خمص (ریشه)

ریشه «خمص» (H̬MṢ)؛ گرسنگی. این ریشه تنها 2 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

خمص: گرسنگى (نهايه) فَمَنِ اضْطُرَّ فِي‏ مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‏ مائده: 3 هر كه در گرسنگى مضطرّ بخوردن ميته و غيره شود در حاليكه بگناه بى ميل است خدا آمرزنده و مهربان است‏ (قاموس قرآن، ج2، ص307).

ساخت‌های صرفی در قرآن

مَخمَصَة (اسم): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن مَخمَصَة مَخمَصَة مَخمَصَة خمص: گرسنگى (نهايه) فَمَنِ اضْطُرَّ فِي‏ مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ‏ مائده: قاموس قرآن، ج‏2، ص: 307
آفروآسیایی *q̇amac̣/ʒ- خمص hunger, be hungry گرسنگی، گرسنه بودن
آفروآسیایی
آفروآسیایی
سامی *ḫama/uṣ- خمص 'be hungry' 'گرسنه بودن'
سامی *h_im/nṣ- {} *h_im/nc̣- خنص fatty tissue, fat بافت چربی، چربی
سامی *ḫim/nṣ- {} *ḫim/nc̣- خنص fatty tissue around intestins and stomach بافت چربی اطراف روده و معده
اکدی h_imṣu, h_inṣu خِمصُ\ خِنصُ 'fatty tissue around the intestines' OB on "بافت چربی اطراف روده" [CAD h_ 192], [AHw 346]
اکدی h_anṣātu خَنصَتُ 'part of human body, possibly waist', SynList «بخشی از بدن انسان، احتمالاً کمر» [CAD h_ 81], [AHw 321] (pl. tant.)
آرامی یهودی himṣā, ḥimṣā هِمصَ\ حِمصَ 'the fat around the large stomach of ruminants' چربی اطراف معده بزرگ نشخوارکنندگان [Ja 347]
مندایی himṣa هِمصَ 'belly, entrails' "شکم، احشاء" [DM 146]
عربی ḫmṣ a/u,1,4 خمص َ/ُ\\
عربی ʔah_maṣ- ءَخمَص- 'milieu du corps'  'mince du milieu du corps'. وسط بدن (کمر لاغر) [BK 1 633]; also

منابع

خمص (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2