تفسیر عرفانی: تفاوت میان نسخه‌ها

== تعریف تفسیر عرفانی ==

مطالعه در آثار تفسیری حضرت امام (ره) نشان می‌دهد که ایشان در تفسیر آیات، ضمن اهمیت به تدبر در الفاظ و ظاهر آیات، عنایت ویژه‌ای به فهم قلبی و عرفانی آیات قرآن داشته است؛<ref>ص24</ref> لذا تفسیر خود را از آیات، رمز، اشاره، کلمه عرفانی، وجه عرفانی، ذوق عرفانی، لطایف عرفانی و مانند آن‌ها خوانده است. امام دربارۀ حروف مقطعه می‌فرمود «در حروف مقطعه اوایل سور اختلاف شدید است و آن چه بیشتر موافق اعتبار آید، آن است که از قبیل رمز بین محب و محبوب است.» امام معتقد بود که قرآن مملو از مهمترین نکات عرفانی است و نمی‌توان کتابی را بهتر از قرآن در عرفان یافت. فلاسفه و عرفای بزرگ هر چه دارند از قرآن اخذ کرده‌اند حتی نکاتی که نزد فلاسفه بزرگ یونان سابقه نداشته و ارسطو و دیگر فلاسفه و عرفا  از آن بی‌خبر و از درک و فهم آن‌ها عاجز بوده‌اند همه از قرآن است. امام (ره) در شرح حدیث جنود عقل و جهل معتقد است نکات عرفانی قرآن برای اهلش قابل درک است گرچه چون کلام جامع است، هر کس به اندازه فهمش از آن ادراکی می‌کند. امام می‌فرماید: «گاهی با نصف سطر، برهانی را که حکما با چندین مقدمه باید بیان کنند، به صورت غیر شبیه به برهان می‌فرماید، مثل قوله تعالى: «لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللهُ لَفَسَدَتَا؛<ref>«اگر در آسمان و زمین جز (الله) خدایان دیگری بود فاسد می‌شدند و نظام جهان به هم می‌خورد.»؛ انبیاء/۲۲.</ref> و قوله تعالى: «إذا لذَهَبَ كُلُّ إِلَهِ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْض؛<ref>«چرا که در آن صورت هر خدایی آفریده خود را می‌برد و بعضی از آنان بر بعضی دیگر غلبه می‌جست.»؛ مومنون/۹۱.</ref> که برهان دقیق بر توحید است هر یك از این دو محتاج به چندین صفحه بیان است. امام همچنین دربارۀ نقش عرفان در شناخت دین و تفسیر قرآن، می‌فرماید: «هرکس به عرفان قرآن و عرفای اسلام که کسب معارف از قرآن کردند نظر کند و مقایسه مابین آن‌ها با علمای سایر ادیان و تصنیفات و معارف آن‌ها کند، پایه معارف اسلام و قرآن را که اساس دین و دیانت است می‌فهمد و تصدیق به این که کتاب وحی الهی و این معارف معارف الهیه است، برای او مؤونه ندارد.»<ref>ص25و26.</ref>

</div>