چشم و همچشمی

چشم و همچشمی: رقابت در تجمل. چشم و هم چشمی به عنوان یکی از پدیده های نابهنجار فردی و اجتماعی است. برخی از اشخاص، در زندگی مصرف خود را بالا می‌برند بدون آنکه درآمد اضافه‌ای کسب کنند. این افراد وقتی می‌بینند که دیگران از کالاها و خدمات خاصی استفاده می‌کنند، آنها نیز در رقابت با دیگران مصرف خود را بالا می‌برند، این کار را چشم و همچشمی می‌گویند.

مفهوم شناسی

چشم و هم چشمی در لغت به معنای حسادت و رقابت در تجمل است. اصطلاح چشم و هم‌چشمی در واقع به رقابت و قیاس یک شخص با افرادی دیگر اشاره دارد که در این قیاس، فرد مورد نظر به عنوان معیار و سطحی از طبقه و شان اجتماعی یا مادی در نظر گرفته می‌شود که باید به آن سطح رسید. چشم و هم‌چشمی در منظر قرآن قرآن، تقليد از باورهای نادرست و آيين‌ها و اعمال و مناسك خرافی را مطرح نموده و آن را به‌عنوان تقليد غيرمجاز و ناروا مورد سرزنش قرار می‌دهد. عاملی كه قرآن برای چشم و هم‌چشمی بر می‌شمارد، تكبر است. اين خصوصيت كه از آن به رذيلت اخلاقی ياد می‌شود، موجب می‌شود تا شخص، خود را برتر از ديگری بيابد. از اين رو می‌كوشد تا به هر شكلی شده برتری خويش را نشان دهد و خود را بزرگ‌تر و برتر از ديگری بنماياند. از اين رو مسأله چشم و هم‌چشمی به‌عنوان تظاهر برای برتری جويی مطرح می‌شود و شخص می‌كوشد تا با تظاهر، برتری خود را نشان دهد.

علل چشم و هم‌چشمی

ریشه‌ها و علل چشم و هم‌چشمی را می‌توان در چند بخش خلاصه کرد:

1. ضعف فرهنگی: این ضعف شامل مواردی چون تقلید کوکورانه از سبک زندگی غربی، فاصله گرفتن از اصول و روش‌های زندگی اسلامی، عدم توجه جدی به تعالیم قرآنی و اسلامی، تاثیرپذیری از رسانه‌ها، ترویج مصرف گرایی، مسابقه با دیگران

2. ضعف تربیت خانوادگی: از جمله مسایل اشاره کننده به این ضعف کمبود اعتماد به نفس، ازدواج های نامناسب و بی توجهی به داشته ها است.

3. ضعف اخلاقی: مواردی مانند تکبر، حسادتهای فردی غیر سازنده، زیاده خواهی و تکاثر طلبی در این بخش جای دارد.

پیامدها و آثار چشم و هم‌چشمی

1ـ پیامدهای اجتماعی و اخلاقی از پیامدهای اخلاقی و اجتماعی چشم و هم‌چشمی، اسراف و تجمل‌گرایی‌، کمرنگ شدن صله‌رحم، بروز اختلافات خانوادگی، طلاق، اوباش گری، سرقت، اعتیاد، است.

2ـ پیامدهای بهداشت روانی اضطراب و بی‌قراری بیماری‌هایی چون حسادت، حسرت و اندوه و افسردگی، همچنین وسواس، اختلال رفتاری، پرخاشگری از چشم و هم چشمی‌های کوچک آغاز شده است و موجب اختلال در هویت فردی می‌شود و اگر جنبه افراطی پیدا کند، اغلب، فرد را دچار اختلال در عملکرد رفتاری و اجتماعی خواهد کرد.

3- پیامدهای تربیتی و خانوادگی کاهش عواطف خانوادگی و فقر عاطفی، بی‌احترامی زن و مرد نسبت به یکدیگر، شیوع طلاق، تزلزل بنیان خانواده و عدم میل به ازدواج. همچنین تحمیل هزینه بالا بر خانواده‎ها، بالا رفتن سن ازدواج و سلب اعتماد زوجین می‎شود، که ریشه در همین صفت رذیله دارد. درمان چشم و همچشمی برای اصلاح این ناهنجاری اقداماتی از قبیل: تربیت خانوادگی از کودکی ، تغییر باورها، نگاه به فرودستان، رقابت در کارهای خوب،‌ الگوبرداری صحیح مناسب و کارساز است.

منابع

ایکنا

دانشنامه حوزه

دانشنامه آزاد فارسی

دانشنامه عمومی ویکی پدیا