خیر (ریشه)

نسخهٔ تاریخ ‏۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۰۴ توسط Shojaei (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

ریشه «خیر» (H̬YR)؛ خوب، دلپسند، مال، برگزیدن. این واژه در معانی و ساخت‌های گوناگونش، 196 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

خير: دلپسند. مرغوب. راغب ميگويد: خير آنست كه همه بدان رغبت كنند.

به مال دنيا از آنجهت خير گويند كه مرغوب و مورد ميل است مثل‏ إِنْ تَرَكَ‏ خَيْراً بقره: 180 يعنى اگر مالى بگذارد.

به چيز خوب خير گويند زيرا دلپسند است و آدمى بدان ميل ميكند نظير وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ‏ خَيْراً كَثِيراً بقره: 269 چون حكمت مرغوب و دلپسند است لذا بدان خير اطلاق شده است‏ (قاموس قرآن، ج2، ص317).

ساخت‌های صرفی در قرآن

خَیر (مصدر؛ اسم تفضیل): 188 بار

خِیَرَة (اسم): 2 بار

تَخَیَّرَ (فعل باب تفعّل): 2 بار

اِختارَ (فعل باب افتعال): 4 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن خَیر خَیر خَیر خير: دلپسند قاموس قرآن، ج‏2، ص: 317
آفروآسیایی *ḫVy/war- خیر be good خوب بودن
سامی *ḫVyVr- خیر 'be favourable' "مطلوب بودن"
عربی ḫyr خیر

منابع

خیر (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2