فریب دادن (مترادف): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

فریب دادن (مترادف) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰

۱۲٬۰۲۷ بایت اضافه‌شده ، ۱ فوریه

بدون خلاصۀ ویرایش

Shojaei

ویراستار

۹٬۰۷۷

ویرایش

@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 |[[غرر (ریشه)|ریشه غرر]]
 |[[غرر (واژگان)|مشتقات غرر]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=57|Ayah=14}}
 |-
 |خدع
 |[[خدع (ریشه)|ریشه خدع]]
 |[[خدع (واژگان)|مشتقات خدع]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=2|Ayah=9}}
 |-
 |خان
 |[[خون (ریشه)|ریشه خون]]
 |[[خون (واژگان)|مشتقات خون]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=8|Ayah=58}}
 |-
 |خذل
 |[[خذل (ریشه)|ریشه خزل]]
 |[[خذل (واژگان)|مشتقات خزل]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=25|Ayah=29}}
 |-
 |راغ
 |[[روغ (ریشه)|ریشه روغ]]
 |[[روغ (واژگان)|مشتقات روغ]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=37|Ayah=91}}
 |-
 |ختر
 |[[ختر (ریشه)|ریشه ختر]]
 |[[ختر (واژگان)|مشتقات ختر]]
-|
+|{{AFRAME|Surah=31|Ayah=32}}
 |}
-==معانی مترادفات قرآنی فریب دادن ==
+==معانی مترادفات قرآنی فریب دادن==
-=== «غرّ» ===
+===«غرّ»===
+غررت‏ فلانا: از غفلت و بى خبريش سود بردم و به آنچه كه از او مى‏خواستم نائل شدم.
-=== «خدع» ===
+غرة: غفلت و بى خبرى در بيدارى است.
-=== «خان» ===
+غرار: بى خبرى در خواب سبك و اصل آن از- غر- يعنى اثر روشن و ظاهر از چيزى است، و از اين معنى است:
-=== «خذل» ===
+غرة الفرس: سپيدى پيشانى اسب.
-=== «راغ» ===
+غرار السيف: تيزى شمشير. غر الثوب: اثر چاك خوردگى جامه و تا خوردگى آن.
-=== «ختر» ===
+اطوه على‏ غره‏: بر خط و پارگيش آن پارچه را تا كن.
+غره‏ كذا غرورا: گويى كه او را مغرور كرد و وجود او را غرور فرا گرفته و پيچيده است، در آيات:
+(ما غرك‏ بربك الكريم‏- 6/ انفطار)(لا يغرنك‏ تقلب الذين كفروا في البلاد- 196/ آل عمران)(و ما يعدهم الشيطان إلا غرورا- 64/ اسراء)(بل إن يعد الظالمون بعضهم بعضا إلا غرورا- 40/ فاطر)(يوحي بعضهم إلى بعض زخرف القول غرورا- 112/ انعام) (و ما الحياة الدنيا إلا متاع الغرور- 185/ آل عمران) (و غرتكم الحياة الدنيا- 35/ جاثيه) و لا يغرنكم بالله الغرور- 33/ لقمان) (ما وعدنا الله و رسوله إلا غرورا- 12/ احزاب) 6 غرور: هر چيزى از مال و جاه و شهوت و شيطان كه انسان را فريب دهد و مغرور كند و- غرور- در اين آيه به شيطان تفسير شده است زيرا گفته شده: «الدنيا تغر و تضر و تمر» (دنيا فريفته مى‏كند زيان مى‏زند و در مى‏گذرد).
+غرر: به معنى خطر است، از- غر- كه در حديثى از فروختن غرر نهى شده‏ است‏.غرير: اخلاق نيكو باعتبار اينكه روشن و مشخص است. فلان ادبر غريره و اقبل هريره:(حسن خلقش از او دور شد و بد خلق و كج خوى شد).
+فلان‏ أغر: او در كرم و بخشندگى مشهور است به اعتبار همان سپيدى پيشانى و مشخص بودن.
+غرر: سه شب اول هر ماه كه هلال چون سپيدى پيشانى اسب است.
+غرار السيف: تيزى شمشير. غرار: شير اندك.
+غارت‏ الناقة: شير آن شتر كم شد بعد از اينكه گمان كرد شيرى در آن نبود گويى كه صاحبش را فريب داده است‏<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، ص: 690-688</ref>
+===«خدع»===
+الخداع‏ يعنى وارد كردن ديگرى به كارى غير از آنچه او در صدد آن بوده و كارى را با فريب و نيرنگ بر خلاف آنچه كه پوشيده داشته آشكار كند.
+خداى تعالى گويد: (يخادعون‏ الله‏- 9/ بقره) يعنى پيامبر و اولياء خدا را فريب مى‏دهند. (اما جز خودشان را فريب نمى‏دهند).
+- و از آنجائيكه رفتار و معامله و برخورد با پيامبر (ص) مانند معامله با خداوند است، نيرنگ آنها را نيز در باره اولياء خدا بخود نسبت داده از اين روى فرمود:
+(إن الذين يبايعونك إنما يبايعون الله‏- 10/ فتح).
+يعنى: (كسانى كه با تو پيمان مى‏بندند در حقيقت با خدا پيمان بسته‏اند).
+- از اين جهت كارهاى پليد و زشتشان را خدعه و فريب ناميده است تا هشدارى و تنبيهى بر عظمت و شكوه پيامبر (ص) و اوليائش باشد ولى سخن لغت شناسان بر اينكه در اضافه شدن- يخادعون- به، الله- مضاف حذف شده است و مضاف اليه، بجاى مضاف قرار گرفته (منظور اين است كه بايستى گفته شود كارهاى خدعه آميزشان).
+اما بايد دانسته شود كه با ذكر مضاف در اينگونه عبارت مقصودى را كه از علم و آگاهى بر دو وجهى كه قبلا ذكر شد، از آن حاصل نمى‏شود، يعنى، 1- ناروائى و پليدى كارشان در قصدى كه از مكر و نيرنگ دارند، كه مى‏خواهند با فريب دادن پيامبر (ص) خداى را فريب داده باشند.
+- در عبارت- يخادعون الله‏- تنبه و هشدارى است بر اينكه خدعه و فريب آنها نسبت به پيامبر (ص) آنقدر بزرگ است كه گوئى چنان رفتار مكر آميز، خدعه با خداوند است همانطور كه در بيعت گفت:
+(إن الذين يبايعونك إنما يبايعون الله‏- 10/ فتح) و (و هو خادعهم‏- 142/ آل عمران) ذكر شده است.
+خدع‏ الضب- سوسمار در سوراخش پنهان شد، بكار بردن واژه خدع- در باره سوسمار براى اينست كه هر كس در سوراخش دست ببرد مانند عقرب دستش را مى‏گزد از اين روى پنداشته‏اند- عقرب- است تا جائيكه بصورت ضرب المثل گفته‏اند:
+العقرب بواب الضب‏- عقرب دربان و پرده‏دار سوسمار است و به جهت فريبكارى سوسمار بطور ضرب المثل مى‏گويند: أخدع‏ من ضب‏، يعنى مكارتر از سوسمار.
+طريق‏ خادع‏ و خيدع‏- يعنى راهى گمراه كننده و بيراهه گوئى كه مسافرين و راهروانش را فريب مى‏دهد.
+مخدع‏- خانه‏اى در خانه ديگر يعنى تو در تو، گوئى كه سازنده آنخانه با اين عمل خواسته كسيكه قصد رسيدن باو را دارد فريب دهد.
+خدع‏ الريق- سرابى كه با درخشيدنش از دور فريب مى‏دهد در وقتى كه آبى در آن نباشد يا كم باشد و از دور درياچه‏اى بنظر آيد.
+أخدعان‏- يعنى دو رگ حجامت پشت و گردن كه گاهى پيدا و زمانى ناپيداست.
+خدعته‏- رگ حجامتش را بريدم، و در حديث‏ «بين يدى الساعة سنون‏ خداعة يعنى: در آستانه قيامت سالهائى فريبنده است كه سالى با خشكى و سالى با فراوانى جلوه مى‏كند.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 587-585</ref>
+===«خان»===
+الخيانة و النفاق يكى است جز اينكه- خيانة- بيشتر در شكستن پيمان و امانت بكار مى‏رود ولى- نفاق- باعتبار خلاف در دين است سپس اين دو معنى در هم تداخل نموده.
+پس- خيانة- همين مخالفت با حق و پيمان شكنى در پنهانى است نقطه مقابل خيانت، امانت است، گفته مى‏شود- خنت فلانا و خنت أمانة يعنى با او در حق مخالفت كردم و در امانتش خيانت نمودم، و بر اين اساس خداوند فرمود: لا تخونوا الله و الرسول و تخونوا أماناتكم‏27/ انعام).
+و آيه‏ ضرب الله مثلا للذين كفروا امرأت نوح و امرأت لوط كانتا تحت عبدين من‏ عبادنا صالحين‏ فخانتاهما- 10/ تحريم). (اشاره بهمسران حضرت نوح و لوط عليهما السلام است كه سركشى و نافرمانى از امر آنها كردند و خيانت نمودند).
+و آيه‏ و لا تزال تطلع على‏ خائنة منهم‏- 13/ مائده) يعنى گروهى خائن از ايشان، و گفته‏اند مردى خائن، كه- رجل خائن و خائنة- هر دو صحيح است مثل داهية (مصيبت بزرگ) رواية (مشك صحرائى).
+و نيز گفته‏اند: خائنة- در جاى مصدر است مثل- قم قائما- كه قائما بجاى مصدر است.
+و آيه‏ يعلم خائنة الأعين‏- 19/ غافر) در همان معنى است كه گفته شد.
+و آيه‏ و إن يريدوا خيانتك فقد خانوا الله من قبل فأمكن منهم‏- 71/ انفال).
+(و اگر مى‏خواهند با تو كجروى و خيانت كنند قبلا هم بخداوند خيانت ورزيدند و خداوند ترا بر ايشان پيروزى داد، و الله عليم حكيم‏- خدا دانائى حكيم است).
+و آيه‏ علم الله أنكم كنتم‏ تختانون‏ أنفسكم‏- 187/ بقره) عبارت‏ تختانون‏ در اين آيه از مصدر- اختيان‏ است، يعنى پياپى خيانت كردن.
+در آيه نگفت- تخونون أنفسكم- زيرا عمل آنها خيانت نبود بلكه اختيان- يعنى پياپى نادرستى و دغلى كردن بود، زيرا- اختيان- بر انگيخته شدن شهوت و ميل پيوسته انسان براى دسترسى بخيانت است. و اين معنى همان است كه در آيه‏ إن النفس لأمارة بالسوء- 53/ يوسف) از سوى خداى تعالى بآن اشاره شده است.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 652-651</ref>
+===«خذل»===
+خداى تعالى گويد: (و كان الشيطان للإنسان‏ خذولا- 29/ فرقان) يعنى:
+ناسودمند و زياد بى‏بهره.
+خذلان‏- يارى نرساندن و ترك كمك از كسيكه گمان ياريش مى‏رفت و لذا گفته‏اند:
+خذلت‏ الوحشية ولدها- آن حيوان بيابانى بچه‏اش را ترك كرد و بى‏بهره ساخت.
+تخاذلت‏ رجلا فلان- آنمرد پاهايش سست و ضعيف شد.
+اعشى گويد:بين مغلوب تليل خده‏/و خذول الرجل من غير كسح
+رجل‏ خذلة- مردى كه بسيار بى‏بهره است و محروميت دارد، و شكست خورده است.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 588</ref>
+===«راغ»===
+تمايل به راه حيله‏گرى و چاره جوئى.
+از اين معنى- راغ‏ الثعلب‏ يروغ‏ روغانا- است يعنى روباه به سختى حيله كرد.
+طريق‏ رائغ‏: راه غير مستقيم و گمراه كننده، گويى كه انسان را فريب مى‏دهد.
+راوغ‏ فلان فلانا و راغ‏ فلان إلى فلان: براى حيله و چاره جوئى در كارى به سوى او ميل نمود.
+در آيات: (فراغ‏ إلى أهله‏- 91/ صافات) و (فراغ عليهم ضربا باليمين‏- 93/ صافات).
+يعنى: متمايل شد و حقيقت معنى آن طلب كردن با نوعى مكر و حيله است و با حرف (على) بيان شده است، تا هشدارى بر معنى غلبه و استيلاء باشد.<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏2، ص: 126-125</ref>
+===«ختر»===
+الختر- يعنى نيرنگ و خدعه‏اى كه انسان در آن قرار مى‏گيرد و مى‏افتد. و بخاطر كوشش در حيله‏گرى ضعيف و زبون مى‏گردد.
+خداى تعالى گويد: (كل‏ ختار كفور 32/ لقمان).<ref>ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج‏1، ص: 580</ref>
 ==ارجاعات==
 [[رده:فرهنگنامه مترادفات قرآن]]