ویراستار
۵۱۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''آیه قصاص؛''' به آیات صد و هفتاد هشت و صد و هفتاد و نه سوره بقره آیات قصاص اطلاق شده است. این آیات بیانگر قانون قصاص و تشریع آن بوده است. == شان نزول == در جامعه جاهلیت به این صورت بود که اگر قتلی رخ می‌داد و یک نفر کشته می‌شد خانواده مقتول چند نفر...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''آیه قصاص؛''' به آیات صد و هفتاد هشت و صد و هفتاد و نه سوره بقره آیات قصاص اطلاق شده است. این آیات بیانگر قانون قصاص و تشریع آن بوده است. | '''آیه قصاص؛''' به آیات صد و هفتاد هشت و صد و هفتاد و نه سوره بقره آیات قصاص اطلاق شده است. این آیات بیانگر قانون قصاص و تشریع آن بوده است. | ||
== قصاص در قرآن == | |||
قصاص یکی از احکام کیفری و ذوجمعتین است. در عرب به قیچی مقص گفته می‌شود؛ چرا که دو لبه شبیه به هم دارد و بر این اساس خداوند در قرآن کریم قتل ناحق را نفی می‌کند و این بدان معناست که قتل به حق را مجاز می‌شمرد که همان مسئله قصاص است. بدین دلیل از این کلمه «قصاص» استفاده می‌کنند که بیشتر از حد لازم نباشد.<ref>[https://iqna.ir/005oNZ قصاص، اصلی قرآنی محسوب می‌شود/ قواعد ثابت را نباید با احساسات مورد بحث قرار داد]</ref> در قرآن کریم، دو آیه در حوزه قصاص ذکر شده یکی آیه ۱۷۹ سوره مبارکه بقره است؛ «وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ». در این آیه قصاص یعنی کشتنِ قاتل، و آیه می‌فرماید اهل خرد و اندیشه بدانند که در قصاص حیات است. بلافاصله اهل دقّت می‌پرسند یک پارادوکس در این آیه است. چه‌طور می‌شود قصاص به معنای کشتن باشد و در کشتن هم حیات باشد؟ جواب این است: اولاً وقتی در جامعه قصاص به عنوان یک قانون مطرح باشد و مردم بدانند اگر فردی انسانی را بکشد، ولیّ دم می‌تواند قاتل را قصاص کند. این حکم بازدارنده خواهد بود و جلوی کشته شدن بسیاری از انسان‌ها را می‌گیرد. ثانیاً خداوند تبارک و تعالی قصاص را واجب نفرموده بلکه آن را یک حق برای ولی دم قرار داده که می‌تواند از آن استفاده کند یا نکند.آیه دوم؛ آیه ۳ سوره اسراء است؛ «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیهِ سُلْطاناً» اگر کسی مظلوم کشته شود ما برای ولی او حق تسلط بر جان قاتل را قرار داده‌ایم. همین خدای تبارک و تعالی که حق قصاص را به ولی دم می‌دهد، همین خدا هم می‌فرماید اگر فردی به ناحق انسانی را به قتل رساند، گویا همه مردم را به قتل رسانده است؛ «مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا»(۳۲ مائده).<ref>[https://iqna.ir/00GPPC احکام قرآن تاریخ‌مند نیست]</ref> | |||
== شان نزول == | == شان نزول == | ||
| خط ۹: | خط ۱۲: | ||
== فلسفه قصاص نشدن پدر در قتل فرزند == | == فلسفه قصاص نشدن پدر در قتل فرزند == | ||
قصاص پدری که فرزند خود را به قتل رسانده است به اتفاق فقها و بدون هیچ مخالفی جایز نیست، بلکه در کلمات فقهای امامیه تصریح به اجماع بر آن شده است، و در ریاض و جواهر (جواهر الکلام ج ۴۲ ص ۱۶۹ و ریاض المسائل ج ۱۴ ص ۹۱، موسوعه السید الخوئی / مبانی تکمله المنهاج : ج ۴۲ ص ۸۷) و سایر کتب فقهی معتبر به این اجماع تصریح و به استفاضه نقل شده است.و نیز روایات صحاح مستفیضه به صراحت دلالت بر عدم جواز قصاص پدر به سبب قتل فرزند دارد(وسائل الشیعه ب ۳۲ من ابواب قصاص النفس)ولکن برخی روایات بالخصوص دلالت بر ضرب شدید و تبعید و نفی بلد پدر قاتل دارد ولی سند آن ضعیف است(وسائل الشیعه ب ۳۲ از ابواب قصاص ح ۹).ولی دیه فرزند مقتول بر پدر واجب است که تعلق به ورثه‌ی فرزند دارد، دلیل آن _ علاوه بر آیه شریفه: (و دیه مسلمه الی اهلها) و فتوای اصحاب _ روایت معتبره ظریف (طریف) بر ثبوت دیه فرزند مقتول است که علی التحقیق سند این روایت معتبر است. و اما تعزیر پدر _ علاوه بر دیه _ توسط حاکم بر حسب تشخیص ایشان جایز است و این به دلیل عموم صحیحه حماد بن عثمان (وسائل الشیعه ب ۱۰ از ابواب بقیه الحدود ح ۳) بر جواز تعزیر کل من ارتکب معصیة به تشخیص حاکم می باشد، بنابراین قصاص پدر قاتل جائز نیست، و دیه فرزند مقتول بر پدر واجب است و به وراث فرزند تعلق می‌گیرد و حاکم شرع بر حسب تشخیص مصلحت می‌تواند پدر او را تعزیر نماید.<ref>[https://iqna.ir/00GP3Y فلسفه قصاص نشدن پدر در قتل فرزند چیست]</ref> | قصاص پدری که فرزند خود را به قتل رسانده است به اتفاق فقها و بدون هیچ مخالفی جایز نیست، بلکه در کلمات فقهای امامیه تصریح به اجماع بر آن شده است، و در ریاض و جواهر (جواهر الکلام ج ۴۲ ص ۱۶۹ و ریاض المسائل ج ۱۴ ص ۹۱، موسوعه السید الخوئی / مبانی تکمله المنهاج : ج ۴۲ ص ۸۷) و سایر کتب فقهی معتبر به این اجماع تصریح و به استفاضه نقل شده است.و نیز روایات صحاح مستفیضه به صراحت دلالت بر عدم جواز قصاص پدر به سبب قتل فرزند دارد(وسائل الشیعه ب ۳۲ من ابواب قصاص النفس)ولکن برخی روایات بالخصوص دلالت بر ضرب شدید و تبعید و نفی بلد پدر قاتل دارد ولی سند آن ضعیف است(وسائل الشیعه ب ۳۲ از ابواب قصاص ح ۹).ولی دیه فرزند مقتول بر پدر واجب است که تعلق به ورثه‌ی فرزند دارد، دلیل آن _ علاوه بر آیه شریفه: (و دیه مسلمه الی اهلها) و فتوای اصحاب _ روایت معتبره ظریف (طریف) بر ثبوت دیه فرزند مقتول است که علی التحقیق سند این روایت معتبر است. و اما تعزیر پدر _ علاوه بر دیه _ توسط حاکم بر حسب تشخیص ایشان جایز است و این به دلیل عموم صحیحه حماد بن عثمان (وسائل الشیعه ب ۱۰ از ابواب بقیه الحدود ح ۳) بر جواز تعزیر کل من ارتکب معصیة به تشخیص حاکم می باشد، بنابراین قصاص پدر قاتل جائز نیست، و دیه فرزند مقتول بر پدر واجب است و به وراث فرزند تعلق می‌گیرد و حاکم شرع بر حسب تشخیص مصلحت می‌تواند پدر او را تعزیر نماید.<ref>[https://iqna.ir/00GP3Y فلسفه قصاص نشدن پدر در قتل فرزند چیست]</ref> | ||
== عدم نیاز به مقدمه چینی در حکم قصاص در قرآنی == | |||
قصاص و وصيت دو حكم مقبول به طبع و موافق با مقتضاى طبيعت آدمى است و انشای آن احتياج به مقدمه و زمينه چينى ندارد بر خلاف حكم روزه كه عبارت است از محروميت نفوس از بزرگ‌ترين مشتهيات و مهمترين تمايلاتش؛ يعنى خوردن و نوشيدن و ...، كه چون محروميت از آن‌ها ثقيل بر طبع و مصيبتى براى نفس آدمى است. در توجيه حكمش ناگزير از اين است كه قبلا براى شنوندگان - با در نظر گرفتن اين‌كه عموم مردمند و بيشتر مردم عوام و پيرو مشتهيات نفسند - مقدمه اى بچيند و دلهاشان را علاقهمند بدان سازد، تا تشنه پذيرش آن شوند، بدين جهت است که آيه: «كتب عليكم القصاص...» و آيه: «كتب عليكم اذا حضر احدكم الموت»، انشای حكم است و حاجتى به زمينه چينى ندارد<ref>[https://iqna.ir/006Hyk «كتب عليكم الصيام»؛ مقدمه‌ای بر انشای حكم است نه خود حكم]</ref> | |||
== منابع == | |||
خبرگزاری ایکنا | |||
== ارجاعات == | |||