جنب (ریشه)
ریشه «جنب» (ǦNB)؛ کنار، پهلو / دور، بعید / جنابت حاصل از خروج منی. این ریشه در سه معنای مختلف در قرآن کریم آمده است. کاربردهای این ریشه در قرآن جمعا 33 بار است.
معنای لغوی
جنب: (بر وزن عقل) پهلو، طرف. در اقرب الموارد هست: «الْجَنْبُ ...: شَقُّ الْإِنْسَانِ وَ غَيْرِهِ تقول جَلَسْتُ إِلَى جَنْبِ فُلَانٍ ... و النَّاحِيَةُ». فَتُكْوى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ ... (توبه: 35). با آنها پهلوهايشان و پيشانيهايشان داغ كرده ميشود (قاموس قرآن، ج2، ص53).
ساخت‌های صرفی در قرآن
معنای دور
جَنَبَ (فعل مجرد): 1 بار
جَنَّبَ (فعل باب تفعیل): 1 بار
تَجَنَّبَ (فعل باب تفعّل): 1 بار
اِجتَنَبَ (فعل باب افتعال): 9 بار
جُنُب1 (صفت: دور): 2 بار
معنای کنار، پهلو
جَنب (اسم): 8 بار
جانِب (اسم): 9 بار
معنای جنابت
جُنُب (صفت): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | جَنب | جَنب | جَنب | جنب: پهلو و کنار | قاموس قرآن، ج2، ص: 53 | |
| آفروآسیایی | *gab- | جب | side, bank, beach | کنار، کناره، ساحل | ||
| سامی | *ga(n)b- | جب | side; beside; back; body | سمت؛ در كنار؛ پشت؛ بدن | ||
| عبری | gab | جَب | 'back' 'body, esp. back' | 'پشت' بدن، به ویژه کمر' | [KB 170]; PB | |
| آرامی | OLD PLM gb | جب | 'side' | 'سمت' | [HJ 207] | |
| آرامی بایبل | gab | جَب | 'Seite' | صفحه | [KB deutsch 1684] | |
| آرامی یهودی | gabbā | جَببَ | 'back, body' 'tail' | "پشت، بدن" 'دم' | [Ja 203]; cf. gōnǝbā, gǝnūbtā | |
| سریانی | gabbā, st. abs. and cstr. genb | جَببَ\ َجِنب | 'latus' | سمت' | [Brock 123] | |
| مندایی | gamba, ganba | جَمبَ\ جَنبَ | 'flank, side, border' 'body, trunk; thickness' | "جانب، کنار، مرز" بدن، تنه؛ ضخامت | [DM 76]; cf. also guba | |
| مهری | ganb, gǝnbēt | جَنب\ جنبِت | 'side' | 'سمت' | [JM 122] | |
| جبالی | ganb do. | جَنب | [JJ 77] | |||
| عربی | ǯanb- | جَنب- | 'côté' | سمت | [BK 1 334] | |