سوره فلق

سوره فلق؛ صد و سیزدهمین سوره از قرآن مجید، دارای ۵ آیه و مکی است.

معرفی سوره

صد و سیزدهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد. نام‌گذاری این سوره به نام فلق به معنای صبح و سپیده‌دم از آیه اول آن گرفته شده است. سوره فلق جزو سوره‌های چهارقل است. خداوند در این سوره به پیامبر(ص) دستور می‌دهد از هر شرّی به خدا پناه ببرد، مخصوصاً از شر تاریکی شب، زنان افسونگر و شر حسودان. خواندن اين سوره و پناهندگی به خدا موجب برگشت بلا می‌شود و يا خداوند دل انسان را از وقوع حادثه آگاه می‌سازد تا خودش آن را دفع كند.

غرض و محتوای سوره

این سوره نیز در ادامه سوره ناس به ابعاد دیگری از معنای پناه بردن به خداوند اشاره دارد و اینکه چطور از شر اشرار و شر شرور به خدا پناه ببریم. به تعبیر امام موسی صدر، این سوره و این قبیل سوره‌ها، تربیتی هستند و مضامین تربیتی و اجتماعی آنها بسیار پررنگ است و این نگاه تربیتی، تأثیرات اجتماعی دارد و در صورت عمل، در حوزه مباحث و مناسبات اجتماعی و روابط اجتماعی دچار تأثیراتی از این مضامین می‌شویم. در سوره فلق با خطرات چهارگانه روبه‌رو هستیم: خطر مخلوقات، تاریکی، فتنه و حسادت.

تفسیر سوره

فلق

فلق اگر اشاره به نوع باشد شامل هرگونه فلقى مى‌شود، آن شعاعى كه از شكافته شدن تاريكى، و آن گياه و جانورى كه از زمين و بذر و تخم و رحم سرير مى‌آورد. آن چشمه‌ها و باران‌هایى كه از درون كوه‌ها و ابرهاى فشرده جارى مى‌شود.اعمالى كه از نيات و خويها، و معارفى كه از اذهان و افكار، و صورت‌هایى كه از تركيب عناصر و ماده، و وجودى كه از عدم پديدار مى‌شود.

شر از نبود عدالت ایجاد می‌شود

وقتی عدالت وجود نداشته باشد، باعث ایجاد شر می‌شود، چون عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیزی به جای خودش است و وقتی چیزی در جای خودش نباشد و یا حق چیزی ادا نشود، شر به وجود می‌آید و اینها به تقویت این شرور می‌انجامد. بنابراین به تعبیر امام صدر، شر یا بدی، قرار دادن چیزی در غیر جایگاه آن و یا به کار بردن نا به اندازه چیزها است؛ یعنی کمتر یا بیشتر از اندازه و نیاز به کار گرفته شود.

شرّ مخلوقات

«مِن شَرِّ مَا خَلَقَ»، حرف«ما» دلالت بر تعميم و شمول دارد و اضافه شر به آن و فعل«خلق» و نسبت آن به خالق مشعر به آن است كه شر از خلق و تركيب و امتزاج و تفصيل كائنات و مواد و قوا برمى‌آيد، نه از عالم امر و اراده فاعلى خالق. اين شرور فقط همان مضاف به ما خلق است و در واقع نمايشى از چگونگى نظر و انديشه و دريافت انسان از حوادث متضاد مى‌باشد. و وجود عينى و مستقلى ندارند.

پناه بردن به خداوند و پیامدهای اجتماعی آن

با آگاهی‌بخشی خداوند، از شرور خلقت، تاریکی فتنه‌ها و حسادت، به خدا پناه می‌بریم. نمی‌توانیم از شر شرور به مخلوقات پناه ببریم، بلکه باید به آفریدگار مخلوقات پناه ببریم. تعبیر امام موسی صدر این است که پناه بردن به خداوند، پناه بردن به جایگاه درست آن و سیر منطقی برای رهایی از بدی‌ها و شرور است و یک پناه بردن صرف نیست، لذا این پناه بردن یک پیامدهایی دارد و اگر یک پناه بردن واقعی و عملی باشد، این چنین است. از جمله اینکه اعتقاد قلبی به همراه دارد و باعث آرامش در زندگی انسان می‌شود و انسان را تربیت می‌کند. همچنین توکل و تلاش و برنامه‌ریزی را در پی دارد و وقتی با شرور مواجه می‌شویم با توکل بر خدا و تلاش سعی می‌کنیم مسیر نادرست را برطرف کنیم.