شمل (چپ)
ریشه «شمل» (ŠML)؛ شِمال، چپ، سمت چپ. این واژه 10 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
شمال: چپ. ضدّ يمين. «وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ ذاتَ الشِّمالِ» كهف: 18 جمع آن اشمل و شمل و شمائل ميايد، در قرآن فقط شمائل بكار رفته مثل «يَتَفَيَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ» نحل: 48. سايههاى آن از راست و چپ سجده كنان بر ميگردد (قاموس قرآن، ج4، ص70).
ساخت‌های صرفی در قرآن
شِمال (اسم): 10 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | شِمال | شِمال | شِمال | شمال: چپ | قاموس قرآن، ج4، ص: 70 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ŝimaʔl- {} *ĉimaʔl- | شمءل | left (side, hand) | چپ (سمت، دست) | ||
| اکدی | šumēlu, šumīlu | شُمِلُ\ شُمِلُ | 'left side, left hand' OB on | "سمت چپ، دست چپ" | [CAD š 267], [AHw 1271]. | |
| اگاریتی | šmʔal | شمءَل | 'die, das Linke' | چپ | [Aist 307]. | |
| عبری | ŝǝmō(ʔ)l | شمُ(ء)ل | 'left side, left' | "سمت چپ، چپ" | [KB 1332]. | |
| آرامی یهودی | sǝmālā | سمَلَ | 'left side' | 'سمت چپ' | [Ja 1002]. | |
| سریانی | sǝmālā | سمَلَ | 'sinistra', adj. 'sinister' | چپ | [Brock 481] | |
| آرامی جدید | HRT šumala | شُمَلَ | 'links' 'left hand, left side' | چپ" "دست چپ، سمت چپ" | [J Hert 199] NASS simǟlä | |
| مندایی | smal(a) | سمَل(َ) | 'left (hand, arm, side)' | "چپ (دست، بازو، پهلو)" | [DM 332]. | |
| مهری | ŝaymǝl | شَیمل | 'left, left hand' | "چپ، دست چپ" | [JM 380] | |
| جبالی | ŝĩyɛ̄l | شِیِل | 'left-hand, left (direction)' 'left' | "سمت چپ، دست چپ" | [JJ 253], ŝǝmli, ŝǝmlɛ̄t | |
| حرصوصی | ŝémel | شِمِل | 'left, left-hand' | "چپ، دست چپ" | [JH 120] | |
| سقطری | ŝímhil (ŝémhel, ŝémel) | شِمهِل (شِمهِل\ شِمِل) | 'gauche' | چپ | [LS 430] (also [SSL LS 1473; SSL 4 97]) | |
| عربی | šimāl- | شِمَال- | 'main gauche' 'côté gauche' | دست چپ "سمت چپ" | [BK 1 1273], šamāl- | |