نمایش مبدأ برای تسامح و تساهل

'''تسامح و تساهل'''؛ به نوعی از رفتار مداراگونه و نرم گفته می شودکه افراد یا گروه ها چنین رفتاری را در مقابل دیدگاه مخالف دارند. به طور معمول، اینگونه رفتارها تحت شرایط خاصی انجام می شود. حد و مرز این شرایط خاص، در آموزه های قرآنی بیان شده است. یکی از شرایط آن این است که در مورد اصول و عقاید اسلام انجام نگیرد و نباید در برابر دشمنان دین چنین تساهل و تسامحی به خرج داد. شرط دیگر این است که مسلمانان در زندگی با غیرمسلمانان در شرایط غیرجنگی و غیرخصمانه دست به تساهل و تسامح بزنند. 

== تسامح و تساهل در اصطلاح اسلامی ==
تساهل به معنای به آسانی و نرمی با کسی برخورد کردن است و درباره چند نفری به کار می¬رود که با هم با نرمی و بخشش رفتار کنند. معمولا، تساهل با تسامح مترادف دانسته شده است؛ اما کلمه تسامح، تفاوت ظریفی با تساهل دارد و آن اینکه تسامح به معنای مدارا کردن همراه بخشش و بزرگواری است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/82020/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C?SearchText=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD%20%D9%88%20%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84 . مبانی تساهل گرایی.]</ref><ref>[https://quran.isca.ac.ir/fa/Qurantopic/239/349715 . فرهنگنامه قرآن.]</ref> تساهل و تسامح در یک بیان، آنگونه رفتاری است¬که صرفا، به تحمل عقاید مخالف قناعت نکند؛ بلکه به صاحبان آن عقاید اجازه اظهار نظر بدهد.<ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84_%D9%88_%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD_(%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C) . ویکی فقه.]</ref> به بیان دیگر، افراد باید بتوانند در مواجهه با عقاید، رفتارها، منش‌ها و جریان‌های مختلف فکری با سعه صدر و ملایمت برخورد کنند. البته، باید به این مهم توجه داشت که تساهل و تسامح به معنای بی‌تفاوتی به رفتار و عقاید دیگران نیست؛ بلکه گاه برخی رفتارها و افکار تحمل می‌شوند، نه اینکه مورد پذیرش قرار بگیرند.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3767559/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84-%D9%88-%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D9%82%DB%8C%D8%AF%D9%87 . تساهل و تسامح در رفتار یا عقیده.]</ref> به عبارت دیگر، تحمل عقاید و رفتار دیگران، صرفا، به معنای قبول حقانیت و مشروعیت آنها نیست؛ همان گونه¬که در صدراسلام عقاید گوناگونی از یهودیان و مشرکان در مواجهه با اسلام بوده است که در صورت عدم برخورد خصمانه، می¬توانستند در امنیت در حکومت اسلامی زندگی کنند.<ref>[http://www.tahoor.com/fa/Article/View/111200?term=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD%20%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84 . مفهوم و پیشینه بحث تساهل و تسامح.]</ref>

== شرایط تسامح و تساهل در قرآن ==
تسامح و تساهل حد و مرزی دارد که شرایط آن در قرآن بیان شده است. یکی از این شرایط این است که تسامح و تساهل بايد تا زمانی ادامه داشته باشد كه به ماهيت اسلام ضربه وارد نكند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1990269/%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%8A%D8%B4%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . مصلحت‌انديشی نوعی تسامح در دين است.]</ref> از این رو، تساهل و تسامل در حوزه عقاید امکان ندارد<ref>. ولن ترضى‏ عنك اليهودُ ولَاالنَّصرى‏ حَتّى‏ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُم قُل انَّ هُدى اللَّهِ هُو الهُدى‏ ولنِ اتَّبعت اهواءهُم بعد الَّذى جاءك مِن العِلمِ ما لك مِن اللَّهِ مِن ولِىّ ولا نصير؛ «و هرگز يهوديان و ترسايان از تو راضى نمى‏شوند، مگر آنكه از كيش آنان پيروى كنى. بگو: «در حقيقت، تنها هدايتِ خداست كه هدايت [واقعى‏] است.» و چنانچه، پس از آن علمى كه تو را حاصل شد، باز از هوس¬هاى آنان پيروى كنى، در برابر خدا سرور و ياورى نخواهى داشت‏»(بقره/120)</ref>؛ زیرا به ارکان و ماهیت اسلام ضربه می¬زند. به بیان دیگر، در حوزه عقاید، شیوه به این منوال است که اگر انسان حق را پیدا کرد، موظف به اطاعت از حق<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3760622/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84-%D9%88-%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%B4-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA . تساهل و تسامح در حوزه اعتقادات قابل پذیرش نیست.]</ref><ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84_%D9%88_%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD_(%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C) . ویکی فقه.]</ref> است؛ در غیر این صورت، راه را برای پذیرش عقاید دشمنان گشوده است.<ref>[http://www.tahoor.com/fa/Article/View/111198?term=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD%20%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84 . قلمرو تساهل و تسامح در نظر شهید مطهری.]</ref> یکی دیگر از شرایط به کارگیری تسامح و تساهل دینی این است که این کار در چهارچوب اصول و ارزش¬های اسلامی و حفظ مصالح اسلام و جامعه اسلامی باید صورت گیرد و رفتار و برخورد مسلمانان با غیرمسلمانان باید به گونه¬ای باشد که درخور پذیرش باشد. نمونه ای از اینگونه تسامح و تساهل در رفتار پیامبر(ص) با اهل کتاب در قرآن تأکید شده است. این تساهل و تسامح دستور خداوند به پیامبر(ص) بوده است که پیش از دستور جهاد خداوند بوده است.<ref>. ودَّ كثيرٌ مِن اهلِ الكِتبِ لو يرُدُّونكُم مِن بعدِ ايمنِكُم كُفّارًا حسدًا مِن عِندِ انفُسِهِم مِن بعدِ ما تبيَّن لهُمُ الحقُّ فاعفوا واصفحوا حتّى‏ يأتِى اللَّهُ بِامرِهِ؛ «بسيارى از اهل كتاب- پس از اينكه حق برايشان آشكار شد- از روى حسدى كه در وجودشان بود، آرزو مى‏كردند كه شما را، بعد از ايمانتان، كافر گردانند. پس عفو كنيد و درگذريد، تا خدا فرمان خويش را بياورد، كه خدا بر هر كارى تواناست»‏(بقره/ 109)</ref> بیرون از این قلمرو و در صورتی که بخواهد به ارزش¬های اسلامی خدشه وارد آید و یا تسامح و تساهل راهی برای رواج بی بند و باری باشد، دیگر جای تسامح و تساهل نیست؛ بلکه جای امر به معروف و نهی از منکر و واکنش در برابر منحرفان است؛ از این رو، تساهل با آزادگذاری و نسبی گرایی فرق دارد و تساهل و مدارا در برابر کار خلاف و فساد، معنا ندارد.<ref>[http://www.tahoor.com/fa/Article/View/111198?term=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD%20%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84 . قلمرو تساهل و تسامح در نظر شهید مطهری؛  تساهل و تسامح در رفتار یا عقیده؛  مصلحت‌انديشی نوعی تسامح در دين است.]</ref> 

== منابع ==
[https://iqna.ir/fa ایکنا].

[https://quran.isca.ac.ir/fa/Qurantopic/239/349715 فرهنگنامه قرآن]

[http://www.tahoor.com/fa/Article/View/111198?term=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD%20%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84 قلمرو تساهل و تسامح در نظر شهید مطهری]

[https://hawzah.net/fa/Article/View/82020/%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C?SearchText=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD%20%D9%88%20%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84 مبانی تساهل گرایی]

[http://www.tahoor.com/fa/Article/View/111200?term=%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AD%20%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%87%D9%84 مفهوم و پیشینه بحث تساهل و تسامح]

[http://fa.wikifeqh.ir/%D9%86%D9%82%D8%AF ویکی فقه]

== ارجاعات ==
[[رده:روانشناسی و قرآن]]