ویراستار
۳٬۲۵۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div style="text-align:justify">[[پرونده:امام موسی صدر.jpg|جایگزین=امام موسی صدر|بندانگشتی|امام موسی صدر]]سید موسی صدر<ref>ارجاعاتِ مقالۀ حاضر به ماهنامۀ رایحه، سال ششم، شماره93 (شهریور 1390) است که به نکوداشت امام موسی صدر اختصاص دارد.</ref> معروف به امام موسی صدر(تولد: 1307ه.ش = 1928م؛ ربوده شدن: 1357ه.ش = 1978م)؛ عالم شیعی، زادۀ ایران و از مهمترین رهبران مذهبی ـ سیاسی لبنان، معروف به امام موسی صدر. وی تحصيلات دانشگاهی خود را در دانشگاه تهران و همچنين تحصيلات حوزوی خود را در قم و نجف اشرف تكميل كرد. ایشان در سال ١٣٣٨ به عنوان جانشین رهبر شیعیان لبنان، ایران را به مقصد لبنان ترک کرد. نظارت بر نشریۀ «انجمن تعلیمات دینی»، سردبیری مجلۀ «مکتب اسلام»، تدوین طرح اصلاح نظام آموزشی حوزه‌های علمیه، راه‌اندازی ده‌ها جمعیت خیریه و موسسات فرهنگی ـ آموزشی و تأسيس جامعه مقاومت لبنانی در برابر تجاوزات اسرائيل، گوشه‌ای از فعالیت‌های امام موسی صدر هستند. تبیین اندیشه‌های اصیل دینی، حضور در کنار مردم عامی و فعالیت‌های اجتماعی روزانه، تسلط به آیات قرآن و به‌کارگیری آنها متناسب با مناسبت‌ها از ویژگی‌های شخصیتی ایشان به شمار می‌رود. از اندیشه‌های مهم امام موسی صدر، اعتقاد قلبی به توانایی اسلام در پاسخگویی به نیازهای روز بود. از جمله آثار نگاشته شده از سوی ایشان می‌توان به «محمد پیامبر بت شکن»، «زهرا فصلی از کتاب رسالت»، «حسین وارث انبيا» و «روح تشریع در اسلام» اشاره كرد. در آستانه پيروزی انقلاب اسلامی ايران و در نتیجۀ احساس تهدید مقامات برخی کشورها -از جمله اسرائيل- از حضور امام موسی صدر، ایشان با دعوت رسمی ليبی به آن كشور سفر كرد و با هماهنگی قذافی ربوده شد و تاکنون نیز خبری از ایشان در دست نیست. | <div style="text-align:justify">[[پرونده:امام موسی صدر.jpg|جایگزین=امام موسی صدر|بندانگشتی|امام موسی صدر]]'''سید موسی صدر'''<ref>ارجاعاتِ مقالۀ حاضر به ماهنامۀ رایحه، سال ششم، شماره93 (شهریور 1390) است که به نکوداشت امام موسی صدر اختصاص دارد.</ref> معروف به امام موسی صدر(تولد: 1307ه.ش = 1928م؛ ربوده شدن: 1357ه.ش = 1978م)؛ عالم شیعی، زادۀ ایران و از مهمترین رهبران مذهبی ـ سیاسی لبنان، معروف به امام موسی صدر. وی تحصيلات دانشگاهی خود را در دانشگاه تهران و همچنين تحصيلات حوزوی خود را در قم و نجف اشرف تكميل كرد. ایشان در سال ١٣٣٨ به عنوان جانشین رهبر شیعیان لبنان، ایران را به مقصد لبنان ترک کرد. نظارت بر نشریۀ «انجمن تعلیمات دینی»، سردبیری مجلۀ «مکتب اسلام»، تدوین طرح اصلاح نظام آموزشی حوزه‌های علمیه، راه‌اندازی ده‌ها جمعیت خیریه و موسسات فرهنگی ـ آموزشی و تأسيس جامعه مقاومت لبنانی در برابر تجاوزات اسرائيل، گوشه‌ای از فعالیت‌های امام موسی صدر هستند. تبیین اندیشه‌های اصیل دینی، حضور در کنار مردم عامی و فعالیت‌های اجتماعی روزانه، تسلط به آیات قرآن و به‌کارگیری آنها متناسب با مناسبت‌ها از ویژگی‌های شخصیتی ایشان به شمار می‌رود. از اندیشه‌های مهم امام موسی صدر، اعتقاد قلبی به توانایی اسلام در پاسخگویی به نیازهای روز بود. از جمله آثار نگاشته شده از سوی ایشان می‌توان به «محمد پیامبر بت شکن»، «زهرا فصلی از کتاب رسالت»، «حسین وارث انبيا» و «روح تشریع در اسلام» اشاره كرد. در آستانه پيروزی انقلاب اسلامی ايران و در نتیجۀ احساس تهدید مقامات برخی کشورها -از جمله اسرائيل- از حضور امام موسی صدر، ایشان با دعوت رسمی ليبی به آن كشور سفر كرد و با هماهنگی قذافی ربوده شد و تاکنون نیز خبری از ایشان در دست نیست. | ||
== ولادت == | == ولادت == | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
زمانی‌كه امام موسی صدر به لبنان رفت، تقريبا شيعيان هيچ جايگاهی در ساختار سياسی نداشتند؛ و در تقسيم ساختار دولت، در حاشيه قرار داشتند. شيعيان در لبنان بين احزاب مختلف سنی و مسيحی تقسيم شده بودند؛ امام موسی صدر اولين كاری كه كردند، اين بود كه به شيعه تشخص داد؛ شيعيان را سازماندهی كرد و آنان را به سمتی حركت داد كه نقشی ايفا كنند. اين تحول در نتيجه حضور امام موسی صدر اتفاق افتاد و برای اولين بار در تاريخ لبنان، شيعيان اين كشور از یك وحدت نسبی برخودار شدند.<ref>ص103</ref> | زمانی‌كه امام موسی صدر به لبنان رفت، تقريبا شيعيان هيچ جايگاهی در ساختار سياسی نداشتند؛ و در تقسيم ساختار دولت، در حاشيه قرار داشتند. شيعيان در لبنان بين احزاب مختلف سنی و مسيحی تقسيم شده بودند؛ امام موسی صدر اولين كاری كه كردند، اين بود كه به شيعه تشخص داد؛ شيعيان را سازماندهی كرد و آنان را به سمتی حركت داد كه نقشی ايفا كنند. اين تحول در نتيجه حضور امام موسی صدر اتفاق افتاد و برای اولين بار در تاريخ لبنان، شيعيان اين كشور از یك وحدت نسبی برخودار شدند.<ref>ص103</ref> | ||
در زمان ورود امام موسی صدر به لبنان، وضعيت شيعيان اين كشور اصلاً مناسب نبود. دولت لبنان مسيحی بود و گروه‌های مختلف و پيروان اديان اجازه داشتند برنامه‌های خود را اجرا كنند، اما شيعيان هيچ برنامه‌ای نداشتند. وقتی امام موسی صدر وضعيت شیعيان را بررسی كرد، متوجه شد كه در عمل هيچ كاری برای شيعیان انجام نشده است. روز عاشورا تعطيل نبود و شيعيان در ماه مبارك رمضان برنامه دينی اجرا | در زمان ورود امام موسی صدر به لبنان، وضعيت شيعيان اين كشور اصلاً مناسب نبود. دولت لبنان مسيحی بود و گروه‌های مختلف و پيروان اديان اجازه داشتند برنامه‌های خود را اجرا كنند، اما شيعيان هيچ برنامه‌ای نداشتند. وقتی امام موسی صدر وضعيت شیعيان را بررسی كرد، متوجه شد كه در عمل هيچ كاری برای شيعیان انجام نشده است. روز عاشورا تعطيل نبود و شيعيان در ماه مبارك رمضان برنامه دينی اجرا نمی‌کردند. در راديوی دولتی لبنان هم فقط مسلمانان اهل سنت برنامه‌های ويژه‌ای داشتند و شيعيان از اين برنامه‌ها محروم بودند. امام کوشش زيادی كرد تا توانست روز عاشورا را به عنوان روز تعطيل اعلام كند و شيعيان بتوانند در مناسبت‌های دينی برنامه‌های ويژه‌ای اجرا كنند. همچنين، وی در راديوی دولتی لبنان، در ماه رمضان، هر سحر، برنامه ويژه تفسير قرآن كريم داشت و در خلال اين تفسير، مسائل مربوط به شيعيان را مطرح می‌كرد. همچنين سيد موسی در معرفی بهتر تشيع به پيروان ديگر اديان نقش موثری داشت. ابشان از هر فرصتی استفاده می‌کرد تا شيعه را به ديگران معرفی كند. وی در این راه به قدری تلاش كرد كه پس از مدتی روابط پيروان اديان ديگر با شيعيان بهتر شد؛ چراكه ديگران عقايد شيعه را شناختند. مسيحيانی هم بودند که با آشنايی با امام موسی صدر، پايان‌نامه‌های دانشگاهی خود را به بررسی مكتب تشيع اختصاص دادند.<ref>ص67. 68</ref> | ||
یكي از مهم‌ترين نقش‌هايی كه امام موسی برای اصلاح موقعيت سیاسی و اجتماعی لبنان، انجام داد، نهادسازی بود يعنی مجلس اعلای شيعيان لبنان را تأسيس و افراد تحصيل‌كرده و علمای شيعه را در اين مجلس جمع كرد؛ تاثیر کارهای وی در لبنان تا به حدی است که قوانين مدنی تابع مقررات مجلس اعلای اسلامی شيعيان است؛ برای مثال قانون «ارث» در لبنان بر اساس قوانين تشيع تدوین یافته است(اهل سنت قوانين‌شان بر اساس مذهب حنبلی است كه طبق آن، به دختر ارث نمی‌رسد). تشکیل نهاد «حركة المحرومين» ، «جنبش امل» و مدارسی برای سوادآموزی و بالابردن سطح فرهنگ شيعيان را نیز از دیگر اقدمات امام موسی صدر برای ارتقاء سطح شیعیان | یكي از مهم‌ترين نقش‌هايی كه امام موسی برای اصلاح موقعيت سیاسی و اجتماعی لبنان، انجام داد، نهادسازی بود يعنی مجلس اعلای شيعيان لبنان را تأسيس و افراد تحصيل‌كرده و علمای شيعه را در اين مجلس جمع كرد؛ تاثیر کارهای وی در لبنان تا به حدی است که قوانين مدنی تابع مقررات مجلس اعلای اسلامی شيعيان است؛ برای مثال قانون «ارث» در لبنان بر اساس قوانين تشيع تدوین یافته است(اهل سنت قوانين‌شان بر اساس مذهب حنبلی است كه طبق آن، به دختر ارث نمی‌رسد). تشکیل نهاد «حركة المحرومين» ، «جنبش امل» و مدارسی برای سوادآموزی و بالابردن سطح فرهنگ شيعيان را نیز از دیگر اقدمات امام موسی صدر برای ارتقاء سطح شیعیان می‌توان دانست. با اقدامات ایشان نهضتی شكل گرفت كه شيعيان از پائين‌ترين سطح گروه‌های قومی لبنان به بالاترين گروه‌ها رسيدند. تا پيش از امام موسی صدر نهاد شيعی در لبنان وجود نداشت بلكه فئودال‌های شيعه وجود داشتند.<ref>ص105</ref> علاوه بر همه اینها امام موسی صدر با مديريت و برنامه ريزی، كانون وكلا را تشكیل داد و دانشگاه‌ها را سهميه‌بندی كرد تا مشخص شود چه تعداد دانشجو در چه رشته‌ای مشغول تحصيل شوند.<ref>ص108</ref> | ||
سيد موسی صدر از زمان ورودش به خاك لبنان، سعی كرد تا توجه مردم و دولت لبنان به جنوب اين كشور جلب شود. | سيد موسی صدر از زمان ورودش به خاك لبنان، سعی كرد تا توجه مردم و دولت لبنان به جنوب اين كشور جلب شود. | ||
جنوب لبنان چون با اسرائيل هم مرز بود، به نوعی بخش فراموش شده به شمار | جنوب لبنان چون با اسرائيل هم مرز بود، به نوعی بخش فراموش شده به شمار می‌رفت و دولت نيز به اين منطقه توجهی نمی كرد. امام موسی صدر توانست به مردم ياد بدهد كه خواسته‌های خود را از دولت مطالبه كنند. وی همچنين در اين منطقه مدرسه، درمانگاه و مراكز فرهنگی تأسيس و شيعيان ثروتمند خارج از لبنان را وادار كرد كه برای اعضای فاميلشان در جنوب لبنان كمك ارسال كنند، مسجد و مدرسه بسازند و چاه آب بزنند.<ref>ص68</ref> | ||
عنوان برخی دیگر از فعاليت‌های امام موسی صدر در لبنان عبارت است از: تأسيس انجمن زنان، انجمن نیكوكاری و مركز تحقيقات اسلامی، اهتمام به تفريحات سالم برای جوانان، آماده ساختن مردم برای پیكار با اسرائيل و ساختن پناهگاه برای زنان وكودكان، همكاری با فدائيان فلسطين و نيز تشكیل گروه «نصرة الجنوب».<ref>ص34</ref> | عنوان برخی دیگر از فعاليت‌های امام موسی صدر در لبنان عبارت است از: تأسيس انجمن زنان، انجمن نیكوكاری و مركز تحقيقات اسلامی، اهتمام به تفريحات سالم برای جوانان، آماده ساختن مردم برای پیكار با اسرائيل و ساختن پناهگاه برای زنان وكودكان، همكاری با فدائيان فلسطين و نيز تشكیل گروه «نصرة الجنوب».<ref>ص34</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
=== دیدگاه‌ها دربارۀ زنان === | === دیدگاه‌ها دربارۀ زنان === | ||
امام موسی صدر در كتاب «زهرا(س)؛ فصلی ازكتاب رسالت» ابتدا به ايراد مسائلی درباره زنان پرداخته و در خلال اين سخنان برخی مسائل مبتلابه زنان جامعه را كه ريشه فرهنگی داشته از ساحت مقدس تعاليم اسلام جدا ساخته و آنها را ناشی از عادات اشتباه موروثی رايج طی قرون مختلف می‌داند كه به اسلام نسبت داده شده است. امام موسی صدر همچنين روش قرآن را چنين بيان میكند «آياتی كه در بيان احكام يا قانونگذاری يا پند و اندرزها، زن را به مرد ملحق می‌سازد، بس فراوان است بدون آنكه مقام زن را تنزل دهد يا او را تحقيركند و شأن او را كمتر از مرد بداند.»<ref>ص91</ref> ایشان در دفاع از حجاب به عنوان اصل مسلم اسلام می‌گويد: «اما موضوع حجاب در اسلام به منظور تحقير زن يا حبس يا بزرگداشت و تمجيد بيش از حد او صورت نگرفته است آنچنان كه نزد برخی از ملل چنين ديدگاهی متعارف است. بلكه حجاب، سلاح زن در جلوگيری از طغيان حالت زنانگی اوست تا مبادا اين حالت و اين جنبه زن بر ديگر توانايی‌های او غلبه كند. اين مقصود در آيات قرآنی كه زنان را از نرمش در سخن گفتن يا پای كوفتن به هنگام راه رفتن يا زينت‌نمايی بازمی‌دارد، به خوبی و روشنی آشكار است؛ حقيقت اين است كه آشكار كردن زيبايی‌های زن به طغيان و سركشی جنبه زنانگی او بر وجود زن منجر | امام موسی صدر در كتاب «زهرا(س)؛ فصلی ازكتاب رسالت» ابتدا به ايراد مسائلی درباره زنان پرداخته و در خلال اين سخنان برخی مسائل مبتلابه زنان جامعه را كه ريشه فرهنگی داشته از ساحت مقدس تعاليم اسلام جدا ساخته و آنها را ناشی از عادات اشتباه موروثی رايج طی قرون مختلف می‌داند كه به اسلام نسبت داده شده است. امام موسی صدر همچنين روش قرآن را چنين بيان میكند «آياتی كه در بيان احكام يا قانونگذاری يا پند و اندرزها، زن را به مرد ملحق می‌سازد، بس فراوان است بدون آنكه مقام زن را تنزل دهد يا او را تحقيركند و شأن او را كمتر از مرد بداند.»<ref>ص91</ref> ایشان در دفاع از حجاب به عنوان اصل مسلم اسلام می‌گويد: «اما موضوع حجاب در اسلام به منظور تحقير زن يا حبس يا بزرگداشت و تمجيد بيش از حد او صورت نگرفته است آنچنان كه نزد برخی از ملل چنين ديدگاهی متعارف است. بلكه حجاب، سلاح زن در جلوگيری از طغيان حالت زنانگی اوست تا مبادا اين حالت و اين جنبه زن بر ديگر توانايی‌های او غلبه كند. اين مقصود در آيات قرآنی كه زنان را از نرمش در سخن گفتن يا پای كوفتن به هنگام راه رفتن يا زينت‌نمايی بازمی‌دارد، به خوبی و روشنی آشكار است؛ حقيقت اين است كه آشكار كردن زيبايی‌های زن به طغيان و سركشی جنبه زنانگی او بر وجود زن منجر می‌شود و زن را تنها به یك تابلوی هنری بدل می‌سازد.». امام موسی صدر برخلاف نمادهای فرهنگ غرب، بی‌حجابی را نماد تحقير زن می‌داند و بيان میكند: «اين مسئله عامل حقارت زن و انكار توانمندی‌های اوست و باعث از بين رفتن عمر، وقت و فرصت‌های گرانبهای او می‌شود؛ به ويژه اين مسئله به محروميت زن و جامعه از خدمت مادری او می‌انجامد .<ref>292</ref> | ||
=== دیدگاه‌ها دربارۀ فلسطین === | === دیدگاه‌ها دربارۀ فلسطین === | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
== روش و مبانی تفسیری == | == روش و مبانی تفسیری == | ||
امام موسی صدر در تفسیر خود پایبند به برخی از | امام موسی صدر در تفسیر خود پایبند به برخی از روش‌ها و مبانی بوده است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود: | ||
* قابل فهم بودن قرآن برای عموم: امام موسی صدر معتقد است كه قرآن به قصد هدايت انسان‌ها نازل شده و رسالت عمده آن هدايتگری است؛ پس بايد طوری آن را پويا دید كه از هدايتگریش به تناسب نيازهای زمان بهره‌برداری شود. بر همين اساس، امام موسی صدر اعتقاد دارد كه قرآن قابل فهم برای عموم است؛ وی در عين اينكه باور دارد كه قرآن يك لايه محدود معنا ندارد و مراتبی از معنا را داراست، در عين حال قرآن را قابل فهم می‌داند و معتقد است كه در قرآن رمزی غيرقابل درك وجود ندارد و در همين زمينه مثال‌هايی را ذكر میكند. | * قابل فهم بودن قرآن برای عموم: امام موسی صدر معتقد است كه قرآن به قصد هدايت انسان‌ها نازل شده و رسالت عمده آن هدايتگری است؛ پس بايد طوری آن را پويا دید كه از هدايتگریش به تناسب نيازهای زمان بهره‌برداری شود. بر همين اساس، امام موسی صدر اعتقاد دارد كه قرآن قابل فهم برای عموم است؛ وی در عين اينكه باور دارد كه قرآن يك لايه محدود معنا ندارد و مراتبی از معنا را داراست، در عين حال قرآن را قابل فهم می‌داند و معتقد است كه در قرآن رمزی غيرقابل درك وجود ندارد و در همين زمينه مثال‌هايی را ذكر میكند. | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
در كتاب «اسرار ربودن امام موسی صدر» دلايل سفر امام موسی صدر به ليبی اینگونه شرح داده شده است: »افزايش رنج و محنت مردم لبنان و شدت گرفتن تجاوزات صهيونيست‌ها و اشغال جنوب، عملاً مانع اعمال حاكميت دولت لبنان بر اين منطقه شده بود، زيرا اسرائيل از اجرای قطعنامه 425 شورای امنيت و عقب نشينی از مناطق مرزی سر باز زده بود؛ امام موسی صدر وظيفه خود می‌دانست كه اوضاع بحرانی لبنان و عمق خطرهای تهديدكننده جنوب لبنان را به اطلاع رهبران كشورهای عربی برساند؛ رهبرانی كه در رسيدگی به اين وضع اسف‌بار تأثير مستقيم داشتند.» در جریام این رفت و آمدها، و پس از سفر به لیبی، خبری از ایشان نشد. تحقيقات متعدد از سوی مقامات امنيتی لبنان و ايتاليا، مجلس شورای اسلامی ايران و همچنين احكام دستگاه‌های قضايی ايتاليا و لبنان نشان می‌دهد كه امام موسی صدر به هيچ وجه از ليبی خارج نشده و در اين كشور ربوده شده است.<ref>ص31</ref> | در كتاب «اسرار ربودن امام موسی صدر» دلايل سفر امام موسی صدر به ليبی اینگونه شرح داده شده است: »افزايش رنج و محنت مردم لبنان و شدت گرفتن تجاوزات صهيونيست‌ها و اشغال جنوب، عملاً مانع اعمال حاكميت دولت لبنان بر اين منطقه شده بود، زيرا اسرائيل از اجرای قطعنامه 425 شورای امنيت و عقب نشينی از مناطق مرزی سر باز زده بود؛ امام موسی صدر وظيفه خود می‌دانست كه اوضاع بحرانی لبنان و عمق خطرهای تهديدكننده جنوب لبنان را به اطلاع رهبران كشورهای عربی برساند؛ رهبرانی كه در رسيدگی به اين وضع اسف‌بار تأثير مستقيم داشتند.» در جریام این رفت و آمدها، و پس از سفر به لیبی، خبری از ایشان نشد. تحقيقات متعدد از سوی مقامات امنيتی لبنان و ايتاليا، مجلس شورای اسلامی ايران و همچنين احكام دستگاه‌های قضايی ايتاليا و لبنان نشان می‌دهد كه امام موسی صدر به هيچ وجه از ليبی خارج نشده و در اين كشور ربوده شده است.<ref>ص31</ref> | ||
غیر از آنچه گفته شد دو نظريه درباره ربودن امام موسی صدر وجود دارد. بنابر یک نظریه نظر به جایگاه امام موسی صدر در انقلاب ایران، دول متخاصم سعی نمودند تا با حذف وی انقلاب ایران را با چالش رهبری مواجه کنند. نقل است که وقتی از امام خمينی(ره) سؤال شد برای مملكت‌داری چه كار كنيم؟ امام (ره) می‌فرمايند «من امام موسی صدر را دارم»؛ نظریه دوم به توطئه احزاب لینانی برای جلوگیری از پیوستن جوانان به جنبش امل باز | غیر از آنچه گفته شد دو نظريه درباره ربودن امام موسی صدر وجود دارد. بنابر یک نظریه نظر به جایگاه امام موسی صدر در انقلاب ایران، دول متخاصم سعی نمودند تا با حذف وی انقلاب ایران را با چالش رهبری مواجه کنند. نقل است که وقتی از امام خمينی(ره) سؤال شد برای مملكت‌داری چه كار كنيم؟ امام (ره) می‌فرمايند «من امام موسی صدر را دارم»؛ نظریه دوم به توطئه احزاب لینانی برای جلوگیری از پیوستن جوانان به جنبش امل باز می‌گردد. احزاب لبنانی پس از تأسيس جنبش امل نيروهايشان را كه اكثرا جوان بودند از دست دادند زيرا آنان جذب امام موسی صدر و جنبش امل شدند؛ بنابراين جهت خروج از این وضعیت تلاش کردند تا ایشان ربوده شود.<ref>ص105</ref> | ||
== | == ارجاعات == | ||
</div> | </div> | ||
[[رده:مفسران قرآن]] | |||
[[رده:مفسران قرن چهارده]] | |||