ویراستار
۵۱۹
ویرایش
←تفکر فردی و جمعی در قرآن
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
انسان هر چند دارای عقل است و عموم مردم جز ديوانگان از آن به شكلی بهره‌مندند، ولی آنچه به انسان بها و ارزش واقعی می‌دهد، نفس داشتن عقل و خرد نيست، بلكه ارزش واقعی برای خردورزی و انديشه‌ورزی بشر است. اگر كسی عقل خويش را به كار نگيرد و تعقل و تفكر نداشته باشد، بهای واقعی انسانيت را از آن خود نخواهد كرد، از اين رو خردورزی و انديشه‌ورزی است كه انسان را به جايگاه واقعی انسانيت می‌رساند. بسياری از مردم با آن كه دارای عقل هستند، ولی يا آن را به كار نمی‌گيرند و يا به درستی آن را به‌عنوان مدير و مدبر نفس انسانی قرار نمی‌دهند. انسان عاقل هنگامی كه عقل خويش را فعليت می‌بخشد، در مسير كمال گام برمی‌دارد و مسئوليت‌ها و حقوق بسياری بر دوش می‌گيرد. فعليت بخشی عقل همان چيزی است كه در زبان و فرهنگ عربی از آن به تفكر و تعقل ياد می‌شود و در ادبيات پارسی از آن به انديشه‌ورزی تعبير می‌شود. اينگونه است كه انديشمندان به سبب فعليت بخشی به عقل خود در جايگاه ويژه‌ای از نظر خداوند و اعتبار اجتماعی در نزد مردم قرار می گيرند. | انسان هر چند دارای عقل است و عموم مردم جز ديوانگان از آن به شكلی بهره‌مندند، ولی آنچه به انسان بها و ارزش واقعی می‌دهد، نفس داشتن عقل و خرد نيست، بلكه ارزش واقعی برای خردورزی و انديشه‌ورزی بشر است. اگر كسی عقل خويش را به كار نگيرد و تعقل و تفكر نداشته باشد، بهای واقعی انسانيت را از آن خود نخواهد كرد، از اين رو خردورزی و انديشه‌ورزی است كه انسان را به جايگاه واقعی انسانيت می‌رساند. بسياری از مردم با آن كه دارای عقل هستند، ولی يا آن را به كار نمی‌گيرند و يا به درستی آن را به‌عنوان مدير و مدبر نفس انسانی قرار نمی‌دهند. انسان عاقل هنگامی كه عقل خويش را فعليت می‌بخشد، در مسير كمال گام برمی‌دارد و مسئوليت‌ها و حقوق بسياری بر دوش می‌گيرد. فعليت بخشی عقل همان چيزی است كه در زبان و فرهنگ عربی از آن به تفكر و تعقل ياد می‌شود و در ادبيات پارسی از آن به انديشه‌ورزی تعبير می‌شود. اينگونه است كه انديشمندان به سبب فعليت بخشی به عقل خود در جايگاه ويژه‌ای از نظر خداوند و اعتبار اجتماعی در نزد مردم قرار می گيرند. | ||
انديشه و تفكر به فرآيندی گفته می‌شود كه در آن عقل به‌عنوان ابزار محوری به كار می‌رود. تفكر كه در زبان عربی از ماده فكر گرفته شده به معنای انديشه‌ورزی است كه همان حركت ذهنی و مرور معلومات و دانش‌های حاضر در نزد خويش جهت دستيابی به يك مجهول و روشنايی بخشيدن به آن است. در حقيقت انسان هرگاه با بهره‌گيری از دانش‌های موجود در نزد خود، به كمك ابزار عقل بكوشد تا مجهول و ناشناخته‌ای را حل كند، تفكر كرده و انديشه ورزيده است. علامه طباطبايی در كتاب شريف «الميزان» در تعريف تفكر می‌نويسد: تفكر نوعی سير و مرور بر معلومات حاضر در نزد انسان جهت دستيابی به مجهول است. | انديشه و تفكر به فرآيندی گفته می‌شود كه در آن عقل به‌عنوان ابزار محوری به كار می‌رود. تفكر كه در زبان عربی از ماده فكر گرفته شده به معنای انديشه‌ورزی است كه همان حركت ذهنی و مرور معلومات و دانش‌های حاضر در نزد خويش جهت دستيابی به يك مجهول و روشنايی بخشيدن به آن است. در حقيقت انسان هرگاه با بهره‌گيری از دانش‌های موجود در نزد خود، به كمك ابزار عقل بكوشد تا مجهول و ناشناخته‌ای را حل كند، تفكر كرده و انديشه ورزيده است. علامه طباطبايی در كتاب شريف «الميزان» در تعريف تفكر می‌نويسد: تفكر نوعی سير و مرور بر معلومات حاضر در نزد انسان جهت دستيابی به مجهول است.شيخ طبرسی، بزرگ مفسر شيعی در بيان تمايز تفكر از تذكر می‌نويسد: «تفكر، شناخت چيزی است، هرچند كه هيچ‌گونه اطلاعی از آن نداشته باشيم؛ ولی تذكر موردی است كه انسان از پيش با آن موضوع آشنا باشد.» بنابراين تفكر به معنای به‌كارگيری عقل در مسير شناخت خود و هستی است. انسان با كشف هر مجهولی در ذهن و بيرون، می‌تواند گام‌های بلندی به سوی تكامل و تعالی فردی و جمعی بردارد. از اين رو در آيات قرآنی، تفكر و تعقل به‌عنوان معيار ارزش و كرامت آدمی در پيشگاه خداوند معرفی شده است. (انفال آيه ۲۲ و فرقان آيه ۴۴) در آيه ۴۶ سوره «سبا» نيز مردم را به تفكر فردی و جمعی تشويق و سفارش می‌كند و آيات بسيار ديگری نيز برای تبيين جايگاه و ارزش خردورزی و انديشه‌ورزی وارد شده است كه می‌توان به آياتی چون ۱۶۴ و ۲۱۹ و ۲۴۴ و ۲۶۶ از سوره «بقره» اشاره كرد.<ref>[https://iqna.ir/008DaW آيه ۴۶ سوره «سبأ»، مردم را به تفكر فردی و جمعی تشويق و سفارش می‌كند]</ref> | ||
== فضایل سوره == | == فضایل سوره == | ||