دیوانسالاران، مدیران، ویراستار
۴٬۸۳۱
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '<div style="text-align:justify">↵' به '') |
Parsaeiyan (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '¬' به '') |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
خرافه؛ اعتقادات ناسازگار با عقل سلیم و علم صحیح. در | خرافه؛ اعتقادات ناسازگار با عقل سلیم و علم صحیح. در آموزههای دینی با ریشههای افکار خرافی و مصادیق آن مبارزه شده است؛ انسان خودش مسئول سرنوشت خودش معرفی شده و علم غیب مطلق از آن خدا دانسته شده است. از علل خرافهگرایی میتوان به گسترش ناعدالتی در جامعه، کاهش حس مسئولیت پذیری و کمبود معرفت الهی اشاره کرد. گسترش خرافه با پیامدهایی همچون از بین رفتن امنیت و آرامش فکری و روحی جامعه همراه است. از عوامل اصلی مبارزه با خرافهگرایی، گسترش بیشتر دانش و علم بشر است. | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
خط ۷: | خط ۷: | ||
در منابع اسلامی مکرر با خرافه گرایی مبارزه شده و توصیه بزرگان بر رد این موارد بوده است. | در منابع اسلامی مکرر با خرافه گرایی مبارزه شده و توصیه بزرگان بر رد این موارد بوده است. | ||
در آیه ۱۱ سوره مبارکه رعد<ref>«لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ؛ براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت سرش پاسدارى مىكنند. در حقيقت، خدا حال قومى را تغيير نمىدهد تا آنان حال خود را تغيير دهند. و چون خدا براى قومى آسيبى بخواهد، هيچ برگشتى براى آن نيست، و غير از او حمايتگرى براى آنان نخواهد بود» (رعد/ 11)</ref> به صراحت بیان شده که تغییر سرنوشت انسانها به واسطه کارهای خود آنان است. همینطور درباره داشتن علم غیب گفته شده است در دست هر کس نیست و حتی پیامبر خدا (ص) نیز به طور کامل و در هر جایی از علم غیب با خبر نبودند. قرآن در این باره میفرماید: «قُلْ لاَ أَمْلِکُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً إِلاَّ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ لَوْ کُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَکْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ مَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛ بگو: «جز آنچه خدا بخواهد، براى خودم اختيار سود و زيانى ندارم، و اگر غيب مىدانستم قطعاً خير بيشترى مىاندوختم و هرگز به من آسيبى نمىرسيد. من جز بيمدهنده و بشارتگر براى گروهى كه ايمان مىآورند، نيستم.» (اعراف/ 188). | در آیه ۱۱ سوره مبارکه رعد<ref>«لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَالٍ؛ براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت سرش پاسدارى مىكنند. در حقيقت، خدا حال قومى را تغيير نمىدهد تا آنان حال خود را تغيير دهند. و چون خدا براى قومى آسيبى بخواهد، هيچ برگشتى براى آن نيست، و غير از او حمايتگرى براى آنان نخواهد بود» (رعد/ 11)</ref> به صراحت بیان شده که تغییر سرنوشت انسانها به واسطه کارهای خود آنان است. همینطور درباره داشتن علم غیب گفته شده است در دست هر کس نیست و حتی پیامبر خدا (ص) نیز به طور کامل و در هر جایی از علم غیب با خبر نبودند. قرآن در این باره میفرماید: «قُلْ لاَ أَمْلِکُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً إِلاَّ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ لَوْ کُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَکْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ مَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛ بگو: «جز آنچه خدا بخواهد، براى خودم اختيار سود و زيانى ندارم، و اگر غيب مىدانستم قطعاً خير بيشترى مىاندوختم و هرگز به من آسيبى نمىرسيد. من جز بيمدهنده و بشارتگر براى گروهى كه ايمان مىآورند، نيستم.» (اعراف/ 188). | ||
در روایات نیز از مصادیق خرافه نهی شده است.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/3800872/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%B4%D9%88%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C سایه شوم خرافه بر زندگی اسلامی]</ref> حضرت صادق(ع) | در روایات نیز از مصادیق خرافه نهی شده است.<ref>[https://birjand.iqna.ir/fa/news/3800872/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%B4%D9%88%D9%85-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C سایه شوم خرافه بر زندگی اسلامی]</ref> حضرت صادق(ع) میفرماید: به قرآن تفأل نزن<ref>اصول کافی ج. ۴، ص. ۴۳۷</ref> و در روایت دیگری امام علی (ع) میفرمایند: برای هر کاری آن را به فال نیک بگیر تا به خوبی برسی.<ref>نثرالالی، ص. ۵۶</ref> | ||
پیامبر اکرم (ص) خود یکی از سردمداران مبارزه با خرافه بودند. هنگامی که ابراهیم فرزند رسول خدا(ص) رحلت کردند، خورشید گرفتگی رخ داد و مردم گفتند خورشیدگرفتگی، حتماً به سبب مرگ فرزند پیامبر (ص) بوده است. رسول خدا (ص) اما با شنیدن چنین شایعاتی ناراحت شدند و به منبر رفتند و پس از حمد و ثنای الهی، ماه و خورشید را دو آیه از آیات الهی دانستند که به امر خدا در جریان هستند و کسوف و خسوف، به سبب مرگ یا تولد کسی پدیدار نمیشوند.<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3883583/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D9%84-%D9%88-%D9%86%D8%A7%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C از جهل و ناآگاهی تا پیدایش خرافات مذهبی]</ref> | پیامبر اکرم (ص) خود یکی از سردمداران مبارزه با خرافه بودند. هنگامی که ابراهیم فرزند رسول خدا(ص) رحلت کردند، خورشید گرفتگی رخ داد و مردم گفتند خورشیدگرفتگی، حتماً به سبب مرگ فرزند پیامبر (ص) بوده است. رسول خدا (ص) اما با شنیدن چنین شایعاتی ناراحت شدند و به منبر رفتند و پس از حمد و ثنای الهی، ماه و خورشید را دو آیه از آیات الهی دانستند که به امر خدا در جریان هستند و کسوف و خسوف، به سبب مرگ یا تولد کسی پدیدار نمیشوند.<ref>[https://kurdistan.iqna.ir/fa/news/3883583/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%87%D9%84-%D9%88-%D9%86%D8%A7%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C از جهل و ناآگاهی تا پیدایش خرافات مذهبی]</ref> | ||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
== پیامدهای خرافهگرایی == | == پیامدهای خرافهگرایی == | ||
گسترش | گسترش خرافهگرایی پیامدهای اجتماعی و فردی بسیاری دارد. خرافهپرستی امنیت و آرامش فکری و روحی جامعه را از بین میبرد؛ مثلاً در روز خاصی انتظار واقعه خاصی را داشتن. این موضوع از طرف دیگر به مسائل مالی و اقتصادی یک جامعه نیز لطمه میزند. خرافهپرستی عامل تضعیف روحیه کار، تلاش وامید خواهد شد و از طرف دیگر گاهی باعث ایجاد بدبینی و سوءظن در رفتار افراد و یا نگاه منفی به موجودات، پدیدهها و رخدادهای این عالم میشود.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3783812/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86-%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA جهالت مدرن گریبانگیر بشر است]</ref> | ||
خرافهگرایی منجر به عدم اعتماد به نفس | خرافهگرایی منجر به عدم اعتماد به نفس میشود و موجب میشود تا انسان به اینکه در زندگی خود هیچ نقشی ندارد و تمام امور از پیش تعیینشده و طبق سرنوشت انجام میپذیرد، اعتقاد پیدا کند و چنین شخصی دچار عدم اعتماد به نفس و مشکل در تفکر و تصمیمگیری میشود و نمیتواند از عقل و اندیشه به نحو مناسب استفاده کند.<ref>[https://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/3830734/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%25 کمبود معرفت الهی؛ عامل گرایش انسان به خرافات]</ref> | ||
همچنین یکی از مهمترین تبعات خرافهگرایی این است که مردم به جای اینکه در مسیر اصلی که همان مسیر بندگی خدا، انجام واجبات و ترک محرمات است، حرکت کنند و به کمال که هدف خلقت انسان است دست یابند، در بیراهه افتاده و هر روز از هدف خلقت خود دور میشوند.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3611150/%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%AE%D9%84%D9%82%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA دور شدن از هدف خلقت، پیامد خرافهگرایی است]</ref> | همچنین یکی از مهمترین تبعات خرافهگرایی این است که مردم به جای اینکه در مسیر اصلی که همان مسیر بندگی خدا، انجام واجبات و ترک محرمات است، حرکت کنند و به کمال که هدف خلقت انسان است دست یابند، در بیراهه افتاده و هر روز از هدف خلقت خود دور میشوند.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3611150/%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%AE%D9%84%D9%82%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA دور شدن از هدف خلقت، پیامد خرافهگرایی است]</ref> | ||
== چگونگی مقابله با خرافه == | == چگونگی مقابله با خرافه == | ||
هر چند نمیتوان گفت پدیده خرافهگرایی حل شدنی است اما هرچه دانش و علم بشر بیشتر رشد پیدا کند، پدیده خرافهگرایی نیز کاهش مییابد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3605013/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%25D توسعه علم و عقلانیت، راه مقابله با خرافهگرایی است]</ref> | هر چند نمیتوان گفت پدیده خرافهگرایی حل شدنی است اما هرچه دانش و علم بشر بیشتر رشد پیدا کند، پدیده خرافهگرایی نیز کاهش مییابد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3605013/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%25D توسعه علم و عقلانیت، راه مقابله با خرافهگرایی است]</ref> میتوان با استفاده از محتواهای صحیح دینی از قرآن و حدیث و همچنین دیدگاه علمی صحیح روز، دانش، بینش و آگاهی افراد را افزایش داد و با این پدیده مقابله کرد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3607767/%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%25 بهرهگیری مناسب از دیدگاه و محتوای دینی و علمی؛ راهحل مقابله با خرافهگرایی | ||
]</ref> | ]</ref> | ||