آیه اکمال دین: تفاوت میان نسخه‌ها

شیعیان شأن نزول آیه اکمال را واقعه غدیر خم و ولایت امیرالمومنین(ع) بر مسلمانان می‌دانند  آنان معتقدند، پیامبر اسلام(ص) پس از انجام حج الوداع، در مسیر بازگشت، در مکانی به نام غدیر خم، مسلمانان را جمع کرد و در خطبه‌ای، امام علی(ع) را ولیِّ مسلمانان و جانشین خود معرفی نمود.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۷.</ref> پس از خطبه، مسلمانان با امام علی(ع) بیعت کردندسپس آیه اکمال نازل شد و از کامل‌شدن دین اسلام خبر داد.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶و۱۷۷.</ref> اين حادثه بايد چيزی مانند ولايت خود پيامبر(ص) باشد و نشانه‌های درونی آيه نظر شيعه، كه آن را همان مسئله قيادت و رهبری مسلمانان بعد از پيغمبر(ص) می‌‌داند، تأييد و تقويت می‌كند و علامه امينی در الغدير نزديك به ۳۶۰ منبع و مصدر از منابع اهل سنت را ذكر كرده است كه آيات ۳ و ۶۷ سوره مائده را در ارتباط با مسئله غدير می‌دانند. در اين آيه كدهايی كه به كار رفته است، جز با مسئله ولايت و رهبری اميرالمؤمنين(ع) بعد از پيامبر(ص) قابل تطبيق نيست چراکه يأس كفار را مطرح نموده و بیان کرده كه كفار ديگر بعد از اين موضوعيت ندارند و از اخلال در دين ناتوانند. همچنين آنچه روی داده، به گونه‌ای است كه دين را كامل می‌كند و اتمام نعمتی است بر مؤمنان و رضايت‌مندی خداوند را نيز به همراه دارد. در اين آيه دو بار واژه «اليوم» به كار رفته است، علما و مفسران شيعه و سنی، معتقدند كه «اليوم» يعنی «من اليوم» يعنی «از امروز»؛ بنابراين اين روزی است كه بايد اتفاق خاصی در آن روز افتاده باشد كه يأس كفار را به دنبال داشته و ترس از آنان را موضوعاً منتفی می‌كند و در عين حال كامل‌ كننده دين و تمام ‌كننده نعمت است و رضايت خداوند را به همراه دارد. اگر مقصود توحيد باشد، بسيار راجع به آن سخن گفته شده است؛ رسالت خود پيامبر(ص) نيز از اول بعثت مطرح شده و مورد پذيرش مخاطبان ايشان در روز غدير بوده است؛ فروعات دين نيز بيان شده و مورد پذيرش قرار گرفته است. در اينجا چه چيزی غير از اين موارد وجود دارد، جز ولايت اميرالمؤمنين(ع) كه از چنان اهميتی برخوردار است كه می‌تواند دين را كامل كند. <ref>غدیر؛ روزی برای کامل شدن دین و تمام کردن نعمت</ref>

روایات شیعه

 

روایات عامه

 

در اینجا دو تفسیر وجود دارد. بر اساس تفسیر اول دین مشتمل بر اجزای مختلفی است و مرکب و مجموعه است؛ مجموعه‌ای از عقاید و اخلاق و احکام. خود احکام هم مجموعه‌ای است، اخلاق هم مجموعه‌ای است، عقاید هم مجموعه‌ای است که کل آن، دین نامیده می‌شود. خدا می‌فرماید دین شما را کامل کردم یعنی آخرین جزئی که نتیجه آن تمامیت و کمال این دین است به شما ارائه شده است. علامه طباطبایی تمام به موجودی اطلاق میدارد که دارای اجزایی است و هر جزء اثر مستقل دارد. اگر این اجزاء پیوستگی داشت و به انتها رسید آن وقت کمال می‌شود. لذا دین اجزا و شرایطی دارد که هر کدام مستقلا دارای ارزش و نتیجه‌ای است و آخرین جزء که دین با آمدن آن پایان پیدا می‌کند ولایت است.

 

بر اساس این تلقی ارتباطی میان جزء اخیر و مابقی اجزا دیده نمی‌شود و اجزای قبل هم می‌توانند در جای خود دارای اثر باشند ولی برخی اینگونه تفسیر می‌کنند که دین اجزا دارد ولی تا جزء اخیر که ولایت است تثبیت نشود و تحقق نپذیرد هیچ کدام از اجزای سابق اثری در کمال انسان ندارد و نماز و زکات و صوم بی‌ولایت ارزش ندارد و همه اینها با جزء اخیر اثر پیدا می‌کند. این تفسیر دوم از کمال دین تفسیری است که امام خمینی در شرح دعای سحر مطرح کردند. <ref>[https://iqna.ir/00HKfM تفسیر متفاوت علامه طباطبایی و امام خمینی از آیه اکمال دین]</ref>