چشم زخم: تفاوت میان نسخه‌ها

چشم زخم؛ تأثیر نامطلوب نگاه بر اشیاء و افراد. از باورهای قدیمی که در اسلام هم تأیید شده است اثرات نامطلوب نگاه برخی انسان¬ها بر روی افراد و اشیاء است که اصطلاحا در فارسی به آن «چشم زخم» گفته می¬شود. آیات 51 سوه قلم و 67 سوره یوسف را دلیلی بر تأیید چشم زخم دانسته¬اند. در روایات راه¬هایی برای دفع چشم زخم بیان شده است اما متأسفانه امروزه شاهد افراط گرایی¬هایی در این زمینه هستیم که پایه دینی ندارند.

دو آیه در قرآن را مرتبط با مسئله چشم زخم دانسته¬اند:  

درباره شأن نزول این آیه گفته شده است در صدر اسلام، قبیله بنی اسد به بد چشمی مشهور بودند و چشمشان اثرات به خصوصی در اشیاء می‌نهاد. بنابراین تصمیم گرفتند که با چشم خویش به پیامبر(ص) صدمه و زیان برسانند و در نتیجه این آیه نازل شد. علامه طباطبایی در المیزان ذیل این آیه می¬گوید:«دلیلی ندارد چشم زخم را انکار کنیم و بگوییم عقیده‌ای خرافی است».<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3698658/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%81%D8%B9-%DA%86%D8%B4%D9%85-%D8%B2%D8%AE%D9%85-%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%25 استفاده از نمادها برای دفع چشم زخم، مبنای شرعی ندارد]</ref>

عموم مردم از این آیه برای رفع چشم زخم نیز بهره می-برند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2514445/%D9%86%D8%B5%D8%A8-%D8%A2%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%8A%D9%83%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D9%8A%DA%86-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%8A%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%DA%86%D8%B4%D9%258 نصب آيه «وان يكاد..» هيچ تأثيری در جلوگيری از چشم زخم ندارد]</ref> شهید مطهری درباره خاصیت ضد چشم زخم این آیه نگاه تردید آمیزی دارد و می¬گوید: «ما تا حالا به مدرکی (حدیثی، جمله‌ای) برخورد نکرده‌ایم که دلالت کند و بگوید از این آیه برای چشم‌زخم استفاده کنید. این‌که چشم‌زخم حقیقت است یا نه، یک مسأله است (فرضاً حقیقت است ولو در بعضی افراد) و این‌که این آیه برای دفع چشم‌زخم باشد مسأله دیگری است، چیزی که از طرف پیغمبر (ص) یا ائمه (ع) به ما نرسیده باشد، نباید از خود بتراشیم».<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3468581/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%88%D8%AD%D8%B4%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%DA%86%D8%B4%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AE%D9%85-%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%88-%25D سایه وحشت خرافات بر روی چشم‌زخم/ منظور آیه «و ان یکاد» چیست؟]</ref>

درباره این آیه گفته¬اند حضرت یعقوب (ع) برای اینکه به فرزندانش رشک نبرند و چشم زخم نخورند، به آنها گفت:«ای فرزندانم! از یک در داخل نشوید و از درهای گوناگون وارد شوید».<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/2691935/%DA%86%D8%B4%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AE%D9%85-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9 چشم‌زخم واقعیت دارد/ راهکارهای ائمه معصومین(ع) برای مصونیت از چشم‌زخم

در روایات نیز باور به چشم زخم تأیید شده و راه¬هایی برای مقابله با آن بیان گشته است. امیرالمؤمنین(ع) در روایتی می‌فرماید:«چشم زخم حق است و توسل به دعا برای دفع آن نیز حق است». پیامبر(ص) نیز می‌فرمایند:«چشم زخم حقیقت دارد، تا آنجا که قله کوه را فرود آورد». از امام صادق(ع) روایت شده که:«چشم زخم حق بوده و گاهی ممکن است باعث مرگ شود. بسیاری از مردگان به خاطر چشم زخم شور چشم‌ها به دیار قبر رفتند». همچنین از امام صادق(ع) روایت شده است که: «هر گاه بخواهید با هیئتی آراسته و چشمگیر از خانه بیرون روید، معوذتین(سوره‌های فلق و ناس) را بخوانید تا چشمی در شما اثر نکند».<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3698658/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%81%D8%B9-%DA%86%D8%B4%D9%85-%D8%B2%D8%AE%D9%85-%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%25 استفاده از نمادها برای دفع چشم زخم، مبنای شرعی ندارد

متأسفانه زیاده‌گویی ها و افراط گرایی ¬های بسیاری درباره این مسئله انجام شده است. در بین توده مردم برخی از این مباحث با خرافات عجین و موجب شده برخی اصل آن را هم انکار کنند. اسفند دود کردن و استفاده از مهره‌های آبی برای دور کردن چشم زخم مبنای روایی ندارد و موضوعاتی هستند که توسط مردم به بحث اضافه شده است. همان‌طور که در احادیث و روایات آمده اصل تأثیر دعا برای دفع چشم زخم قابل انکار نیست، اما ایجاد فرصتی برای انسان¬های فرصت طلب در جهت نوشتن دعا و ادعای دعانویسی به هیچ وجه قابل قبول نیست و میدان دادن به این افراد گناه نیز محسوب می‌شود.<ref>[https://gilan.iqna.ir/fa/news/2768945/%DA%86%D8%B4%D9%85-%D8%B2%D8%AE%D9%85-%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D9%88%D9%8E%D8%A5%D9%90%D9%86-%DB%8C%D9%8E%DA%A9%D9%8E%D8%A7%D8%AF%D9%8F-%D8%A8%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF-%D9%88- چشم زخم حقیقت دارد/ «وَإِن یَکَادُ» بخوانید و در فراز کنید]</ref>

شهید مطهری درباره این افراط گری¬ها می¬گوید: «چشم‌زخم اگر هم حقیقت باشد، به این معنای رایج امروز در میان ما، مخصوصاً در میان طبقه نسوان که فکر می‌کنند همه مردم چشمشان شور است، قطعا نیست. همان کفار جاهلیت هم به چنین چیزی قائل نبودند، بلکه معتقد بودند که یک نفر وجود دارد و احیاناً در یک شهر ممکن است یک نفر یا دو نفر وجود داشته باشند که چنین خاصیتی در نگاه و نظر آن‌ها باشد، پس قطعا به این شکل که همه مردم دارای چشم شور هستند و به همه مردم به اصطلاح نظر می‌کنند، نیست».<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3468581/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%88%D8%AD%D8%B4%D8%AA-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%DA%86%D8%B4%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AE%D9%85-%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D9%88-%25D سایه وحشت خرافات بر روی چشم‌زخم/ منظور آیه «و ان یکاد» چیست؟