هوی (ریشه)

ریشه «هوی» (HWY)؛ افتادن، سقوط کردن؛ خواستن (اغلب منفی). این ریشه در معانی و ساخت‌های گوناگونش، جمعا 38 بار در قرآن کریم به‌کار رفته است.

معنای لغوی

هوى‏: هُوِيّ‏ (بضمّ هاء و فتح آن) بمعنى فرود آمدن است «هَوَى‏ الشى‏ء هُوِيّاً و هَوِيّاً: سقط من علو الى اسفل» چنانكه در قاموس و اقرب الموارد و در مجمع ذيل‏ وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏ گفته است. وَ الْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوى‏ نجم: 53. شهر زير رو شونده را هلاك كرد و ساقط نمود.

هَوَى‏: ميل نفس. وَ ما يَنْطِقُ عَنِ‏ الْهَوى‏. إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى‏ نجم: 3 و 4. از روى خواهش نفس سخن نميگويد و آن فقط وحى است كه باو ميشود. در قاموس تصريح كرده كه در ميل مذموم و ممدوح هر دو بكار رود. امّا در قرآن مجيد بيشتر در خواهشهاى مذموم بكار رفته و گاهى در غير آن، مثل‏ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ‏ تَهْوِي‏ إِلَيْهِمْ‏ ابراهيم: 37. جمع آن اهواء است‏ وَ لا تَتَّبِعْ‏ أَهْواءَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا انعام: 150. بنظر ميايد: خواهش نفسانى را از آن هوى ناميده‏اند كه انسان را بعذاب آخرت و مهلكه دنيا ساقط ميكند چنانكه راغب آنرا از بعضى نقل كرده است (قاموس قرآن، ج7، ص171-172).

ساخت‌های صرفی در قرآن

معنای خواستن (هوای نفس)

هَوَیَ (فعل مجرد): 4 بار

هَوَی (اسم. جمع: أهواء): 27 بار

معنای سقوط

هَوَیَ1 (فعل مجرد): 3 بار

اَهوَیَ (فعل باب افعال): 1 بار

اِستَهوَیَ (فعل باب استفعال): 1 بار

هاویَة (اسم فاعل): 1 بار

هَواء (اسم): 1 بار

برای مشاهده تفصیلی آیات، نک: هوی (واژگان)

ریشه‌شناسی

زبان	واژه	آوانگاری		معنا		توضیحات	ارجاع
		فارسی	بین‌المللی	فارسی	لاتین
آفروآسیایی باستان	haw	هَو		خواستن	want		Orel, 258-259 (no. 1162, 1163, 1165)
	haw/hay	هَو / هَی		افتادن، سقوط کردن	fall
	haway	هَوَی		دمیدن	blow
سامی باستان	hVw	هو		آرزو، خواسته؛ خواستن	wish (n), want
	hVw / hVy	هو / هی		سقوط (بر)	fall (upon)
	hūy	هُوی		دمیدن	blow	عربی. هَوَی - یَهوِی. هواء
عبری	הָוָא	هاوا	hāwā	افتادن، سقوط کردن	fall	قس: فارسی. افتادن - اتفاق افتادن (شدن) عربی. هاویۀ	Gesenius, 216-217
	הָוָה	هاوا	hāwā	شدن	become
	הַוָּה	هَوّی	hawwā	1. خواستن (در معنای منفی) 2. شکاف، ویرانی	1. desire (in bad sense) 2. chasm, fig. destruction
	יהוה	یهوه	yahwa	نام خاص خدا. یهوه. نام خاص خدای اسرائیل	n.pr.dei Yahweh, the proper name of the God of Israel
اوگاریتی	hwy	هوی		خواستن	to want		DelOlmo, 350
آرامی	הָוָה הָיָה	هاوا هایا	hāwā hāyā	وجود داشتن · شدن · به وجود آمدن ، به وقوع پیوستن	to exist· to be become· to occur, come to pass		Jastrow, 338
	הֲוָיָה	هوایا	hǎwāyā	وجود، وضعیت، موقعیت، ثبات	existence, status, condition, stability	عربی. هُوِیَّۀ
سریانی	ܗܘܐ	هوا	hwa	الف) فعل ماهوی بودن، وجود داشتن بودن، ماندن یا زندگی کردن در مکانی	a) the substantive verb to be, to exist; to be, remain or live in a place		PayneSmith, 101, 103
	ܗܘܬܐ	هَوتا	hawtā	پرتگاه، عمیق؛ غار بزرگ	an abyss, deep; great cavern
سامی شمالی(آرامی کهن، نبطی، پالمیری، ...)	hwy	هوی		بودن، وجود داشتن، اتفاق افتادن	to be, to exist, to happen		Hoftijzer, 271-276
مندایی	-						Macuch,
فنیقی	-						Krahmalkov,
اکدی/آشوری	-						Black,
حبشی	həwā	هوا		جوّ، هوا	atmosphere	از عربی. هَواء	Leslau, 220
سبائی	-						Beeston,
عربی	هَوَی هَوَی هَواء هاویَۀ				افتادن خواستن هوا چاهی در جهنم		مشکور، 964-965 Zammit, 423 Jeffery, 285

منابع

هوی (واژگان)

منابع ریشه شناسی