عدو (دشمنی)
ریشه «عدو» (ˁDW)؛ دور شدن، دشمنی. این ریشه در این معنا 105 بار به‌کار رفته است.
معنای لغوی
عدو: تجاوز. راغب گفته: عدو بمعنى تجاوز و منافات التيام است، آن گاهى با قلب است كه بآن عدوات و معاداة گويند و گاهى در راه رفتن است كه عدو (دويدن) نام دارد و گاهى در عدم رعايت عدالت در معامله است كه عدوان و عدو گويند ... «وَ قُلْنا لَهُمْ لا تَعْدُوا فِي السَّبْتِ» نساء: 154. بآنها گفتيم در شنبه تجاوز نكنيد و با صيد در آن روز از دستور خدا سرباز نزنيد. «وَ مَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ» بقره: 229.
عَدُوّ: دشمن. كه در قلب بانسان عداوت دارد و در ظاهر مطابق آن رفتار ميكند «إِنَّ الْكافِرِينَ كانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِيناً» نساء: 101. «إِنَّ الشَّيْطانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوٌّ مُبِينٌ» يوسف: 5 (قاموس قرآن، ج4، ص305).
ساخت‌های صرفی در قرآن
معنای دشمنی
عادَیَ (فعل باب مفاعله): 1 بار
عَدو (اسم): 2 بار
تَعَدَّیَ (فعل باب تفعّل): 3 بار
عَدَوَ (فعل مجرد): 3 بار
عَداوَة (مصدر): 6 بار
عادِی (اسم فاعل): 6 بار
عُدوان (اسم): 8 بار
اِعتَدَیَ (فعل باب افتعال): 15 بار
مُعتَدِی (اسم فاعل باب افتعال): 9 بار
عَدُوّ (اسم): 50 بار
معنای دور
عُدوَة (اسم): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | عادَیَ | عادَیَ | عادَیَ | عدو: تجاوز- دشمنی | قاموس قرآن، ج4، ص: 305 | |
| آفروآسیایی | *ʕadaw- ~ *waʕad- ~ *daʕ- | عدو | go away, out; leave; pass by | دور شدن، بیرون رفتن، ترک کردن؛ عبور کردن | ||
| سامی | *ʕVdVw/y- | عدو | 'run' 1, 'cross over, pass by' 2 | «دویدن» 1، «عبور کردن» 2 | ||
| عبری | ʕdy 2 | عدی | ||||
| سریانی | ʕdy 2 | عدی | ||||
| عربی جنوبی | ʕdw/y | عدو/ی | 'move, march, go' | "حرکت، راهپیمایی، رفتن" | SD | |
| گعز | ʕdw 2 | عدو | ||||
| سقطری | ʕdy 2 | عدی | ||||
| عربی | ʕdw | عدو | ||||