حسب (ریشه)

ریشه «حسب» (ḤSB)؛ شمردن، کفایت کردن. این ریشه در دو معنای مذکور، جمعا 109 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

حسب: حساب بمعنى شمردن است (قاموس) راغب آنرا استعمال عدد گفته‏ وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ‏ ... (اسراء: 12) تا عدد سالها و حساب را بدانيد (قاموس قرآن، ج2، ص127).

ساخت‌های صرفی در قرآن

معنای شمردن

حَسِبَ - یَحسَب (فعل مجرد):44 بار

حاسِب (اسم فاعل): 2 بار

حَسیب (صفت فعیل): 4 بار

حُسبان (صفت فُعلان): 3 بار

حاسَبَ (فعل باب مفاعله): 3 بار

حِساب (مصدر باب مفاعله): 39 بار

اِحتَسَبَ (فعل باب افتعال): 3 بار

معنای کفایت

حَسب (حَسَبَ - یَحسِبُ) : 11 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن حَسِبَ حَسِبَ حَسِبَ شمردن- گمان کردن- حسب: حساب بمعنى شمردن است (قاموس) راغب آنرا استعمال عدد گفته‏ وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ‏ قاموس قرآن، ج‏2، ص: 127
آفروآسیایی
آفروآسیایی
سامی *ḥVšub- حشب 'count, think' "حساب کردن، فکر کردن"
سامی *ḥisa/ib- حسب 'believe' 'ایمان داشتن'
عبری ḥsb حسب
سریانی ḥsb حسب
گعز ḥsb حسب
حرصوصی ḥesōb حِسُب
عربی ḥsb حسب
عربی ḥsb a/i,32 حسب َ/ِ

منابع

حسب (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2