شیء (چیز)
ریشه «شیء» (ŠYˀ)؛ شیء، چیز. این واژه 283 بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
شىء: هر چيزيكه علم بآن تعلق گيرد و از آن خبر داده ميشود. لفظ آن مذكّر است ولى بر مذّكر و مؤنث اطلاق ميشود. و بر واجب و ممكن گفته ميشود جمع آن اشياء است (اقرب).
راغب گويد «قُلِ اللَّهُ خالِقُ كُلِ شَيْءٍ» بمعنى مفعول و مشىء است «قُلْ أَيُ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ» انعام: 19. بمعنى فاعل است يعنى كدام خواهنده و مريد بزرگتر است از حيث گواهى (قاموس قرآن، ج4، ص94).
ساخت‌های صرفی در قرآن
شَیء (اسم): 283 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | شَیا | شَیا | شَیا | شىء: هر چيزيكه علم بآن تعلق گيرد و از آن خبر داده ميشود. | قاموس قرآن، ج4، ص: 93 | |
| آفروآسیایی | *ĉayʔ- | شیء | thing; what? | چیز؛ چه چیز؟ | ||
| آفروآسیایی | *ĉVw/yaʔ- | شوء | want | خواستن | *ĉVw/yaʔ- | |
| آفروآسیایی | *ŝaʔ-/*ŝaw- | شء | wish, like | آرزو، پسندیدن | *ŝaʔ-/*ŝaw- | |
| سامی | *ŝayʔ- | شیء | 'thing' 1, 'what?' 2 | "چیز" 1، "چه چیز؟" 2 | ||
| سامی | *ŝVyaʔ- | شیء | 'want' | "خواستن" | ||
| سامی | *ŝVyaʔ- | شیء | 'wish' | 'آرزو کردن' | ||
| مهری | ŝī | شِ | 'thing, anything, something', obl. ŝīǝn, -ŝǝn, hɛ̄ŝǝn 2 | "چیز، هر چیزی، چیزی" | ||
| جبالی | ŝé 1 | شِ | ||||
| حرصوصی | ŝī, ŝǝy | شِ\ شی | ||||
| سقطری | ŝī, ŝiʔ 1 | شِ\ شِء | ||||
| عربی | šayʔ- 1, 2 | شَیء- \ | ||||
| عربی | šyʔ a,1 | شیء َ\ | ||||
| عربی | šyʔ | شیء | ||||
رابطه معنای «خواستن» با معنای «چیز، شیء» (خواسته؟) ؟؟