اقتصاد اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

اقتصاد اسلامی شاخه‌ای از دانش است که از طریق تخصیص و توزیع منابع کمیاب، مطابق با آموزه‌های اسلامی، بدون محدود ساختن آزادی‌های فردی و بدون ایجاد عدم توازن‌های کلان اقتصادی و زیست‌محیطی، به تحقق سعادت انسانی کمک می‌کند.<ref>. فلسفه اقتصاد اسلامی، ص۱۹۹.</ref> به عبارتی دیگر، اقتصاد اسلامی، مجموعه‌ای از گزاره‌های دینی است که به عنوان بستر و زیربنای نظام اقتصادی تلقی می‌شود. این گزاره‌های دینی از نظام اقتصادی اسلام گرفته شده است که قابلیت تجربه یا قیاس علمی را دارند؛ به عنوان مثال در نظام اقتصادی اسلام گفته شده که باید سود مشارکت حاکم باشد لذا با حاکمیت سود مشارکت در جامعه اسلامی، پیشرفت اقتصادی محقق می‌کند یا شاخص‌های پیشرفت بهبود خواهد یافت. در واقع در علم اقتصاد اسلامی میزان تحقق سود مشارکت مورد بررسی قرار می‌گیرد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3929088/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%87-%D8%B3%D8%B7%D8%AD-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D9%88-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA<nowiki> .اقتصاد اسلامی در سه سطح علم، مکتب و نظام اقتصادی قابل اثبات است ]</nowiki></ref>

اسلام مسئله اقتصاد را (بر اساس اصالت انسان) به عنوان جزئی از مجموعه قوانین خود که تنها می ‌تواند قسمتی از نواحی حیات انسانی را تنظیم کند، مورد توجه قرار داده ‌است و حل مشکلات اقتصادی را در اصلاح مبانی عقیدتی و اخلاقی مردم می‌داند.<ref>. اقتصاد در مکتب اسلام، مقدمه، ص سیزده.</ref>

به باور برخی عالمان مسلمان، اقتصاد اسلامی اهدافی را دنبال می‌کند که مهم ترین آن ها عبارتند از: عدالت اقتصادی، رفاه عمومی و استقلال اقتصادی. در ذیل به تبیین هر یک از این موارد پرداخته می شود: 1. عدالت اقتصادی عدالت اقتصادی، مهمترین هدف اقتصاد اسلامی دانسته شده است؛ سید محمدباقر صدر، اندیشه عدالت را نقطه تمایز مذهب اقتصادی و علم اقتصاد می‌داند.<ref>.اقتصادنا، ص۴۲۱.</ref> عدالت اجتماعی در تمامی زمینه‌ها، از جمله اقتصاد در رأس برنامه‌های پیامبران الهی معرفی شده است.<ref>. نک: الحدید: ۲۵.</ref> در واقع هدف اساسی و بنیادین اقتصاد اسلامی این است که تولید و توزیع ثروت مقید به تحقق عدالت باشد. این بحث را می‌توان در آیات قرآن ردیابی کرد:<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3912575/%D8%B3%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C .سه شاخصه جامعه عادلانه براساس اصول اقتصاد اسلامی]</ref> موضوع عدالت در دین مبین اسلام و اقتصاد اسلامی اهمیت بسیاری دارد تا جائی‌که خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا  فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا  وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا؛<ref>.النساء: ۱۳۵</ref> ای اهل ایمان، نگهدار عدالت باشید و برای خدا گواهی دهید هر چند بر ضرر خود یا پدر و مادر و خویشان شما باشد، برای هر کس شهادت می‌دهید اگر فقیر باشد یا غنی، خدا به رعایت حقوق آنها اولی است، پس شما در حکم و شهادت پیروی هوای نفس نکنید تا مبادا عدالت نگاه ندارید. و اگر زبان را در شهادت به نفع خود بگردانید یا از بیان حق خودداری کنید خدا به هر چه کنید آگاه است».

3. استقلال یکی از اهداف مهم اقتصاد اسلامی، استقلال و عدم وابستگی اقتصادی دانسته شده است که در پی آن، جامعه بتواند نیازمندی‌ های خود را در حد قابل قبولی از رفاه، تولید کند و در اداره امور اقتصادی نیازمند و متکی به دیگران نباشد.<ref>. مکتب و نظام اقتصادی اسلام، ص۸۳.</ref> این امر خطیر و مهم در قرآن نیز توصیه شده است به طوری که یکی از اهداف پر اهمیت از منظر قرآن، حفظ حاکمیت سیاسی اسلام است: «وَ اَعدُّوا لَهُم مَااستَطَعْتُم من قُوَّه وَمن ربَاط الْخَیْل تُرْهبُونَ به عَدُوَّ اللّه وَعَدُوَّکُمْ»<ref>. الانفال: 60؛ و هر چه در توان داريد از نيرو و اسبهاى آماده بسيج كنيد، تا با اين [تداركات‏]، دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان‏] ديگرى را جز ايشان- كه شما نمى‏شناسيدشان و خدا آنان را مى‏شناسد- بترسانيد.</ref> یعنی در اقتصاد نیز مانند نیرو و تجهیزات، رشد و شکوفایی باید به حدی باشد که دشمنان توان رقابت با جامعه‌ی اسلامی را نداشته باشند.  

== پاورقی ها ==