‌ترسد، البته گاهی اوقات یاد خدا به ذکر ظاهری فرو کاسته می‌شود؛ در حالی که منظور از ذکر در آیاتی چون «...أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»، پیوسته بودن با حضرت حق است. کسانی که از غیر گسسته و با حضرت حق مأنوس‌اند، به آرامش می¬رسند، ولی کسانی که ارتباط قوی و محکمی با خداوند ندارند، همواره در تلاطم¬اند. اگر کارها برای رضای خدا انجام شود، دیگر ترسی از نتایج وجود نخواهد داشت، چون زمانی که شکست می‌خوریم و نتیجه نمی‌گیریم، استرس به سراغمان می‌آید.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3696828/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%BA%D9%84%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B6%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . پیوستن به خدا، راه غلبه بر اضطراب و استرس است.]</ref>