حسن (ریشه)

ریشه «حسن» (ḤSN)؛ نیکی، خوبی، زیبایی. این ریشه در قرآن جمعا 194 بار آمده است.

معنای لغوی

حُسْن: (بر وزن قفل) زيبائى نيكوئى. در قاموس گويد: «الْحُسْنُ‏: الجَمَال» (زيبائى) در صحاح گفته: «الْحُسْنُ‏: نقيضُ الْقُبْحِ» (نيكى).

هر دو از اين معنى در قرآن يافت ميشود مثل‏ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكَ‏ حُسْنُهُنَ‏ (احزاب: 52) و نه ترا است كه آنها را به همسران ديگر عوض كنى گر چه زيبائى ايشان تو را بشگفت آورد. و مثل‏ وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ‏ حُسْناً (عنكبوت: 8) انسان را نسبت بپدر و مادرش بنيكى سفارش كرده‏ايم (قاموس قرآن، ج2، ص134).

ساخت‌های صرفی در قرآن

حَسُنَ (فعل مجرد): 3 بار

حُسن (اسم): 13 بار

حَسَن/حَسَنَۀ (صفت مشبهه): 50 بار

اَحسَن (صفت تفضیل): 54 بار

حِسان (جمع): 2 بار

اَحسَنَ (فعل باب افعال): 21 بار

اِحسان (مصدر باب افعال): 12 بار

مُحسِن (اسم فاعل باب افعال): 39 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن حَسُنَ حَسُنَ حَسُنَ حُسْن: زيبائى نيكوئى قاموس قرآن، ج‏2، ص: 134
آفروآسیایی
سامی *ḥsn حسن to be strong and good قوی و خوب بودن
عبری ḥăsīn حَسِن 'strong' قوی (HAL 338)
آرامی یهودی cf. ḥsn (Itpa.)   حسن 'to be fully compensated' "به طور کامل جبران شدن" (Ja. 489)
سریانی ḥasīn- حَسِن- 'firmus, robustus', ḥsn (Etpe.) 'superatus est' محکم، قوی (Brock. 248)
مهری ḥássǝn حَسسن 'to improve in health'; cf. ḥǝsǝnēt 'heavenly reward' «بهبود سلامتی» «پاداش آسمانی» (JM 189; marked as Arabism)

(JM 189; an Arabism?)

جبالی aḥsín اَحسِن 'to be kind to so.', aḥtsín 'to improve', s̃ḥɛsín 'to think so. or st. good' < Arb.? Cf. E. Jib. ḥǝsǝnēt «با کسی مهربان بودن». "بهبود دادن"؛ «درباره کس یا چیز خوبی فکر کردن» (JJ 116)
عربی ḥasan- حَسَن- 'beau, joli; bon, excellent'; cf. Arb. ḥisnat- 'salaire, prix du travail' -- "bonus"? زیبا؛ خوب، عالی BK 1 428

(BK 1 428)

منابع

حسن (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2