شهوت
شهوت؛ یکی از نیروهای درونی انسان است که سبب میل و گرایش انسان به امور مادی می شود. اگر این نیرو بیش از حد بر انسان غلبه یابد، انسان بیش از حد از چیزی استفاده می کند یا تمایل بیشتری به کسی پیدا می کند. عشق و محبت به زن و فرزند، استفاده بیش از حد از نیروی جنسی، جمع آوری مال، شکم پرستی از جمله موارد افراط در نیروی شهوت است. برای جلوگیری از افراط شهوت باید آن را به واسطه امور اخلاقی، عبادی و تقویت روان مدیریت کرد.
شهوت در اصطلاح
شهوت یکی از نیروهای درونی انسان است که به سبب آن رغبت و تمایل به داشتن چیزی یا کسی افزایش پیدا می کند.[۱] این نیرو، به طور طبیعی در انسان نهادینه شده است و طبق نظر اخلاق شناسان، کشش این نیرو بیشتر به سمت میل غذا و میل جنسی[۲] می رود.[۳] رهایی بیش از حد این نیرو و خروج از حد تعادل سبب می شود که قوای عقلی[۴]، قدرت کمتری پیدا کنند. چنانچه، با غلبه شهوت بر عقل، شهوت می تواند به صورت یک بیماری روانی دربیاید.[۵]
ماهیت شهوت در قرآن
ماهیت شهوت در قرآن از نوع تمایلات و خواسته های نفسانی[۶] است که منجر به سقوط انسان و افراط در انجام برخی تمایلات می شود. درحقیقت، تمایلات کاذب و نادرستی است که انسان را به سمت علاقه بیش از حد و خروج از اعتدال سوق می دهد.[۷] یکی از امور شهوانی، نیروی جنسی است که شیوه های نادرست از آن همانند لواط[۸] و زنا[۹] سبب کاهش عقل و افزایش افسردگی[۱۰] می شود. علاوه بر تمایل زیاد به نیروی جنسی و قدرت، محبت زیاد به فرزند و اموال نیز از دیگر شهوات محسوب می شود.[۱۱]
راهکار مدیریت شهوت در قرآن
یکی از راهکارهای مدیریت شهوت در قرآن، شناخت بهتر از خود[۱۲] است که با تزکیه نفس[۱۳] می تواند این کار را انجام دهد و به لایه های درونی خود پی ببرد. این راهکار نوعی مدیریت روان و قلب است. راهکار دیگر، انجام امور عبادی و یادآوری معاد[۱۴] فرد را از انحراف[۱۵] دور می کند و ایمان به خدا را تقویت می نماید. انجام امور عبادی همانند نماز[۱۶] و روزه[۱۷] می توانند آن را مدیریت نمایند؛ چرا که اقامه نماز عامل پیشگیری از فحشاء و منکرات است و از بروز آسیبهای اخلاقی، روانی و اجتماعی جلوگیری می نماید.[۱۸] اما مدیریت شهوت برای همه انسان ها امکان پذیر نیست و کافران تنها با مرگ و ترک دنیا، حائلی میان شهوات[۱۹] آنها قرار می گیرد و در دنیا به دلیل بی ایمانی و بی اخلاقی نمی توانند از شهوات دوری جویند؛ ولی مؤمنان می توانند با انجام امور تقویت روان و قلب، عبادی و اخلاقی به اعتدال در شهوت دست یابند. علاوه بر این، افراد می توانند با انجام امور اخلاقی همانند صبر[۲۰] و توبه[۲۱] در مدیریت شهوت خود کوشا باشند.[۲۲]
منابع
دائره المعارف علوم و معارف قرآن؛ مدخل شهوت.
فیض کاشانی، محسن، (1379)، محجة البیضاء، ترجمه محمد صادق عارف، مشهد: انتشارات آستان قدس.
نراقی، مهدی، (1378)، معراج السعادة، تهران: انتشارات هجرت.
ارجاعات
- ↑ . ویکی فقه.
- ↑ . نراقی، 1378، ص310؛ فیض کاشانی، 1379، ج1، ص431.
- ↑ . حدیثنگاشت/شکم‌پرستی و شهوترانی؛ ۲ عامل جهنمی شدن.
- ↑ . تقابل دائمی عقل و شهوت در درون انسان؛ بررسی آميزش عقل و شهوت در آخرين شماره از ماه‌نامه راه قرآن؛ غلبه بر شهوت ظهور عقل را در پی دارد.
- ↑ . آيه ۳۰ سوره «نور» چشم‌پوشی از نگاه به نامحرم را وظيفه مسلمانان می‌داند؛ دانشنامه پژوهه.
- ↑ . فیض کاشانی، 1379، ج1، ص75.
- ↑ . ویکی فقه.
- ↑ . أَ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ؛ «آيا شما به جاى زنان، از روى شهوت با مردها در مىآميزيد؟ [نه!] بلكه شما مردمى جهالتپيشهايد.» (نمل/55). وَ يَجْعَلُونَ لِلَّهِ الْبَناتِ سُبْحانَهُ وَ لَهُمْ ما يَشْتَهُونَ؛ «و براى خدا دخترانى مىپندارند. منزّه است او. و براى خودشان آنچه را ميل دارند [قرار مىدهند]». (نحل/57).
- ↑ . وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى إِنَّهُ كانَ فاحِشَةً وَ ساءَ سَبِيلًا؛ «و نزديك زنا نشويد كه كارى زشت و راهى بد است» (اسراء/32).
- ↑ . ضایع کردن نماز و شهوترانی؛ دو عامل سقوط فرد و جامعه
- ↑ . زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنِينَ وَ الْقَناطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ؛ «دوستىِ خواستنيها [ى گوناگون] از: زنان و پسران و اموال فراوان از زر و سيم و اسبهاى نشاندار و دامها و كشتزار [ها] براى مردم آراسته شده، [ليكن] اين جمله، مايه تمتّع زندگى دنياست، و [حال آنكه] فرجام نيكو نزد خداست». (آل عمران/14).
- ↑ . شهرت، شهوت و ثروت؛ موانع اصلی خودشناسی انسان.
- ↑ . پايبندی به احكام اسلامی و تزکیه نفس؛ مهمترین عامل دوری از شهوت.
- ↑ . . مشکل بیشتر انسان‌ها در استبعاد معاد شهوت عملی است.
- ↑ . ابتلا به شهوت عملی انسان را به شبهه نظری می‌کشاند؛ عادی‌انگاری مسائل جنسی انسان را به انحراف می‌کشاند.
- ↑ . فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا؛ «آن گاه، پس از آنان جانشينانى به جاى ماندند كه نماز را تباه ساخته و از هوسها پيروى كردند، و به زودى [سزاى] گمراهىِ [خود] را خواهند ديد». (مریم/59).
- ↑ .فیض کاشانی، 1379، ص569.
- ↑ . راهکار عملی برای کنترل شهوت و غضب/ مصون از آسیب اجتماعی باشیم
- ↑ . وَ حِيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ كَما فُعِلَ بِأَشْياعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا فِي شَكٍّ مُرِيبٍ؛ «و ميان آنان و ميان آنچه [به آرزو] مىخواستند حايلى قرار مىگيرد؛ همان گونه كه از ديرباز با امثال ايشان چنين رفت، زيرا آنها [نيز] در دودلىِ سختى بودند». (سبأ/54)
- ↑ . مسلمانان نفس را از طمع و شهوت محافظت کنند.
- ↑ . وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيماً؛ «خدا مىخواهد تا بر شما ببخشايد؛ و كسانى كه از خواستهها [ى نفسانى] پيروى مىكنند مىخواهند شما دستخوش انحرافى بزرگ شويد». (نساء/27).
- ↑ . اسلام پدیا.