قول (گفتن)

ریشه «قول» (QWL)؛ گفتن، سخن و گفته. این ریشه یکی از پرکاربردترین ریشه‌های قرآنی بوده و در این معنا، 1722 بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

قول: قول و قيل بمعنى مطلق سخن گفتن و سخن است‏

قول در قرآن در وجوهى بكار رفته كه ذيلا ببعضى اشاره ميشود:

1- سخن معمولى و متداول‏ قَوْلٌ‏ مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ يَتْبَعُها أَذىً‏ بقره: 263. در مقابل سائل و فقير سخن متعارف و زبان خوش و گذشت بهتر از صدقه‏ايست كه در پى آن اذيّت باشد إِلَّا قِيلًا سَلاماً سَلاماً واقعة: 26

2- قول خدا يا بوسيله خلق صوت است مثل صدائيكه از درخت بر موسى رسيد فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ يا مُوسى‏. إِنِّي أَنَا رَبُّكَ‏ طه: 11 و 12. قالَ‏ أَلْقِها يا مُوسى‏ ... قالَ‏ خُذْها وَ لا تَخَفْ‏ طه: 19- 21.

3- قول نفسى و باطنى. مثل‏ وَ يَقُولُونَ‏ فِي أَنْفُسِهِمْ لَوْ لا يُعَذِّبُنَا اللَّهُ‏ مجادله: 8. در اين آيه بنظر و فكر و آنچه در ذهن است قول اطلاق شده.

4- اجابت تكوينى مثل‏ فَقالَ‏ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ‏ فصّلت: 11. مسلم است كه زمين و آسمان فرمان خدا را اجابت كرده‏اند و آن با «قالَتا» تعبير شده است.

5- وعده عذاب‏ لَقَدْ حَقَ‏ الْقَوْلُ‏ عَلى‏ أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ‏ يس: 7 (قاموس قرآن، ج5، ص45-46).

ساخت‌های صرفی در قرآن

قالَ (فعل مجرد): 1618 بار

تَقَوَّلَ (فعل باب تفعّل): 2 بار

قَول (اسم): 92 بار

قیل (اسم): 4 بار

قائِل (اسم فاعل): 5 بار

اَقاویل1 (جمع): 1 بار

ریشه‌شناسی

زبان	لفظ	لفظ با آوانویسی عربی	معنای انگلیسی	معنای فارسی	توضیح	منبع
قرآن	قالَ	قالَ	قالَ	قول: قول و قيل بمعنى مطلق سخن گفتن و سخن است در اقرب الموارد گفته: قول بمعنى كلام يا هر لفظى است كه زبان آنرا افشاء ميكند تمام باشد يا ناقص قاموس نيز چنين گفته است		قاموس قرآن، ج‏6، ص: 45
آفروآسیایی	*ḳa(wa)l-	قل	speak	صحبت
سامی	*ḳVwVl-	قول	'voice' 1, 'say, speak' 2, 'saying, speech' 3, 'word' 4	"صدا" 1، "گفتن، صحبت کردن" 2، "گفتن، گفتار" 3، "کلمه" 4
اگاریتی	ḳl 1	قل
فنیقی	ḳl 1	قل
عبری	ḳōl 1	قُل
سریانی	ḳāl- 1	قَل-
مندایی	ḳala 1	قَلَ
عربی جنوبی	ḳwl	قول	'speaker'	گوینده
گعز	ḳāl 1, 3, 4	قَل \ \
عربی	ḳwl	قول

منابع

قول (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2