نبوت: تفاوت میان نسخه‌ها

نبوت؛ جایگاهی برای دریافت وحی. خداوند برای ارتباط و هدایت بندگانش عده¬ای از بندگانش را برمی-گزیند تا دریافت کننده وحی و دستورات الهی باشند. چنین جایگاهی نبوت نام دارد. هر چند بین نبوت و رسالت تفاوت¬هایی بیان شده است اما هر دوی آنها در دریافت وحی مشترک¬اند. در قرآن کریم نبوت پیامبر اسلام (ص) در جاهای گوناگون بیان و اثبات شده است. شیعیان امامی باور دارد که شئون نبوت به استثنای دریافت وحی در قالب امامت ادامه دارد.  

واژه «نبوت» ‌در لغت به معنای پيامبری، و واژه «نبی» به معنای پيامبر است، بنابر قول مشهور، ريشه اين دو واژه، كلمه «نبأ» به معنای خبر است و يا به گفته راغب اصفهانی، ويژه خبرهايی است كه از نوعی اهميت برخوردارند، يعنی خبرهايی كه فايده‎ای بزرگ دارند و از آن‌ها علم يا ظن غالب حاصل می‌شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2061408/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86- مروری بر اصل نبوت از منظر قرآن]</ref> لفظ «نبی» كه بر وزن فعيل است اگر به معنى فاعل باشد معنايش خبردهنده است زيرا كه نبى از جانب [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87 خدا] خبر مي‌دهد و اگر به معنى مفعول باشد معنايش خبرداده شده است که بدین نحو، نبی کسی شناخته می شود که از جانب خدا به او خبر داده مي‌شود.<ref>قاموس قرآن، ج7، ص7.</ref>

پیامبران مجموعا دو وظیفه انجام می داده اند: یکی اینکه از جانب خدا برای بشر قانون و دستور العمل می آورده اند، دوم اینکه مردم را به خدا و عمل به دستورالعمل های الهی آن عصر و زمان دعوت و تبلیغ می کرده اند. غالب پیامبران فقط وظیفه دوم را انجام می دادند، عده بسیار کمی از پیامبران که قرآن آنها را "اولوالعزم" می خواند قانون و دستور العمل آورده اند.  

در آیه 24 سوره یوسف نیز بیانی وجود دارد که شبهه عدم عصمت حضرت یوسف را می¬رساند: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِهَا لَوْ لاَ أَنْ رَأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ کَذلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الْفَحْشَاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ‌؛ و در حقيقت [ آن زن ] آهنگ وى كرد ، و [ يوسف نيز ] اگر برهان پروردگارش را نديده بود ، آهنگ او مى‏كرد . چنين [ كرديم ] تا بدى و زشتكارى را از او بازگردانيم ، چرا كه او از بندگان مخلص ما بود» (يوسف‏/ 24).

«همّ بها» در آیه ظاهراً به معنای علاقه‌مندی یوسف برای رابطه با آن زن است که با عصمت در تنافی است. امام رضا (ع) در این زمینه می¬فرمایند: قصد زلیخا گناه بود، ولی هَمّ یوسف به سمت قتل بود؛ یعنی اگر زلیخا او را مجبور می‌کرد، یوسف زلیخا را می‌کشت؛ پس برای هر دو هَمّ به سوء بود، چون یکی به زنا و دیگری به قتل اهتمام کردند.

در سوره فتح خداوند از آمرزش گناهان پیشین و پسین پیامبر سخن گفته است که  با عصمت در تنافی است: «لِيَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ مَا تَأَخَّرَ؛ تا خداوند از گناه گذشته و آينده تو درگذرد» (فتح‏/ 2). امام رضا (ع) درباره این آیه فرموده است که معنای گناه در این آیات، گناه از منظر مشرکان است زیرا آنها عدم پرستش بت¬ها توسط پیامبر را گناه بزرگی می¬دانستند که ایشان مرتکب آن شده بود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3937703/%D9%84%D8%BA%D8%B2%D8%B4-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D9%84%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%A1-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D9%86%D8%AF لغزش قبل از نبوت، لطمه به عصمت انبیاء نمی‌زند]</ref>

در صفات هفتگانه این آیه در شأن پیامبر اسلام (ص) پنج دلیل بر نبوت ایشان اقامه شده است: 1- امی بودن و درس نخوانده بودن 2- بشارت به نبوت او در کتب آسمانی پیشین 3- سازگاری محتویات دعوت او با عقل و خرد 4- هماهنگی دعوت او با طبع سلیم و فطرت بشری 5- باز شدن غل و زنجیر از مردم بوسیله آموزه¬هایش.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3586649/5-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B5-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D8%A2%DB%8C%D9%87 ۵ دلیل اثبات نبوت پیامبر اسلام(ص) در یک آیه]</ref>

قرآن کریم در آیات متعدد از ۲۶ پیامبر نامبرده و ذکر آنان در ۵۳ سوره و ۵۲۴ آیه بیان شده است. درباره مقامات و اعطاهای خداوند به ایشان، قرآن چنین مواردی را برشمرده است: کتاب، علم، حکمت، کوثر، ضیاء، فرقان، فضل، خلیفه و ... که در مجموع می¬توان آنها را 20 مورد شماره کرد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3909924/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D9%88-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%81%D9%82%D9%87-%D9%88-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 میان نبوت و حکومت ملازمه نیست / ضرورت حرکت فقه و کلام در دامان قرآن]</ref>  

برای فهم این رابطه ابتدا باید با مفهوم ولایت آشنا شد. ولایت در تعریف اجمالی یعنی تکامل انسان از طریق اتصال و همراهی یک انسان کامل؛ انسانی که سیر معنوی و نفسانی او به حد کمال رسیده  و به خداوند واصل شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4058714/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%AF ملاصدرا درباره نبوت چه می‌گوید]</ref> ولایت فراتر از دوست داشتن محسوب می‌شود یعنی اگر شخصی تحت ولایت فردی باشد، اطاعت از ولی بر او واجب است حتی اگر به ولی علاقه¬ای نداشته باشد. ولیّ دو وظیفه مهم بر عهده دارد؛ یکی اینکه بتواند وحی را از تفسیر به رأی و تحریف نجات دهد و دیگر اینکه بتواند قرآن را تفسیر و جامعه را هدایت کند.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/3987204/%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8-%D9%88-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%AD%D9%82%D9%82-%D9%88%D8%AD%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA غدیر؛ امتداد نبوت در قالب امامت / امام حافظ و مسئول تحقق وحی الهی است]</ref>

ولایت از دیدگاه شیعی پس از پیامبر (ص) در واقعه غدیر به علی (ع) رسید؛<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4071572/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D9%82%D9%84-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%BA%D8%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B9-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%B1-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA حداقل پیام غدیر علنی کردن جانشینی علی(ع) برای تداوم امر نبوت و خلافت است]</ref> با رحلت پیامبر اکرم (ص) نبوت تشریعی تمام شد اما ولایت تشریعی تا ابد در قالب امامت وجود خواهد داشت.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3962060/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B4%D8%B1 رابطه ولایت و نبوت / ولایت؛ نیاز همیشگی بشر]</ref> به طور کلی از شئون مربوط به نبوت، تنها وحی منقطع می¬شود و دیگر شئون از جمله ولایت در غالب امامت ادامه دارند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3554428/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D9%88-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%87 ارتباط نبوت و امامت در پرتو قرآن و زیارت جامعه کبیره]</ref> و<ref>[https://iqna.ir/fa/news/2603653/%D8%A7%D8%B5%D9%84-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA اصل امامت، دنباله نبوت است]</ref>

در کنار مسئله غدیر در روایات متواتر، پیامبر اسلام (ص) به رجوع به اهل بیت در کنار قرآن دستور دادند. معنای اهل بیت براساس آیه تطهیر<ref>«وَ قَرْنَ فِي بُيُوتِکُنَّ وَ لاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَ أَقِمْنَ الصَّلاَةَ وَ آتِينَ الزَّکَاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَکُمْ تَطْهِيراً؛ و در خانه‏هايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليّتِ قديم زينتهاى خود را آشكار مكنيد و نماز برپا داريد و زكات بدهيد و خدا و فرستاده‏اش را فرمان بريد . خدا فقط مى‏خواهد آلودگى را از شما خاندان [ پيامبر ] بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند» (أحزاب‏/ 33).</ref> تنها منحصر در اهل بیت پیامبر است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4030250/%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%B7%D9%87%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA سه دلیل انحصار آیه تطهیر به اهل بیت نبوت

]</ref>