هفت آسمان: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''هفت آسمان'''؛ یکی از نظریه های تفسیری قرآن است که برگرفته از عبارت «سبع سماوات» و یا «سبع شداد» از آیات قرآن است. از مجموع آیات قرآن مبنی بر هفت آسمان دریافت میشود که آسمان‌ها، فضای گسترده‌ ای هستند كه يكی پشت ديگری، مستحکم و در فضای بی‌پايان...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
نظریه های متعددی در مورد هفت آسمان از سوی مفسران مطرح شده است. نظريه اول اين است که برخی هفت (سبع) را كنايه از كثرت می‌دانند؛ بدين معنا كه اين عدد حقيقی نبوده است و به آسمان‌های زيادی اشاره دارد؛ از این رو، منحصراً، هفت آسمان، نظريه صحيح نيست؛ زيرا زمانی عدد مفهوم كنايی دارد كه فقط يك بار بكار رود نه چندين بار.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1644871/%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D9%8A%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B8%D9%86%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . رضايی اصفهانی: گزاره قطعی علمی بر گزاره ظنی قرآنی مقدم است؛ ویکی فقه]</ref>  
نظریه های متعددی در مورد هفت آسمان از سوی مفسران مطرح شده است. نظريه اول اين است که برخی هفت (سبع) را كنايه از كثرت می‌دانند؛ بدين معنا كه اين عدد حقيقی نبوده است و به آسمان‌های زيادی اشاره دارد؛ از این رو، منحصراً، هفت آسمان، نظريه صحيح نيست؛ زيرا زمانی عدد مفهوم كنايی دارد كه فقط يك بار بكار رود نه چندين بار.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1644871/%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D9%8A%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B8%D9%86%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . رضايی اصفهانی: گزاره قطعی علمی بر گزاره ظنی قرآنی مقدم است؛ ویکی فقه]</ref>  


نظريه دوم این است که عده‌ای بر اين باورند كه هفت آسمان، همان سيارات<ref>[https://wikibin.ir/article/ws/%D9%87%D9%81%D8%AA %D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86 .ویکی بین]</ref> و كرات ديگر هستند. اين تئوری نيز نمی‌تواند درست باشد؛ زيرا كرات آسمانی نه عدد هستند نه هفت عدد و نظريه سوم اينكه جمعی، آسمان‌ها را معنوی می‌دانند نه مادّی كه از آنجا كه هفت آسمان از دخان(بخار) ايجاد شده‌اند و دخان، ماده می‌باشد. از این رو، سماوات، آسمانهای مادی را شامل می‌شود نه معنوی را، پس، می‌توان گفت هفت آسمان مادی حقيقتاً وجود دارند و به گفته صاحب «الميزان» احتمالاً هفت طبقه روي هم هستند،؛ اما اينكه جايگاه اين آسمانها كجاست كسی نمی‌داند؛ مگر اينكه آسمان موجود، آسمان اول است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1765127/%D8%A2%D9%8A%D9%87-7-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%83%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%AF-%D8%A2%D8%A8-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%83%D9%86%D8%AF . آيه ۷ سوره مباركه «هود» آب را ماده اوليه خلقت معرفی می‌كند؛ فلسفه خلقت آسمان و زمین کسب علم و دانش است؛منظور قرآن از هفت آسمان چیست]</ref> در آن زمان مفسران که عمدتاً ساکن حجاز هستند این آیه را تحت تأثیر کیهان‌شناسی حجازی می‌فهمیده اند و تفسیر می‌کرده اند و چون آن کیهان‌شناسی قائل به آسمان‌های تخت و کاملاً مسطح بوده بنابراین مفسرانی همانند ابن عباس، هفت آسمان را به این شکل تفسیر می‌کنند که وقتی‌که سقف آسمان همانند سقف خانه‌های ما تخت است. از این رو، حتماً ستون دارد؛ اما نامرئی است.  
نظريه دوم این است که عده‌ای بر اين باورند كه هفت آسمان، همان سيارات<ref>[https://wikibin.ir/article/ws/%D9%87%D9%81%D8%AA ویکی بین]</ref> و كرات ديگر هستند. اين تئوری نيز نمی‌تواند درست باشد؛ زيرا كرات آسمانی نه عدد هستند نه هفت عدد و نظريه سوم اينكه جمعی، آسمان‌ها را معنوی می‌دانند نه مادّی كه از آنجا كه هفت آسمان از دخان(بخار) ايجاد شده‌اند و دخان، ماده می‌باشد. از این رو، سماوات، آسمانهای مادی را شامل می‌شود نه معنوی را، پس، می‌توان گفت هفت آسمان مادی حقيقتاً وجود دارند و به گفته صاحب «الميزان» احتمالاً هفت طبقه روي هم هستند،؛ اما اينكه جايگاه اين آسمانها كجاست كسی نمی‌داند؛ مگر اينكه آسمان موجود، آسمان اول است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1765127/%D8%A2%D9%8A%D9%87-7-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%83%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%AF-%D8%A2%D8%A8-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%AE%D9%84%D9%82%D8%AA-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%83%D9%86%D8%AF . آيه ۷ سوره مباركه «هود» آب را ماده اوليه خلقت معرفی می‌كند؛ فلسفه خلقت آسمان و زمین کسب علم و دانش است؛منظور قرآن از هفت آسمان چیست]</ref> در آن زمان مفسران که عمدتاً ساکن حجاز هستند این آیه را تحت تأثیر کیهان‌شناسی حجازی می‌فهمیده اند و تفسیر می‌کرده اند و چون آن کیهان‌شناسی قائل به آسمان‌های تخت و کاملاً مسطح بوده بنابراین مفسرانی همانند ابن عباس، هفت آسمان را به این شکل تفسیر می‌کنند که وقتی‌که سقف آسمان همانند سقف خانه‌های ما تخت است. از این رو، حتماً ستون دارد؛ اما نامرئی است.  


این دیدگاه در قرن اول رواج خیلی زیادی داشته است و کسی را نمیتوان پیدا کرد که دیدگاهی غیر از این عرضه کرده باشد. در اواخر قرن اول یا اوایل قرن دوم، به مفسرانی میتوان رسید که اینها اصالتاً اهل یا ساکن عراق و مخصوصاً شهر بصره هستند و ترجیح می‌دهند آیه را بر اساس کیهان‌شناسی بابلی تفسیر کنند و بر اساس این کیهان‌شناسی، هر هفت آسمان به شکل گنبد بر روی هم قرار گرفته بر روی هفت زمین به شکل نیم‌کره هستند. بر این اساس، مفسران این دوره همانند قتاده، بسیار قاطعانه اصرار دارند که آیه دلالت بر این می‌کند که آسمان اصلاً ستونی ندارد؛ چون آسمان‌ها گنبدی هستند و سقف گنبدی هم نیازی به ستون در مرکز ندارد.  
این دیدگاه در قرن اول رواج خیلی زیادی داشته است و کسی را نمیتوان پیدا کرد که دیدگاهی غیر از این عرضه کرده باشد. در اواخر قرن اول یا اوایل قرن دوم، به مفسرانی میتوان رسید که اینها اصالتاً اهل یا ساکن عراق و مخصوصاً شهر بصره هستند و ترجیح می‌دهند آیه را بر اساس کیهان‌شناسی بابلی تفسیر کنند و بر اساس این کیهان‌شناسی، هر هفت آسمان به شکل گنبد بر روی هم قرار گرفته بر روی هفت زمین به شکل نیم‌کره هستند. بر این اساس، مفسران این دوره همانند قتاده، بسیار قاطعانه اصرار دارند که آیه دلالت بر این می‌کند که آسمان اصلاً ستونی ندارد؛ چون آسمان‌ها گنبدی هستند و سقف گنبدی هم نیازی به ستون در مرکز ندارد.  
خط ۱۷: خط ۱۷:
قرن دهم هجری دورانی است که دانشمندان جدید همانند گالیله و نیوتن نظریه جدیدی در باب جهان مطرح می‌کنند و خلاصه دیدگاهشان این است که آسمان قابل مشاهده، حاصل برخورد نور با جوّ زمین است و خارج از جوّ زمین دیگر آسمانی پیدا نمیشود و آن هم زیر سؤال رفتن خود آسمان بود و وقتی آسمان نباشد. پس، موضوع ستون هم منتفی است. به مرور مفسران در این مورد با ابهام سخن می‌گویند و انگار تکلیف آنها با این آیه مشخص نیست؛ اما سید‌قطب هوشمندانه‌ترین برخورد را در مورد ستون‌های آسمان دارد و می‌گوید قرآن، فارغ از مباحث علمی، نگاه به آسمان را تأکید دارد و آسمان بالای سر انسان، نشانه قدرت خداوند است. علامه طباطبایی نیز ذیل این آیه بسیار با ابهام و پیچیدگی صحبت می‌‌کند که در نهایت مشخص نمی‌شود وی طرفدار کدام دیدگاه است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4041748/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D9%85%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دیدگاه مختلف مفسران درباره ستون‌های آسمان در قرآن]</ref>  
قرن دهم هجری دورانی است که دانشمندان جدید همانند گالیله و نیوتن نظریه جدیدی در باب جهان مطرح می‌کنند و خلاصه دیدگاهشان این است که آسمان قابل مشاهده، حاصل برخورد نور با جوّ زمین است و خارج از جوّ زمین دیگر آسمانی پیدا نمیشود و آن هم زیر سؤال رفتن خود آسمان بود و وقتی آسمان نباشد. پس، موضوع ستون هم منتفی است. به مرور مفسران در این مورد با ابهام سخن می‌گویند و انگار تکلیف آنها با این آیه مشخص نیست؛ اما سید‌قطب هوشمندانه‌ترین برخورد را در مورد ستون‌های آسمان دارد و می‌گوید قرآن، فارغ از مباحث علمی، نگاه به آسمان را تأکید دارد و آسمان بالای سر انسان، نشانه قدرت خداوند است. علامه طباطبایی نیز ذیل این آیه بسیار با ابهام و پیچیدگی صحبت می‌‌کند که در نهایت مشخص نمی‌شود وی طرفدار کدام دیدگاه است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4041748/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D9%85%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 . دیدگاه مختلف مفسران درباره ستون‌های آسمان در قرآن]</ref>  


به نظر شيخ بهايی و پيش از او بوعلی‌سينا كه در اين زمينه از فلسفه يونان، يعنی هيئت بطلميوس (بطليموس) متأثر بودند جهان از سيزده كره به‌هم پيوسته تشكيل شده. نه فلك علوی هستند و چهار عنصر سفلی هستند. ترتیب این چهار عنصر هم این گونه است كه پايين‌تر از همه، زمين است که در وسط عالم قرار دارد؛ سپس كره آب. سوم كره هوا، چهارم كره ناری.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%87%D9%81%D8%AA_%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86 . ویکی شیعه]</ref> بعد از این عناصر سفلی، افلاك نه گانه قرار دارد که به ترتيب فلك قمر، عطارد، زهره، شمس، مريخ، مشتری، زحل، فلك ثوابت و فلك اطلس يا فلك الافلاك كه چرخش روزانه همه افلاك به چرخش فلك الافلاك بسته است قرار دارد. محی‌الدين، افزون به سيزده فلك، عرش و كرسی را به دو فلك ديگر دانسته است. علاوه بر این، هبة‌الدين شهرستانی<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/5245/%D9%87%D9%81%D8%AA %D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86 %D9%88 %D8%B2%D9%85%D9%8A%D9%86 . پرتال جامع علوم و معارف قرآن]</ref>، با رد نظريه قدما كه اساس آن هيئت بطلميوس است، آسمان‌های هفت‌گانه را هوا يا بخارهايی‌ دانسته است كه هريك از اين كرات را احاطه كرده‌اند؛ پس، هفت آسمان بر هفت زمين محيط است. برخی، آسمان‌ها را از نظر عنصرهای تشكيل دهنده آن به هفت قسمت تقسيم كرده و برخی اسم خاصی را برای هركدام از آسمان‌های هفتگانه ذكر كرده‌اند؛ اما برای نظر خود دليلی بيان نكرده‌اند. برخی نيز با تقسيم عناصر موجود در جهان آفرينش و تعبير عوالم از آن‌ها، آسمان‌های هفت‌گانه را به اين عوالم تفسير و ترتيب آن‌ها را چنين ذكر كرده‌اند که عالم جماد، نبات، حيوان، انسان، آسمان‌های محسوس مادی، موجودات برزخی، ملكوت، عالم عقل و جبروت از جمله آنها است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1894077/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%E2%80%8C%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86<nowiki> . بررسی تعداد آسمان‌ها از ديدگاه قرآن‌كريم و دانشمندان ]</nowiki></ref>
به نظر شيخ بهايی و پيش از او بوعلی‌سينا كه در اين زمينه از فلسفه يونان، يعنی هيئت بطلميوس (بطليموس) متأثر بودند جهان از سيزده كره به‌هم پيوسته تشكيل شده. نه فلك علوی هستند و چهار عنصر سفلی هستند. ترتیب این چهار عنصر هم این گونه است كه پايين‌تر از همه، زمين است که در وسط عالم قرار دارد؛ سپس كره آب. سوم كره هوا، چهارم كره ناری.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%87%D9%81%D8%AA_%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86 . ویکی شیعه]</ref> بعد از این عناصر سفلی، افلاك نه گانه قرار دارد که به ترتيب فلك قمر، عطارد، زهره، شمس، مريخ، مشتری، زحل، فلك ثوابت و فلك اطلس يا فلك الافلاك كه چرخش روزانه همه افلاك به چرخش فلك الافلاك بسته است قرار دارد. محی‌الدين، افزون به سيزده فلك، عرش و كرسی را به دو فلك ديگر دانسته است. علاوه بر این، هبة‌الدين شهرستانی<ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/5245/%D9%87%D9%81%D8%AA پرتال جامع علوم و معارف قرآن]</ref>، با رد نظريه قدما كه اساس آن هيئت بطلميوس است، آسمان‌های هفت‌گانه را هوا يا بخارهايی‌ دانسته است كه هريك از اين كرات را احاطه كرده‌اند؛ پس، هفت آسمان بر هفت زمين محيط است. برخی، آسمان‌ها را از نظر عنصرهای تشكيل دهنده آن به هفت قسمت تقسيم كرده و برخی اسم خاصی را برای هركدام از آسمان‌های هفتگانه ذكر كرده‌اند؛ اما برای نظر خود دليلی بيان نكرده‌اند. برخی نيز با تقسيم عناصر موجود در جهان آفرينش و تعبير عوالم از آن‌ها، آسمان‌های هفت‌گانه را به اين عوالم تفسير و ترتيب آن‌ها را چنين ذكر كرده‌اند که عالم جماد، نبات، حيوان، انسان، آسمان‌های محسوس مادی، موجودات برزخی، ملكوت، عالم عقل و جبروت از جمله آنها است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1894077/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A2%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%E2%80%8C%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85-%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86 بررسی تعداد آسمان‌ها از ديدگاه قرآن‌كريم و دانشمندان]</ref>


== منابع ==
== منابع ==
ویراستار
۸٬۴۹۸

ویرایش