عقر (ریشه)
ریشه «عقر» (ˁQR)؛ عقیم بودن، ناباروری. این ریشه 8 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.
معنای لغوی
عقر: بريدن. «عَقَرَ الْكَلْبَ وَ الْفَرَسَ وَ الْإِبِلَ: قَطَعَ قَوائِمَها بِالسَّيْفِ» طبرسى و راغب گفتهاند: عُقْر (بر وزن قفل) بمعنى اصل است «عَقَرْتُ النَّخْلَ» خرما را از بيخش بريدم. فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَ عَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ پس شتر را پى كردند و بكشتند و از دستور پروردگارشان سرپيچى كردند «عَقَرُوا» ظاهرا اشاره است كه كشتن شتر با قطع پاهايش بوده است (قاموس قرآن، ج5، ص27).
عاقر: زن عقيم و مرد عقيم قالَ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلامٌ وَ كانَتِ امْرَأَتِي عاقِراً مريم: 8. عاقر در قرآن فقط در زن نازا بكار رفته نه در مرد و آن سه بار و همه درباره زن زكريا عليه السّلام آمده است. راغب گويد: گوئى زن نطفه مرد را عقر و قطع ميكند (قاموس قرآن، ج5، ص28)
ساخت‌های صرفی در قرآن
عَقَرَ (فعل مجرد): 5 بار
عاقِر (اسم فاعل): 3 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | عَقَرَ | عَقَرَ | عَقَرَ | عقر: بريدن | قاموس قرآن، ج5، ص: 27 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ʕḳr | عقر | to be sterile, without offspring (of man and woman) | عقیم بودن، بدون فرزند (زن و مرد) | عقر: عقیم کردن؟ | |
| عبری | ʕāḳār | عَقَر | 'infertile, with no descendants' | "نابارور، بدون نسل" | [KB 874]. | |
| آرامی یهودی | ʕăḳar (ʕaḳrā) | عَقَر (عَقرَ) | 'sterile, barren' 'barren woman/female' | "عقیم" "زن عقیم" | [Ja 1108]; ʕḳrh, det. ʕḳrth | |
| سریانی | ʕaḳrā, ʕăḳartā | عَقرَ\ عَقَرتَ | 'sterilis (vir, femina)' | عقیم (نر، ماده) | [Brock 544] | |
| مندایی | aḳra | َقرَ | 'sterile, impotent' | "عقیم، ناتوان" | [DM 33] | |
| گعز | ʕarḳa | عَرقَ | 'to be orphaned, to be childless' | "یتیم ماندن، بی فرزند ماندن" | [LGz 70] (metathesis). | |
| عربی | ʕḳr (-i-, -u-) | عقر (-ِ-\ -ُ-) | 'être stérile' | عقیم بودن | [BK 2 314] | |