فیء (ریشه)
ریشه «فیء» (FYˀ)؛ برگشتن، بازگشت. این ریشه 7 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
فىء: (بفتح فاء) رجوع. «فَاءَ فَيْئاً: رجع» گويند: «هو سريع الْفَيْءِ عن غضبه» يعنى او از خشمش زود بر ميگردد فَقاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلى أَمْرِ اللَّهِ حجرات: 9. با گروه متجاوز بجنگيد تا بطاعت خدا بر گردد.
فَإِنْ فاؤُ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ بقره: 226. اگر ايلاء كنندگان بزنانشان برگشتند و كفّاره دادند خدا آمرزنده و مهربان است.
يَتَفَيَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ نحل: 48. سايههاى آن از راست و چپ در حال خضوع بخدا بر ميگردد.
فىء رسول خدا صلى اللّه عليه و آله
وَ ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَ لا رِكابٍ ... يعنى اموال و زمينهائيكه خدا از بنى نضير بر پيامبرش برگردانده شما اسبان و شتران بر آنها نتاختيد ... (قاموس قرآن، ج5، ص215).
ساختهای صرفی در قرآن
فاءَ (فعل مجرد): 3 بار
اَفاءَ (فعل باب افعال): 3 بار
تَفَیَّأَ (فعل باب تفعّل): 1 بار
ریشهشناسی
زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
قرآن | فااَ | فااَ | فااَ | فىء: رجوع | قاموس قرآن، ج5، ص: 213 | |
آفروآسیایی | *paʕ/ʔ- | فع | go (out) and return | رفتن (به بیرون) و برگشتن | ||
سامی | *pVyVʔ- | فیء | 'return' | 'برگشتن' | ||
عربی | fyʔ | فیء |