صلصل (ریشه)
ریشه «صلصل» (ṢLṢL)؛ صلصال، گِل پیوسته و آمیخته. این ریشه 4 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
صلصال: اين كلمه چهار بار در قرآن مجيد آمده است و همه در خصوص خلقت انسان: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ... إِنِّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ... قالَ لَمْ أَكُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ» حجر: 26، 28، 33. «خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ كَالْفَخَّارِ» رحمن: 14.
صلصال را گل خشك گفتهاند راغب گويد: «الطين الجافّ» طبرسى فرموده: «الطين اليابس» و بقولى بمعنى گل بدبو است. و اصل آن از «صَلَ اللَّحْمُ» گوشت بدبو گرديد مىباشد. صحاح گويد: آن گل خالص آميخته بخاك است كه چون بخشكد (وقت دست زدن) صدا ميدهد و چون آنرا بپزند فخّار گويند (قاموس قرآن، ج4، ص146).
ساخت‌های صرفی در قرآن
صَلصال (اسم): 4 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | صَلصال | صَلصال | صَلصال | صلصال: اين كلمه چهار بار در قرآن مجيد آمده است و همه در خصوص خلقت انسان: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ | قاموس قرآن، ج4، ص: 146 | |
| آفروآسیایی | *ʔVc̣al- | ءصل | rope; attach | طناب؛ بستن و ضمیمه کردن | ||
| آفروآسیایی | ||||||
| آفروآسیایی | *c̣ul- | صل | pour, drip | ریختن، چکه کردن | 2 صل: گِل پیوسته | |
| سامی | *ʔ/wVṣVl- | ءصل | 'join' 1, 'attach' 2 | 'پیوستن' 1، 'پیوست' 2 | ||
| سامی | *waṣil- {} *wac̣il- | وصل | joint, articulation | مفصل | ||
| سامی | *mVṣul- | مصل | 'drip' | "چکیدن" | ||
| فنیقی | yṣlt | یصلت | 'joint (anat.)' | مفصل | [T 128] | |
| عبری | ʔṣl 2 | ءصل | ||||
| عبری | ʔaṣṣīl | ءَصصِل | 'joint, armpit' | "مفصل، زیر بغل" | [KB 81] | |
| آرامی یهودی | ʔṣyl | ءصیل | 'elbow' | 'آرنج' | [Sok 72] | |
| سریانی | yaṣṣīlā | یَصصِلَ | 'cubitus' | آرنج | [Brock 306] | |
| مندایی | yaṣila | یَصِلَ | 'elbow, articulatiоn' | "آرنج، مفصل بندی" | [DM 186] | |
| عربی | wṣl 1 | وصل | ||||
| عربی | wuṣl-, pl. ʔawṣāl- | وُصل-\ ءَوصَل- | 'articulation, jointure' | مفصل | [BK 2 1549]. | |
| عربی | mṣl | مصل | ||||
دو بن «صل»: 1- پیوستن. 2- ریختن. صلصال از کدام یک است؟ گِل پیوسته، یا گِل ریخته؟