حسب (ریشه)
ریشه «حسب» (ḤSB)؛ شمردن، کفایت کردن. این ریشه در دو معنای مذکور، جمعا 109 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
حسب: حساب بمعنى شمردن است (قاموس) راغب آنرا استعمال عدد گفته وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ ... (اسراء: 12) تا عدد سالها و حساب را بدانيد (قاموس قرآن، ج2، ص127).
ساخت‌های صرفی در قرآن
معنای شمردن
حَسِبَ - یَحسَب (فعل مجرد):44 بار
حاسِب (اسم فاعل): 2 بار
حَسیب (صفت فعیل): 4 بار
حُسبان (صفت فُعلان): 3 بار
حاسَبَ (فعل باب مفاعله): 3 بار
حِساب (مصدر باب مفاعله): 39 بار
اِحتَسَبَ (فعل باب افتعال): 3 بار
معنای کفایت
حَسب (حَسَبَ - یَحسِبُ) : 11 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | حَسِبَ | حَسِبَ | حَسِبَ | شمردن- گمان کردن- حسب: حساب بمعنى شمردن است (قاموس) راغب آنرا استعمال عدد گفته وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ | قاموس قرآن، ج2، ص: 127 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ḥVšub- | حشب | 'count, think' | "حساب کردن، فکر کردن" | ||
| سامی | *ḥisa/ib- | حسب | 'believe' | 'ایمان داشتن' | ||
| عبری | ḥsb | حسب | ||||
| سریانی | ḥsb | حسب | ||||
| گعز | ḥsb | حسب | ||||
| حرصوصی | ḥesōb | حِسُب | ||||
| عربی | ḥsb | حسب | ||||
| عربی | ḥsb a/i,32 | حسب َ/ِ | ||||