نژاد پرستی: تفاوت میان نسخه‌ها

نژاد پرستی یا تبعیض نژادی؛ قضاوت و رفتار تبعیض‌آمیز نسبت به دیگران است که مبتنی بر  تفاوت‌های نژادی حاصل از تفاوت‌های ظاهریِ جسمی و یا تفاوت‌های فرهنگی حاصل از زبان، آداب و رسوم، دین، تاریخ و امثال آن است. نژادپرستی از گذشته در میان بشر سابقه داشته و در عصر حاضر نیز نمودهای بارزی دارد. نژاد پرستی در آمریکا علیه سیاهان، رژیم آپارتاید آفریقا جنوبی، نژاد پرستی رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان و نیز اسلام هراسی در دنیای غرب، نمونه‌های بارز این پدیده هستند. قرآن کریم با نفی برترانگاری بر مبنای مواردی چون قبیله و شعب، همه انسان‌ها را برابر انگاشته و دارای نفس واحد دانسته است.  

ریشه‌های نژادپرستی در عصر جدید، به قرن نوزدهم و به نظریات «کنت دو گوبینو»، نویسنده فرانسوی بازمی‌گردد. وی در اثر خود با عنوان «نابرابری نژادهای انسانی» (1853م.)، اندیشه‌هایی را مطرح کرد که در بسیاری از محافل علمی نفوذ یافت. بنابر نظر وی، سه نژاد انسانی وجود دارد: سفید، سیاه و زرد. نژاد سفید از هوش، اخلاق و نیروی ارادۀ برتری نسبت به نژادهای دیگر برخوردار است و این صفات موروثی، زیربنای گسترش نفوذ غرب در سراسر جهان را تشکیل می‌دهند<ref>[http://pajoohe.ir/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-Racism__a-33000.aspx دانشنامه پژوهه (نژادپرستی Racism)]</ref>. وی را «پدر نژادپرستی امروزین» نامیده‌اند. در قرن بیستم نیز بزرگ‌ترین حامی نژادگرایی هاستن استوارت چیمبرلین نویسنده آلمانی انگلیسی‌تبار بود<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C ویکی پدیا]</ref>. این دو بر برتری نژاد افسانه ای شمالی اروپا یا آریایی ها پای می فشردند<ref>[https://abadis.ir/fatofa/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C/ دانشنامه آزادفارسی]</ref>.

در دوران استعمار، استعمارگران توانستند در زیر پوشش برتری نژادی، چپاول و غارت ملل دیگر جهان را توجیه نمایند. از منظر استعمارگران، علت پیشرفت آن و عقب‌ماندگی دیگران، برتری نژاد آنان بوده است<ref>[http://pajoohe.ir/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-Racism__a-33000.aspx دانشنامه پژوهه (نژادپرستی Racism)]</ref>. نژادپرستی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن ۲۰، در اروپا و امریکا هم ایدئولوژی رایجی بود. آلمان نازی در دورۀ حکومت آدولف هیتلر، سیاست ریشه کن کردن یهودیان و دیگر غیرآریایی ها را بر نظریۀ برتری نژادی و مفهوم منتج از آن، یعنی خلوص نژادی، مبتنی کرد<ref>[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C ویکی پدیا]</ref>. نژادپرستی همچنین نقش عمده‌ای در تاریخ معاصر آمریکا بازی کرده است. مردم سفیدپوست آمریکا، نژادپرستی را به مثابه توجیهی برای برده‌داری و یا تحقیر سیاه‌پوستان به کار می‌برند. رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی، نمونه دیگری از رویکرد نژادپرستانه را به نمایش گذاشته بود. آپارتاید در لغت به معنای جدایی و جداسازی است و نامی است که دولت آفریقای جنوبی به نظام تبعیض نژادی خود داده بود<ref>[http://pajoohe.ir/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-Racism__a-33000.aspx دانشنامه پژوهه (نژادپرستی Racism)]</ref>.

== نمونه های بارز نژادپرستی در دنیای معاصر ==

بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی معتقدند در برخی جوامعی که تبعیض آشکار وجود ندارد، نژادپرستی در ناخودآگاه بسیاری از مردم آن جوامع حضور دارد. این امر بر پایۀ تصور قالبی یا پیش انگاشت موجود در خصوص گروه های قومی متفاوت استوار شده است<ref>[https://abadis.ir/fatofa/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C/ دانشنامه آزادفارسی]</ref>. از جمله اشکال نژادپرستی پنهان علیه اقلیت‌ها، محروم‌کردن آنها از آموزش حرفه‌ای، تبدیل آنها به آخرین افرادی است که ترفیع و پاداش دریافت می‌کنند و زمان کاری نامناسب به آنها داده می‌شود<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4092643/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%B6-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3 کارگران؛ قربانیان تبعیض دینی در انگلیس]</ref>.

یکی دیگر از مظاهر آشکار نژادپرستی در عصر حاضر را می‌توان نزد رژیم صهیونیستی مشاهده کرد. هم‌اکنون تبعیض و نژادپرستی به‌طور مداوم از سوی این رژیم اشغالگر دنبال می‌شود<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4066555/%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%B6-%D9%88-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C تداوم تبعیض و نژادپرستی از سوی رژیم صهیونیستی]</ref>، تا جایی که نژادپرستی این رژیم از سوی سازمان و معابد یهودی آمریکا و نیز کلیساهای این کشور، محکوم شده است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4064884/%D9%85%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7 محکومیت نژادپرستی رژیم صهیونیستی از سوی کلیساهای آمریکا؛ کلیسای آمریکایی: اسرائیل رژیم نژادپرست است؛ سازمان‌ها و معابد یهودی آمریکایی رژیم صهیونیستی را نژادپرست خواندند.]</ref>. از جلوه‌های نژادپرستی صهیونیست¬ها، عبری کردن نام شهرها فلسطین است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1802629/%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%B5%D9%87%D9%8A%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA عبری‌كردن نام شهرهای فلسطين بيانگر نژادپرستی صهيونيسم است]</ref>.

در دیدگاه اسلامی اصل مساوات و برابری اولین پایه نظام اجتماعی اسلامی است و همۀ افراد انسان از هر نژاد و با هر نوع خصیصه مادی و معنوی، از یک مرد و زن آفریده شده است و هیچگونه تفاوتی، نمی‌تواند معیار تبعیض و نابرابری تلقی شود<ref>[https://fa.imamatpedia.com/wiki/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C امامت پدیا]</ref>. قرآن کریم علاوه بر آنکه نژادپرستی را نفی کرده و از آن برحذر داشته، به ریشه‌های آن نیز پرداخته است<ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C %D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C (%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86) ویکی فقه]</ref>. منشا نژادپرستی، استکبار و رویکرد تکبر آمیز نسبت به سایر انسان‌ها است.

شاید نخستین بازتاب نژادپرستی در آفرینش را بتوان در داستان خلقت آدم و سجده شیطان بر او سراغ گرفت. امتناع شیطان از سجده بر آدم، ریشه در نژادپرستی و برخورد مستکبرانه وی داشت. ابلیس چنین می‌پنداشت که آتش برتر از خاک است، و چون خود را زاده آتش و انسان را ساخته از خاک می‌دید، خود را برتر از وی می‌انگاشت<ref>[http://fa.wikifeqh.ir/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C %D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C (%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86) ویکی فقه]</ref>.

خداوند انسان‎ها را از نژادها، نسب‌ها و زبان‌های مختلف آفرید و بر مبنای عدالت خود به هیچ کسی برتری نداده است. خداوند در آیه ۱۳ سوره حجرات می‌فرماید برتری انسان‌ها با اختیارشان و آنچه انجام می‌دهند حاصل می‌شود<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3905067/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%B1%D8%AF-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%88%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7 اسلام و رد نژادپرستی با نگاهی به وقایع آمریکا

]</ref>. آیه سیزدهم سوره حجرات، مهم‌ترین آموزه اسلامی در نفی نژادپرستی و بازنمایی یگانگی هستی انسان‌ها است. این آیه تقوا و پرهیزگاری را به عنوان تنها شاخص فضیلت انسان‌ها بر یکدیگر به‌رسمیت می‌شناسد و هر شاخص دیگر اعم از رنگ، نژاد، ملیت و ... را نفی می‌کند: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثَى وَ جَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَ قَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَاللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ»: «اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفريديم و شما را ملت ملت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايى متقابل حاصل كنيد. در حقيقت ارجمندترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست بى‏ ترديد خداوند داناى آگاه است» (حجرات/13). این آیه بنیادی‌ترین و پرارجاع‌ترین مضمونی است که رویکرد اسلام به مساوات وجودی انسان‌ها از هر دسته، رنگ و نژادی را به تصویر می‎کشد و نژادپرستی را از اساس نفی می‌کند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3904544/%D8%A2%DB%8C%D9%87-13-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C آیه ۱۳ سوره حجرات؛ نافی نژادپرستی یا دست‌مایه غیریت‌سازی]</ref>.

== پاورقی ها ==