دبر (سخن)
ریشه «دبر» (3) (DBR)؛ سخن گفتن. احتمال دارد فعل «تَدَبَّرَ» که 4 مرتبه در قرآن کریم به‌کار رفته است، با ریشه دبر (سخن گفتن) مرتبط باشد؛ از این جهت که تدبّر، فهمیدن آن‌چیزی است که در ورای «قول» و سخن دیگری است.
ساخت‌های صرفی در قرآن
تَدَبَّرَ (فعل، باب تفعّل): 4 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | واژه | آوانگاری | معنا | توضیحات | ارجاع | ||
| فارسی | بین‌المللی | فارسی | انگلیسی | ||||
| آفروآسیایی باستان | dubar | دُبَر | سخن گفتن | speak | Orel, 167 (no. 732) | ||
| سامی باستان | dVbur | دبُر | صحبت کردن، بازگو کردن | speak, retell | |||
| عبری | דָּבַר | دابَر | dābar | سخن گفتن | speak | Gesenius, 180-184 | |
| דָּבָר | دابار | dābār | سخن، کلمه | speech, word | |||
| اوگاریتی | dbr | دبر | گفتن، اعلام کردن | to say, declare | DelOlmo, 263 | ||
| آرامی | דָּבָר | دابار | dābār | کلمه، عبارت، دستور | word, utterance, command | Jastrow, 278 | |
| سریانی | - | PayneSmith, | |||||
| مندایی | - | Macuch, | |||||
| فنیقی | DBR I | دبر | گفتن، فرمودن | say, tell | Krahmalkov, 145-146 | ||
| DBR II | دبر | چیز، ماده، عمل؛ کلمه، قول؛ امور، اعمال، تاریخ؛ بیانیه، اعلامیه | thing, matter, act; word, promise; affairs, acts, history; statement, declaration | ||||
| اکدی/آشوری | - | Black, | |||||
| حبشی | - | Leslau, | |||||
| سبائی | DBR | دبر | وظایف روزانه | ?corvée-duty | Beeston, 35 | ||
| عربی | دَبَرَ
تدبّر |
گفتن
تدبّر (پشت سخن را فهم کردن) |
مشکور، 236-237
Zammit, 171 | ||||