سوره رعد

نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۲۷ توسط Kazemi (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی «'''سوره رعد؛''' سیزدهمین سوره قرآن کریم است که با ۴۳ آیه در جزء سیزدهم قرار گرفته است. در مورد مکی یا مدنی بودن سوره رعد اختلاف نظر وجود دارد. عده‌ای به خاطر محتوای این سوره آن را مکی می‌دانند و عده‌ای به دلیل ترتیب نزول، آن را مدنی دانسته‌اند. ا...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

سوره رعد؛ سیزدهمین سوره قرآن کریم است که با ۴۳ آیه در جزء سیزدهم قرار گرفته است. در مورد مکی یا مدنی بودن سوره رعد اختلاف نظر وجود دارد. عده‌ای به خاطر محتوای این سوره آن را مکی می‌دانند و عده‌ای به دلیل ترتیب نزول، آن را مدنی دانسته‌اند. این سوره، نود و ششمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است.

معرفی سوره

نام سوره اشاره به پدیده رعد به معنای غرّش آسمان دارد که از آن به عنوان تسبیح الهی یاد شده است. این موضوع در آیه ۱۳ سوره رعد تصريح شده: «وَيُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَالْمَلَائِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ؛ و رعد (و برق و همه قوای عالم غیب و شهود) و جمیع فرشتگان همه از بیم (قهر) خدا به تسبیح و ستایش او مشغولند». برای این آیه چند تفسیر آورده‌اند؛ برخی گفته‌اند رعد نشانه الهی است و نشانه‌ای از بزرگی خداوند است و از این‌رو به تسبیح خداوند دعوت می‌کند یا خودش، تسبیح خدا را می‌گوید. در تفسیر دیگری بیان شده که منظور از تسبیح رعد این است که هرکس صدای رعد را بشنود، خدا را تسبیح می‌کند. دعاهایی نیز بیان شده که در وقت شنیدن رعد خوانده می‌شود. این سوره همچنین درباره توحید و قدرت خداوند، حقانیت قرآن و نبوت پیامبر اسلام، رستاخیز و وصف بهشت و جهنم سخن می‌گوید. مفاهیم و بحث‌های محوری سوره رعد توحید، معاد (قیامت) و وحی است و مسائل مربوط به آن را از راه عجایب جهان و نفس آدمی آشکار می‌سازد و آدمی را به تفکر و تأمل در احوال و سرگذشت درگذشتگان و دریافتن سنت جهان می‌خواند.[۱]

محتوای سوره

سوره رعد در جواب کافرانی نازل شد که قرآن را به عنوان آيه و معجزه قبول نداشتند و از پيامبر اکرم(ص) آيه و معجزه می‌خواستند. خداوند متعال در اين سوره تأکید می‌کند، قرآنی كه نازل شده حق است، حقى كه مخلوط به باطل نيست.

یکی از مهم‌ترین تذکرات قرآن کریم به انسا‌ن‌ها و جوامع بشری در این سوره قرار گرفته است. آنجا که در آیه ۱۱ سوره رعد تذکر می‌دهد: «...إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ...: ‏خدا حال قومى را تغيير نمى‌‌دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند». بر این اساس، خداوند نعمت و سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد و آنان را عذاب نمی‌کند، مگر آنکه مسیر سرکشی و گناه را در پیش بگیرند. سنت الهی این است که اگر ناشکری جایگزین شُکر و گناه و سرکشی جایگزین اطاعت و پیروی خداوند شود، خوشبختی آنان تبدیل به بدبختی می‌شود.[۱]

سوره رعد؛ عهده‌دار مبحث توحید

با بیان اینکه از سوره یونس فهم امنیت و از سوره یوسف وعده‌های الهی را دریافت کردیم، سوره رعد به‌طور خلاصه مطالبی را مطرح می‌کند که به نوعی آرزوسازی و دعاسازی است. سوره‌ای که به صورت متمرکز عهده‌دار مبحث توحید شده است. بیش از نیمی از آیات به صورت مستقیم به توحید پرداخته‌اند. می‌توان گفت کل سوره در تبیین توحید است، در سوره یونس و هود اینگونه نیست.فردی که با حسش توجه نکند، اصلاً سوره را متوجه نمی‌شود، در اولین آیه آمده است: «المر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ؛ الف لام ميم راء اين است آيات كتاب و آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده حق است ولى بيشتر مردم نمى‌گروند»، در مابقی سوره، این حق بودن را توضیح می‌دهد، یکسری آیات به قلب پیامبر(ص) نازل می‌شود که حق است و اساس کلمه توحید همین حق است و در آیات بعدی شروع به بیان آن می‌کند.ممکن است کسی این آیات را بخواند، اما برایش چیزی نازل نشود و درک جدیدی به او ندهد، وقتی می‌گویند چیزی از جایی نازل شد یعنی جایی هست که بر شما اشراف دارد. مباحث سوره رعد شبیه همین حس هستند.با اشاره به آیه ۲ سوره رعد «اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ؛ خدا [همان] كسى است كه آسمانها را بدون ستون‌هايى كه آنها را ببينيد برافراشت آنگاه بر عرش استيلا يافت و خورشيد و ماه را رام گردانيد هر كدام براى مدتى معين به سير خود ادامه مى‏ دهند [خداوند] در كار [آفرينش] تدبير مى‌كند و آيات [خود] را به روشنى بيان مى‌نمايد، اميد كه شما به لقاى پروردگارتان يقين حاصل كنيد»، اظهار کرد: این حسی است که باید به فرد نازل شود، کسی باید به انسان نشان دهد تا ببیند. سطحی از توحید است که مربوط به این دوره است و باید به انسان نشانش دهند و بگویند و چشم او را باز کنند.

این موضوع نازل‌شدنی است و با حرکت فکر اتفاق نمی‌افتد و نشان‌‌دادنی است. توحید بایستی از ناحیه‌ای به ما نشان داده شود و چیزهایی هست که باید به ما القا کنند و این خیلی مهم است که انسان بداند چشمی در درون دارد که شیئی برای رؤیت ندارد. ما «رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا» را خودمان نمی‌توانیم ببینیم باید نشانمان بدهند، چشمش را داریم ولی باید دستتمان را بگیرند و به جایی ببرند. «وَكَذَلِكَ نُرِی إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ؛ و اين گونه ملكوت آسمانها و زمين را به ابراهيم نمايانديم»، (انعام/۷۵).ما به واسطه ارتباطمان با اهل بیت(ع) و مسیرهایی که برایمان باز گذاشته‌اند تا حد زیادی در همین دنیا هم می‌توانیم حجاب جسمانی‌مان را کنار بگذاریم، ولی باید بدانیم چیزهایی در حوزه توحید از نوع دیدن و شنیدن است، ولی ما پَر پروازش را نداریم و باید با یک پَر پرواز دیگری از آن‌ها استفاده کرد. اینکه پیامبر(ص) از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی می‌رود خود این نشان دادن نیز یک مرحله است. حتی به پیامبر(ص) هم نشان می‌دهند، دستش را می‌گیرند و می‌برند، یا به وسیله ملک وحی یا خود پیامبر(ص) قدرت دارد و حرکت می‌کند.[۲]

زوجیت در سوره رعد

در آیه دیگری می‌فرماید «وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارًا وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ  إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛ و اوست خدایی که بساط زمین را بگسترد و در آن کوه‌ها برافراشت و نهرها جاری ساخت و از هرگونه میوه یک جفت پدید آورد، شب تار را به روز روشن بپوشاند، همانا در این امور متفکران را دلایلی روشن بر قدرت آفریدگار است»؛ این آیه اشاره دارد که خداوند در زمین از هر چیزی زوج خلق کرده است.در علم گیاه‌شناسی یک قانون معروفی وجود دارد به نام قانون زوجیت؛ این قانون در دنیا به نام لینه؛ دانشمند سوئدی قرن هیجدهم ثبت شده است، اما این در حالی است که قرآن کتاب ما مسلمانان در سال‌ها قبل این نکته را بیان کرده است. جالب است بیان قرآن از کشف اولیه این دانشمند سوئدی دقیق‌تر است چراکه او از زوجیت بین دو گیاه سخن گفته در حالی که قرآن کریم از وجود زوجیت در حتی یک گیاه و درخت پرده برداشته است؛ یعنی گاهی  دو شکوفه یک درخت با هم زوج هستند؛ از این نکته قرآنی استفاده کرده‌اند که می‌توان یک درخت را به میوه‌های مختلف پیوند زد همان‌گونه که خداوند می‌فرماید «وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ؛ در هر میوه‌ای زوجیت قرار دارد.» برخی از درختان قابلیت پیوند تا هفت نوع میوه را دارند، یادآور شد: کشفیات علمی که در قرآن به آن اشاره شده و سوره رعد یکی از مضامین آن است بارها و بارها تعجب و اعجاب دانشمندان جهان را برانگیخته است.[۳]

فضایل سوره

اُبَی‌بن کَعب از پیامبر(ص) نقل می‌کند: هر کس سوره رعد را تلاوت کند، خداوند ده برابر تعداد همه ابرهای گذرنده، در گذشته و حال و آینده به او حسنه می‌دهد و در روز قیامت از وفاکنندگان به عهد الهی خواهد بود.همچنین از امام صادق(ع) نقل شده است : «هر کس سوره رعد را بسیار بخواند خداوند او را در دنیا به صاعقه هلاک نمی‌کند، هر چنداز دشمنان اهل بیت باشد و چنانچه قاری از شیعیان باشد، خداوند او را بدون نگرانی حساب، به بهشت می‌برد و شفاعتش درباره کسانی که می‌شناسد از خاندان و برادران مؤمنش پذیرفته می‌شود[۴]

منابع

خبرگزاری ایکنا

ارجاعات