سیطر (ریشه)

از قرآن پدیا
نسخهٔ تاریخ ‏۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۲۳ توسط Tabasi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

ریشه «سیطر» (SYṬR)؛ سیطره، سلطه و مراقبت. این ریشه تنها دو مرتبه در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

سيطر: «أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ‏ الْمُصَيْطِرُونَ‏» طور: 37. «فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ. لَسْتَ عَلَيْهِمْ‏ بِمُصَيْطِرٍ» غاشيه: 21 و 22. ابو عبيده گويد: مصيطرون در اصل با سين است و هر سين كه ما بعد آن طاء باشد جايز است به صاد تبديل شود.

مسيطر اصل آن از سطر بمعنى مراقب و مسلّط و احوال نويس است در اقرب گويد «سَيْطَرَ عَلَيْهِمْ وَ سَوْطَرَ و تَسَيْطَرَ: رَاقَبَهُمْ وَ تَعَهَّدَ أَحْوَالَهُمْ» (قاموس قرآن، ج3، ص267).

ساخت‌های صرفی در قرآن

مُصَیطِر (اسم فاعل): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن مُصَیطِر مُصَیطِر مُصَیطِر مسلط- احوال نویس- ناظر و مدیر- سيطر: «أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ‏ الْمُصَيْطِرُونَ‏» طور: 37. «فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ. لَسْتَ عَلَيْهِمْ‏ بِمُصَيْطِرٍ» غاشيه: 21 و 22.
آفروآسیایی *sVṭ- سط go, come, stride رفتن، آمدن، قدم زدن
سامی *šVṭVw- شطو 'make large steps' "گام های بزرگ برداشتن"
عربی sṭw سطو


نیز رجوع کنید: سطو (ریشه)

منابع

سطر (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2