جمهوریت
جمهوریت؛ همه مردم، جماعت کثیر ،توده بزرگ مردم. حکومت جمهوری یکی از انواع حکومت هاست که در آن رئیس جمهور از جانب اکثریت مردم برای مدت محدود انتخاب می‌شود. و از آنجایی که بازتاب دهنده عقلانیت جدید در وجه سیاسی است از اهمیت بالایی برخوردار است. آزادی انسان، خدمت به خلق، رضایت مردمی، و مشارکت حداکثری مردم در سرنوشت خود از جمله اصول اساسی این نوع حکومت بوده که نتایجی از قبیل وحدت بین ملتها، و خاتمه دادن به حکومت فردی، استبدادی، و موروثی را به همراه دارد.
تعریف
تعریف لغوی جمهوریت
جُمْهوریَّت، مصدر جمهور، معادل واژه «رپوبلیکا» (Republiliqu) و به معنای قسمت عمده از هرچیز، همۀ مردم، جماعت کثیر، و بخش اعظم و اشراف قوم است.[۱]
تعریف اصطلاحی جمهوریت
جمهوری در اصطلاح به نوع خاصی از حکومت اطلاق می‌شود که در آن، مردم نقش اساسی در تعیین حاکمیت و سرنوشت خود و کشورشان را دارند و بر اساس دموکراسى یا غیر دموکراسى و به صورت مستقیم یا غیر مستقیم برای مدت محدودی و بدون توارث رئیس کشور را برمی‌گزینند.[۲]
تاریخچه جمهوریت
از حدود ۴ قرن پیش از میلاد مسیح کتاب «سیاست» معروف به جمهوری توسط افلاطون(۴۲۷-۳۴۷ ق‌م) نوشته شد.در قرن ۱۲م/ ۶ق، پس از هزار سال حضور امپراتوری روم، جمهوری‌خواهی در قالب دولت شهرهای شمال ایتالیا از نو پا به عرصۀ وجود نهاد.[۳] از آغاز سده‌ی 17م بود که واژه‌ی جمهوری نخستین‌بار به مفهوم دولت‌های غیرپادشاهی سلطنتی، تعریف و به کار رفت.[۴] در دورۀ جدید، ماکیاولی از نخستین کسانی است که بنیاد سیاست را بر سود و نظم اجتماعی استوار ساخت. با انقلاب فرانسه که سرآغاز تأسیس نظامهای جمهوری به معنای مدرن آن به شمار می‌رود، جمهوریت نیز به منصۀ ظهور رسید.[۵] در ایران نیز نظام جمهوری اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) برای نخستین بار در دوازدهم فروردین 1358ش شکل گرفت.[۶]
اهمیت و جایگاه جمهوریت
در نظام جمهوری اسلامی، جمهوریت بازتاب‌دهنده عقلانیت جدید در وجه سیاسی است. در نگاهی عمیق‌تر و دقیق‌تر باید بگوییم که با تضعیف جمهوریت، اسلامیت نیز درعرصه سیاسی و اجتماعی تضعیف می‌شود.[۷] از این رو جمهوریت به معنای محدود کردن حضور مردم در انتخابات نیست بلکه باید همیشه در صحنه باشند.[۸]
مهمترین مبانی و ارکان جمهوریت
وجود انتخابات و ساختار شوراها به طور اعم و مجلس شورای اسلامی و هم‌چنین رسانه‌ها، ارکان جمهوریت و مردم سالاری نظام هستند.[۹] حکومت جمهوری نیز که مبتنی بر مشارکت سیاسی مردم است، چهارعنصر دارد. تأسیس حکومت،اداره حکومت، نظارت برحکومت و نافرمانی در برابر تخلفات احتمالی حکومت از ارزش‌هایی است که در آن حکومت مورد قبول قرار گرفته است.[۱۰] جمهوریت در اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره) ناشی از نگاه انسان‌شناسانه و هستی‌شناسانۀ نظام معرفتی عرفانی ایشان است. به تعبیر دیگر جمهوریت در اندیشه و نگاه عرفانی امام(ره) مبتنی بر اصولی نظیر آزادی انسان و خدمت به خلق و در بردارندۀ رضایت مردمی است. از سوی دیگر، در اندیشۀ امام (ره) جمهوریت در همان حال که جزء حقوق انسانی است، جزء حقوق اسلامی و دینی نیز محسوب می‌شود.[۱۱]
آثار و نتایج جمهوریت
جمهوریت و نظام جمهوری آثار و نتایجی به همراه دارد از جمله؛ ایجاد وحدت بین مسلمانان شیعه و سنی،[۱۲] تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا،[۱۳] خاتمه دادن به حکومت فردی، استبدادی، موروثی و خاندانی و سپردن قدرت به مردم، بنابراین جمهوری از نظر مفهوم کلمه اغلب درجاتی از دموکراسی را نیز دربردارد.[۱۴] لذا جمهوریت نه تنها یک مدل و روش برای کشف مقبولیت، بلکه در واقع خود یک روش برای عینیت‌بخشی به تکلیف شرعی مردم است.[۱۵]
منابع
ارجاعات
- ↑ . دانشنامه ایران ؛ دانشنامه پژوهه
- ↑ . دانشنامه ایران ؛ دانشنامه پژوهه
- ↑ . دانشنامه ایران
- ↑ . دانشنامه پژوهه
- ↑ . دانشنامه ایران
- ↑ . دانشنامه حوزه ؛ قواعد، قوانین و مقررات در جمهوریت نظام ؛ جمهوریت و اسلامیت به برکت انقلاب اسلامی با هم تجمیع شدند؛ جمهوریت در اسلام سیاسی؛ اصل یا مَجاز؟
- ↑ . عبور از جمهوریت یا اسلامیت نظام به معنای واپس‌گرایی است
- ↑ . بررسی چالشها و ابعاد حکمرانی مردمی در گفتمان عدالت و جمهوریت
- ↑ . تحقق کامل جمهوریت نظام، وجود «حزب» را می‌طلبد
- ↑ . سه برهان برای اثبات دینی بودن «جمهوریت»
- ↑ . بررسی مبانی معرفتی جمهوریت امام خمینی(ره) در فصلنامه سیاست
- ↑ . وحدت زیر سایه جمهوریت
- ↑ . شوراهای اسلامی، تبلور جمهوریت نظام است
- ↑ . دانشنامه پژوهه
- ↑ . جمهوریت؛ مُقوم حیات حکمرانی و میدانی برای عمل به تکلیف شرعی