مهریه: تفاوت میان نسخه‌ها

هدیه به زن بر ذمه شوهر. هنگامی که مرد و زنی با یکدیگر ازدواج می¬کنند، مرد باید مقدار مال معینی (یا چیزی که جایگزین مال باشد) را به¬ همسر خود اهداء کرده یا آنکه متعهد شود تا آن را پرداخت نماید<ref>[https://yazd.iqna.ir/fa/news/3833189/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA ازدواج آسان مستلزم الگوسازی برای جوانان است]</ref>.  

پیش از اسلام آیین مهریه دادن نزد عرب متداول بوده و اسلام با اندکی اصلاح در روند آن، مسئله مهریه را امضا کرده¬است، ازاین¬رو هر مرد مسلمانی موظف است تا به حکم شریعت، مهریه همسر خویش را پرداخت نماید چراکه آن یک دِین بر ذمه او است. الفاظ مختلفی بر مهریه اطلاق شده¬اند که شامل: صداق، نحلة، اجر و کابین است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3691016/%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82 مهریه، حکم امضایی اسلام است/ راه‌کارهای قرآن برای کاهش طلاق]</ref>.

آیه چهارم سوره مبارکه نساء مستقیماً به موضوع لزوم پرداخت نفقه زنان اشاره کرده¬است<ref>وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَرِيئًا</ref>. براساس این آیه بر مردان لازم است تا مهریه همسران خود را از روی طیب نفس پرداخت¬کنند، نه آنکه همچون دیگر دیون بدان بنگرند و با آن به¬سردی برخورد کنند<ref>[https://hamedan.iqna.ir/fa/news/3394994/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D8%BA%D8%A8%D8%AA-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D8%AF پرداخت مهریه بر اساس قرآن باید با رغبت همراه باشد]</ref>.

در برخی روایات ادعا شده¬است که موضوع مهریه از همان دوران خلقت آدم و حوا مطرح بوده و در آن زمان حضرت آدم(ع)، حوا را از خداوند خواستگاری کرده و تعلیم معارف الهی را مهریه او قرار داده-است<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3784296/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D9%87%DB%8C%DA%86-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA ازدواج هیچ کجای دنیا به اندازه ایران پیچیده نیست/ مهریه از مدار اصلی خود خارج شده است]</ref>. نکته مهمی که در روایات بدان اشاره شده، ناپسند بودن زیادی مهریه است تا آنجا که شوم¬ترین زنان را آنهایی خوانده¬اند که مهریه بالایی طلب می-کنند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1397727/%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%D9%82%D8%AF%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D9%84%DB%8C ارزش قدسی مهریه از دیدگاه آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی]</ref>. خطاب به مردان نیز اینگونه بیان گردیده که نپرداختن مهریه و ظلم کردن به همسر در زمینه مهریه از پلیدترین گناهان خوانده شده و مردان را از ارتکاب بدان نهی کرده-اند<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3599098/%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87 سنجشی برای رفتار اسلامی در پرداخت و دریافت مهریه]</ref>. بنابراین علاوه برآنکه مردان ناگزیر از مهریه دادن هستند به بانوان نیز توصیه شده تا در این زمینه برشوهران خویش آسان بگیرند و مهریه بالایی را طلب نکنند و از این طریق موجب شومی زندگانی خویش نشوند.

در سنت فقهی، مهریه¬ها در سه گروه تقسیم¬بندی می¬شوند:

۱- مهرالمسمّی: مهریه¬ای که ضمن عقد نکاح یا بعداً به تراضی طرفین تعیین گردد. حال اختیار تعیین مهر ممکن است حسب مورد به زوج یا زوجه یا شخصی سومی سپرده شود و میزان آن نیز مطابق قانون منوط به تراضی طرفین است اما نمی¬تواند بیش از مهر المثل باشد.

۲- مهر المثل: مهریه¬ای که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از نظر زیبایی، تحصیلات و ...، صرفا در شرایط ذیل تعیین می‌گردد:

أ) مهر المسمی تعیین نشده و دخول انجام شده باشد؛

ب) در مواردی که مهر المسمی به جهتی از جهات باطل شود؛

۳- مهر المتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهر المتعه است. در مهر المتعه، وضعیت اقتصادی و استطاعت مالی شوهر و وضعیت و شئونات زن جهت تعیین مقدار آن مورد لحاظ قرار می-گیرد<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87 ویکی اهل بیت]</ref>.

در منابع اسلامی از اصطلاح «مهرالسنة» نیز سخن به¬میان می¬آید. آنچنان که در تاریخ و روایات آمده میزان مهریه دختر رسول خدا(ص) 500 درهم بوده و پس از آن این مبلغ به¬عنوان مهرالسنه شناخته و معرفی شده¬است و دیگر ائمه نیز از آن سنت پیروی کرده-اند<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/3527231/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B9-%D9%88-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87%D8%B3 مهرورزی؛ پیام ازدواج امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س)]</ref>.

یک شرط بسیار مهم در مهریه، عندالمطالبه بودن آن است بدین¬معنا که هرزمان زن مهریه خود را طلب کند مرد ملزم به پرداخت آن است اما در سنت اسلامی گونه دیگری هم است که از آن به عندالإستطاعة یاد می¬کنند بدین¬صورت که با توافق طرفین، پس از تقاضای مهریه توسط زن، مرد هرزمان که استطاعت مالی پرداخت آن را داشت بدان اقدام می¬کند و اینگونه از محکومیت قضایی رهایی می-یابد<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3764473/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%86%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF-%D8%AA%D8%B6%DB%8C%DB%8C%D8%B9-%D8%AD%D9%82-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87 میزان مهریه نباید قانونگذاری شود/ تضییع حق زنان به قیمت آزادی زندانیان مهریه!]</ref>.

دلیل اصلی وضع قانون مهریه در اسلام، تبیین مطلوب بودن زن و طالب بودن مرد است؛ درواقع مرد با پرداخت مهریه به همسرش خلوص نیت و صداقت خود را در خواستن و علاقه¬مندی به همسرش بیان می¬کند. امروزه اما مهریه از کارکرد اصلی خودش خارج شده و برای آن اهداف دیگری درنظر گرفته می-شود<ref>[https://yazd.iqna.ir/fa/news/3831872/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%A7-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C بررسی مهریه زنان یزدی از قاجاریه تا عصر کنونی]</ref>. مهریه که باید نشان¬دهنده صداقت مرد در خواستن همسرش باشد، امروزه کارکردی دیگری یافته و تبدیل به ابزاری برای روز مبادا گردیده¬است. برخی از دختران به¬سبب فخرفروشی و چشم‌وهم‌چشمی، مبالغ بسیاری را به¬عنوان مهریه¬های خود تقاضا می¬کنند که نتیجه غلبه روحیات اقتصادی و نگرش¬های مادی بر ارزش¬های معنوی است و به¬تبع آن، تغییرات کلی در نظامات و ارزش¬های اجتماعی حاکم بر جامعه واقع می-گردد<ref>[https://yazd.iqna.ir/fa/news/3833189/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA ازدواج آسان مستلزم الگوسازی برای جوانان است]</ref>.

از تبعات افزایش مهریه نیز می¬توان به افزایش سن ازدواج، عدم گرایش به ازدواج دائم، کاهش نرخ ازدواج، افزایش بزهکاری¬های اجتماعی و ... اشاره-کرد<ref>[https://yazd.iqna.ir/fa/news/3831872/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AA%D8%A7-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C بررسی مهریه زنان یزدی از قاجاریه تا عصر کنونی ]</ref>.

[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%87 ویکی اهل بیت]