تفسیر نمونه (کتاب)
تفسیر نمونه؛ اثری تفسیری به کوشش گروهی از پژوهشگران و با سرویراستاری آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی که طی ۱۵ سال در ۲۷ جلد به زبان فارسی تالیف شده است.
مولف
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی؛ مرجع تقلید و استاد درس خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم است. ایشان یکی از هفت مرجع معرفی‌شده از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۷۳ بعد از درگذشت آیت‌الله محمدعلی اراکی است.
او از جوانی تألیفاتی داشته و تا دهه ۹۰ نزدیک به یکصد اثر از وی منتشر شده است. وی از مدیران مجله مکتب اسلام به ویژه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بود. مکارم شیرازی، صاحب فتاوایی است که در فقه شیعه کم‌سابقه است؛ از جمله حرمت سیگار کشیدن و عدم نجاست ذاتی کفار. مدارس علمیه‌ای مانند مدرسه فقهی امام کاظم(ع)، مؤسسات پژوهشی مانند مرکز تخصصی شیعه‌شناسی و همچنین شبکه ماهواره‌ای ولایت از جمله مراکزی است که توسط دفتر وی اداره می‌شود.
آیت‌الله مکارم شیرازی از جوانی، کتاب‌هایی تألیف کرده و آثار و تألیفات او به صد عنوان می‌رسد. گرچه برخی از کتاب‌هایی که به نام اوست زیر نظر او و با همکاری جمعی از نویسندگان نوشته شده، اما آثار بسیاری نیز به قلم خود وی نوشته و منتشر شده است. کتاب‌های آیت‌الله مکارم شیرازی، در موضوعات مختلف قرآنی، زندگانی معصومان، اعتقادی، فقهی، اخلاقی و ادعیه و زیارات، تألیف شده است.
ویژگی‌های تفسیر نمونه
آیت‌الله مکارم شیرازى در مقدمه خود بر جلد اول متعرض این نکته مى‌شود که اشتغالات روز افزون مختلف، فرصت کار مستقل بر دریاى پر عمق قرآن به او نمى‌داد، از طرفى ضرورت کار هر روز نمایان‌تر مى‌شد، تا اینکه براى برون رفت از این بن‌بست، به فکر کار گروهى افتاد و براى این منظور جمعى از جوانان فاضل، با اخلاص، پژوهشگر و آگاه را رفیق راه کرد و با کوشش‌هاى شبانه‌روزى آمیخته با خلوص در مدت کوتاهى این نهال به ثمر نشست.
ایشان در تشریح این کار گروهى مى‌نویسد: «نخست آیات قرآن در بخش‌هاى مختلف میان برادران محترم تقسیم مى‌شد و با راهنمائیهاى لازم قبلى، تفاسیر مختلفى که منابع اصلى تفسیر بود و به قلم محققان بزرگ این فن اعم از شیعه و سنى نگاشته شده بود، مورد بررسى قرار مى‌گرفت، سپس یافته‌ها را که بر نیازها و تقاضاهاى روز تطبیق داشت، جمع‌آورى نموده، در جلسات عمومى این هیئت که همه روز تشکیل می‌شد، مطرح مى کردند و در همان جلسه، دریافت‌هاى تازه را از قرآن که مى‌بایست بر آنها افزوده مى‌شد، مى‌افزودیم، و پس از بحث و گفتگو و مشاوره پیرامون مباحث مختلف و مراجعه به منابع گوناگون، اینجانب مطالب را املا کرده و دوستان تندنویس یادداشت مى‌کردند، و سپس به کنترل مجدد مى‌پرداختیم و آنچه را که نوشته شده با صبر و حوصله، بررسى و اصلاح و آماده چاپ مى‌کردیم، و بعد از چاپ و قبل از نشر نیز مجددا کنترل و بررسى و اصلاح مى‌شد.»
بر همین اساس در نگارش این تفسیر ۱۰ پژوهشگر به صورت مستقیم همکاری داشتند که اسامی آنها عبارت است از محمدرضا آشتیانی، محمدجعفر امامی، داود الهامی، اسدالله ایمانی، عبدالرسول حسنی، سید حسن شجاعی، سید نورالله طباطبائی، محمود عبداللهی، محسن قرائتی و محمد محمدی اشتهاردی.
از آنجا که قرآن کتاب زندگی و حیات است، در تفسیر نمونه به جای پرداختن به مسائل ادبی و عرفانی و مانند آن، توجه خاصی به مسائل سازنده زندگی مادی و معنوی و به ویژه مسائل اجتماعی شده و به اندازه کافی روی مسائلی که تماس نزدیک با حیات فرد و اجتماع دارد تکیه شده است و به تناسب عناوینی که در آیات مطرح می‌شود، در ذیل هر آیه بحث فشرده و مستقلی درباره موضوعاتی مانند: ربا، بردگی، حقوق زن، فلسفه حج، اسرار تحریم قمار، شراب، گوشت خوک و ارکان و اهداف جهاد اسلامی و مانند آن آمده است تا خوانندگان در یک مطالعه اجمالی از مراجعه به کتاب‌های دیگر بی‌نیاز شوند.
از دیگر امتیازات این تفسیر نگارش خلاصه کاملی از آن توسط احمدعلی بابایی در ۵ جلد است که به جهت حجم کم توانسته مخاطبان زیادی را به خود معطوف سازد. همچنین ترجمه‌ای از قرآن با استفاده از متن تفسیر نمونه تدوین شده است که نشان دیگری بر کاربردی بودن این تفسیر است.[۱]
منابع
ایکنا