قربانی: تفاوت میان نسخه‌ها

 

تعریف  

شرایط قربانی

انواع قربانی در اسلام

پیشینۀ قربانی در ادیان

در تمامی ادیان باستانی اهدای قربانی به خداوند مرسوم بود. یکی از راه‌های نزدیکی انسان‌ها به خداوند متعال این بود که موجودی خود را به پیشگاه او تقدیم کنند. این از آداب اولیه‌ای است که در ماجرای فرزندان آدم نیز بوده است. همان‌گونه که در گذر زمان، در اصل توحید انحرافاتی پدید آمد، در مسئله ارتباط انسان با خدا و از جمله قربانی کردن هم انحرافاتی ایجاد شد و قربانی از مسیر خود خارج و به قربانی انسان تبدیل شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/4052985/%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86 . شکوه بندگی حضرت اسماعیل در ماجرای قربانی شدن]</ref> در بابل، مصر و بخش‌هایی از هند باستان، زیباترین دختران را قربانی می‌کردند. بنا بر روایات، کسی که قربانی کردن انسان را متوقف کرد، حضرت ابراهیم خلیل‌الله بود. لذا قربانی کردن حیوانات اهلی جایگزین قربانی انسان شد.<ref>[https://shahrekord.iqna.ir/fa/news/3985549/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%B4%D8%AA . بازتاب اندیشه «قربانی» در ادبیات فارسی/ قربان؛ عید معیشت]</ref> در عصر جاهلیت نیز، قربانی کردن از پلیدی شرک مبرا نبود. کعبه را با خون قربانی آلوده می‌کردند و گوشت آن را بر خانه کعبه می‌آویختند تا خداوند آن را قبول کند. در قرآن کریم این رسم مذموم دانسته، و شرط قبولی قربانی تقوا معرفی شد.<ref>[https://zanjan.iqna.ir/fa/news/4069792/%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%84%D9%88%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D9%88-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF . عید قربان؛ جلوه‌گاه تعبد و تسلیم مسلمانان در برابر خداوند]</ref>

اهمیت و اهداف قربانی در قرآن

در داستان فرزندان حضرت آدم در قرآن، قربانی یکی از آن‌ها قبول و دیگری رد شد. دلیل قبول قربانی نیز، تقوا معرفی گردید<ref>[https://hamedan.iqna.ir/fa/news/3740571/%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B0%D8%A8%D8%AD-%D9%86%D9%81%D8%B3-%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%B4-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . قربانی، ذبح نفس سرکش انسان است]</ref>: وَ اتْلُ عَلَيهمْ نَبَأَ ابْنى ءَادَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَ لَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الاْخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِين؛ و داستان دو فرزند آدم را بحقّ بر آنها بخوان: هنگامى كه هر كدام، كارى براى تقرّب (به پروردگار) انجام دادند؛ امّا از يكى پذيرفته شد، و از ديگرى پذيرفته نشد؛ (برادرى كه عملش مردود شده بود، به برادر ديگر) گفت: «به خدا سوگند تو را خواهم كشت!» (برادر ديگر) گفت: « (من چه گناهى دارم؟ زيرا) خدا، تنها از پرهيزگاران مى‏پذيرد»(مائده/ 27). قرآن کریم در بخشی از داستان حضرت ابراهیم(ع) نیز که به قربانی حضرت اسماعیل(ع) پرداخته است، فرمود: فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ؛ «و وقتى با او به جايگاه سعى رسيد گفت؛ اى پسرك من در خواب [چنين] مى‌بينم كه تو را سر مى‌برم پس ببين چه به نظرت مى‌آيد؟ گفت؛ اى پدر من آنچه را مامورى بكن انشاءالله مرا از شكيبايان خواهى يافت»(صافات/ 102). درواقع، دستور خداوند به حضرت ابراهیم(ع) در مورد ذبح حضرت اسماعیل(ع) برای این بود که آن‌ حضرت در پرتو این عمل با سرسخت‌ترین و ریشه‌دارترین عامل تعلّق نفس که حُبّ و دوستی فرزند است مبارزه کند، و با اطاعت از خدا تعلّق نفسانی را ریشه‌کن سازد. بر این اساس، قربانی کردن حاجیان در واقع نوعی جهاد با نفس در جهت زدودن تعلّقات و وابستگی‌های دنیایی و مادی است. در اسلام، نمادهایی وجود دارد که برای تبلیغ فرهنگ اسلام، همیشه باید باشند و قربانی کردن نیز از آن شعائر الهی است:<ref>[https://khorasan.iqna.ir/fa/news/3366909/%D8%B0%D8%A8%D8%AD-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%82%D9%88%D8%A7 . ذبح خواسته‌های دنیوی در مسیر بندگی/ عید قربان؛ روزی برای رسیدن به تقوا]</ref> وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ؛ «و شتران فربه را براى شما از [جمله] شعایر خدا قرار دادیم»(حج/ 36). قرآن مجید در آیۀ بعدی، هدف از واجب کردن قربانی را ایجاد تقوا در انسان بیان فرموده است: لَنْ یَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لکِنْ یَنالُهُ التَّقْوى‏ مِنْکُمْ...؛ «نه گوشت‌ها و نه خون‌هاى آن‌ها، هرگز به خدا نمی‌رسد. آن‌چه به او می‌رسد، تقوا و پرهیزگارى شماست...» (حج/ ۳۷). در آیۀ دیگری از این سوره نیز موارد مصرف گوشت قربانی مشخص شده است: لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ؛ «تا شاهد منافع گوناگون خويش (در اين برنامه حياتبخش) باشند؛ و در ايّام معيّنى نام خدا را، بر چهارپايانى كه به آنان داده است، (به هنگام قربانى كردن) ببرند؛ پس از گوشت آنها بخوريد؛ و بينواى فقير را نيز اطعام نماييد.»(حج/ 28). بنابراین، یکی از اهداف قربانی، اطعام مساکین و فقرا است که حداقل باید یک‌سوم گوشت قربانی به آن‌ها اختصاص یابد.<ref>[https://lorestan.iqna.ir/fa/news/4069690/%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A8-%D9%87%D8%AF%D9%81-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . قربان؛ عید تقرب / هدف قربانی کردن رضایت خداوند است ]</ref> بنابراین، هدف اصلی در مسئله قربانی، رسيدن به مقام عالی تقوا و فدا كردن مال و انفاق آن در راه خدا است.<ref>[https://khalijefars.iqna.ir/fa/news/2437860/%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . حكمت قربانی كردن ماديات رسيدن به مقام عالی تقوا است]</ref> به عبارت دیگر، دو هدف کلی برای قربانی می‌توان در نظر گرفت:‌

آثار قربانی

منابع:

ایکنا