شمل (فراگیری)
ریشه «شمل» (ŠML)؛ شمول، فراگرفتن. این ریشه تنها دو بار در قرآن کریم آمده است.
معنای لغوی
شمول: فرا گرفتن. احاطه. آنرا پيچيدن نيز گفتهاند مثل جامه بخود پيچيدن در اقرب گويد «اشْتَمَلَ عَلَيْهِ الْأَمْرُ: أَحَاطَهُ بِهِ» «قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ» انعام: 143 و 144. بگو: آيا آندو نر را حرام كرده يا آندو ماده را؟! يا آن بچهاى را كه رحمهاى آندو ماده در بر گرفته؟! اشتمال فقط در دو آيه فوق آمده است (قاموس قرآن، ج4، ص72)
ساخت‌های صرفی در قرآن
اِشتَمَلَ (فعل باب افتعال): 2 بار
ریشه‌شناسی
| زبان | لفظ | لفظ با آوانویسی عربی | معنای انگلیسی | معنای فارسی | توضیح | منبع |
| قرآن | اِشتَمَلَ | اِشتَمَلَ | اِشتَمَلَ | شمول: فرا گرفتن | قاموس قرآن، ج4، ص: 72 | |
| آفروآسیایی | ||||||
| سامی | *ŝimaʔl- {} *ĉimaʔl- | شمءل | left (side, hand) | چپ (سمت، دست) | ||
| اکدی | šumēlu, šumīlu | شُمِلُ\ شُمِلُ | 'left side, left hand' OB on | "سمت چپ، دست چپ" | [CAD š 267], [AHw 1271]. | |
| اگاریتی | šmʔal | شمءَل | 'die, das Linke' | چپ | [Aist 307]. | |
| عبری | ŝǝmō(ʔ)l | شمُ(ء)ل | 'left side, left' | "سمت چپ، چپ" | [KB 1332]. | |
| آرامی یهودی | sǝmālā | سمَلَ | 'left side' | 'سمت چپ' | [Ja 1002]. | |
| سریانی | sǝmālā | سمَلَ | 'sinistra', adj. 'sinister' | چپ | [Brock 481] | |
| آرامی جدید | HRT šumala | شُمَلَ | 'links' 'left hand, left side' | چپ" "دست چپ، سمت چپ" | [J Hert 199] NASS simǟlä | |
| مندایی | smal(a) | سمَل(َ) | 'left (hand, arm, side)' | "چپ (دست، بازو، پهلو)" | [DM 332]. | |
| مهری | ŝaymǝl | شَیمل | 'left, left hand' | "چپ، دست چپ" | [JM 380] | |
| جبالی | ŝĩyɛ̄l | شِیِل | 'left-hand, left (direction)' 'left' | "سمت چپ، دست چپ" | [JJ 253], ŝǝmli, ŝǝmlɛ̄t | |
| حرصوصی | ŝémel | شِمِل | 'left, left-hand' | "چپ، دست چپ" | [JH 120] | |
| سقطری | ŝímhil (ŝémhel, ŝémel) | شِمهِل (شِمهِل\ شِمِل) | 'gauche' | چپ | [LS 430] (also [SSL LS 1473; SSL 4 97]) | |
| عربی | šimāl- | شِمَال- | 'main gauche' 'côté gauche' | دست چپ "سمت چپ" | [BK 1 1273], šamāl- | |