دیوان‌سالاران، مدیران، ویراستار
۴٬۸۳۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '¬' به ''
Parsaeiyan (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ها ' به 'ها ') |
Parsaeiyan (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '¬' به '') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''تکثرگرایی (Pluralism)'''؛ اصالت‌زدایی از قرائت واحد و به رسمیت‌شناختن خوانش‌های متعدد با هدف جلوگیری از نزاع‌ها. تکثرگرایی که معادل فارسی واژه پلورالیسم می‌باشد در ابتدا توسط مسیحیان در دنیای غرب به کار برده شد و سپس در دهه‌های اخیر از سوی برخی از روشنفکران در ایران بازخوانی و رواج پیدا کرده است. این مفهوم و انگاره در حیطه‌ها و سطوح مختلفی بسط داده شده است که ساحت دینی آن بیشتر مورد مناقشه و بحث است. رگه‌های سکولاریستی در مفهوم تکثرگرایی موجود می‌باشد و پارادایم‌های حاصل از این تفکر در نهایت به | '''تکثرگرایی (Pluralism)'''؛ اصالت‌زدایی از قرائت واحد و به رسمیت‌شناختن خوانش‌های متعدد با هدف جلوگیری از نزاع‌ها. تکثرگرایی که معادل فارسی واژه پلورالیسم می‌باشد در ابتدا توسط مسیحیان در دنیای غرب به کار برده شد و سپس در دهه‌های اخیر از سوی برخی از روشنفکران در ایران بازخوانی و رواج پیدا کرده است. این مفهوم و انگاره در حیطه‌ها و سطوح مختلفی بسط داده شده است که ساحت دینی آن بیشتر مورد مناقشه و بحث است. رگه‌های سکولاریستی در مفهوم تکثرگرایی موجود می‌باشد و پارادایم‌های حاصل از این تفکر در نهایت به نسبیت‌گرایی منتج می‌شود. این گفتمان توسط طیفی از اندیشمندان مقبول و توسط طیفی دیگر به نقد کشیده شده است. آیات قرآن به صراحت بر بطلان و رد این خوانش تاکید دارند. گفتمان تکثرگرایی در غرب نتوانسته است اهداف خود را که رفع تناقضات و جلوگیری از نزاع‌ها بود حاصل کند. | ||
== مفهوم شناسی تکثرگرایی == | == مفهوم شناسی تکثرگرایی == | ||
معنای لغوی پلورالیسم | معنای لغوی پلورالیسم | ||
واژه پلورالیزم (Pluralism) و مشتقات آن در لغت، به معانی زیر به کار رفته است: | واژه پلورالیزم (Pluralism) و مشتقات آن در لغت، به معانی زیر به کار رفته است: | ||
الف) پلورالیزم (Pluralism) به معنای: تکثر، چندگانگی، آیین کثرت، | الف) پلورالیزم (Pluralism) به معنای: تکثر، چندگانگی، آیین کثرت، کثرت‌گرایی، چندگرایی، تعدد مقام، تعدد شغل. | ||
ب) پلورالیست (Pluralist) به معنای: کثرت گرا، کثرت گرایانه. | ب) پلورالیست (Pluralist) به معنای: کثرت گرا، کثرت گرایانه. | ||
ج) پلورالیتی (Plurality) به معنای: تعدد، تکثر، کثرت، چند گانگی، کثرت نسبی.<ref>. باطنی، ص700</ref> | ج) پلورالیتی (Plurality) به معنای: تعدد، تکثر، کثرت، چند گانگی، کثرت نسبی.<ref>. باطنی، ص700</ref> | ||
== معنی اصطلاحی پلورالیزم == | == معنی اصطلاحی پلورالیزم == | ||
«پلورالیزم» عبارت است از: گرایش به تکثر و تعدد و پذیرش اصل کثرت در جامعه؛ به این معنی که | «پلورالیزم» عبارت است از: گرایش به تکثر و تعدد و پذیرش اصل کثرت در جامعه؛ به این معنی که گروه‌های مختلف دارای زندگی سیاسی و دینی متفاوت، می‌توانند در یک جامعه به صورت صلح آمیز زندگی کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/3841/29498/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87-%D9%87%D8%A7-%22%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85%22 . دانشنامه حوزه]</ref> | ||
پلورالیسم نقطه مقابل مونیسم | پلورالیسم نقطه مقابل مونیسم | ||
پلورالیسم به رسمیت شناختن کثرت و تنوع اندیشه‌ها و کردارها در درون حوزه‌ها یا گفتمان‌های اجتماعی در برابر یگانه انگاری (یا مونیسم) که فقط یک نوع اندیشه و کردار را بر‌حق یا جایز می‌داند است.<ref>[https://wikijoo.ir/index.php?title=%DA%A9%D8%AB%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C . ویکی جو]</ref> کارشناسان فرهنگی در خصوص وضعیت فرهنگی جامعه ایران معتقدند: امروزه بیشتر از اینکه مسئله پلورالیسم فرهنگی باشد، مسئله مونوپولیسم فرهنگی است، یعنی اولین اتفاقی که می‌افتد، این است که فرهنگ‌های متکثر رنگارنگ زیبایی که در نقاط دنیا وجود دارد و در بطن خود حاوی زیبایی‌های هویتی و حقایقی است، از بین می‌رود و به فرهنگ مسلطی تبدیل می‌شود که در صنعت و سرمایه وجود دارد و سعی می‌کند فرهنگ خود را غالب ساخته و فرهنگ‌های بومی را از بین ببرد. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3998530/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%B6%D8%AF%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . در یک نشست مطرح شد؛ بابایی: پلورالیسم در بستر توحید؛ ویژگی تمدن اسلامی/ همایون: تمدن غرب ضدتوحید و تنوع است]</ref> | پلورالیسم به رسمیت شناختن کثرت و تنوع اندیشه‌ها و کردارها در درون حوزه‌ها یا گفتمان‌های اجتماعی در برابر یگانه انگاری (یا مونیسم) که فقط یک نوع اندیشه و کردار را بر‌حق یا جایز می‌داند است.<ref>[https://wikijoo.ir/index.php?title=%DA%A9%D8%AB%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C . ویکی جو]</ref> کارشناسان فرهنگی در خصوص وضعیت فرهنگی جامعه ایران معتقدند: امروزه بیشتر از اینکه مسئله پلورالیسم فرهنگی باشد، مسئله مونوپولیسم فرهنگی است، یعنی اولین اتفاقی که می‌افتد، این است که فرهنگ‌های متکثر رنگارنگ زیبایی که در نقاط دنیا وجود دارد و در بطن خود حاوی زیبایی‌های هویتی و حقایقی است، از بین می‌رود و به فرهنگ مسلطی تبدیل می‌شود که در صنعت و سرمایه وجود دارد و سعی می‌کند فرهنگ خود را غالب ساخته و فرهنگ‌های بومی را از بین ببرد. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3998530/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%B6%D8%AF%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . در یک نشست مطرح شد؛ بابایی: پلورالیسم در بستر توحید؛ ویژگی تمدن اسلامی/ همایون: تمدن غرب ضدتوحید و تنوع است]</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
=== پلورالیسم معرفتی === | === پلورالیسم معرفتی === | ||
این نوع از پلوزالیزم که در دوران مدرنِ غرب بر اساس معرفت شناسی کانت استوار شده است، ادیان را هم سطح و هم عرض هم قلمداد می‌کند. قائلین به این رویکرد می‌گویند: چون دست‌یابی به معرفت قطعی | این نوع از پلوزالیزم که در دوران مدرنِ غرب بر اساس معرفت شناسی کانت استوار شده است، ادیان را هم سطح و هم عرض هم قلمداد می‌کند. قائلین به این رویکرد می‌گویند: چون دست‌یابی به معرفت قطعی پدیده‌ها و امور مختلف برای انسان ممکن نیست و اصولاً معرفت امری نسبی است؛ ادیان و مذاهب مختلف، هر کدام بهره‌ای از حقیقت دارند و هیچکدام نمی‌توانند مدّعی خلوص در حقّانیت باشند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3745211/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85-%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA استاد و محقق دانشگاه: قرآن، پلورالیزم نجات و رستگاری را به صورت مشروط پذیرفته است/ نگاه رئالیستی به یهودیت]</ref> | ||
تکثرگرایی معرفتی به این معناست که افراد انسانی به عللی از جمله اختلاف در ظرف زمان و مکان، اختلاف در ژنتیک و قوای ادراکی، اختلاف در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری و غیره، شیوه های متفاوتی در حل و تدبیر مسائل معرفتی و استدلال آوری پیش می‌گیرند و لذا دارای باورها و نظام‌های معرفتی مختلف و متفاوتی می‌شوند و چون به دلیل وجود زمینه‌های متفاوت مزبور، یک معیار ثابت و عینی برای اعتبارسنجی و صدق باورهای مختلف نمی‌توان یافت، پس باورهای بشری می‌توانند همگی به نحوی دارای اعتبار معرفتی یکسان قلمداد شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3891917/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C یادداشت/ کرونا و تکثرگرایی معرفتی]</ref> | تکثرگرایی معرفتی به این معناست که افراد انسانی به عللی از جمله اختلاف در ظرف زمان و مکان، اختلاف در ژنتیک و قوای ادراکی، اختلاف در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری و غیره، شیوه های متفاوتی در حل و تدبیر مسائل معرفتی و استدلال آوری پیش می‌گیرند و لذا دارای باورها و نظام‌های معرفتی مختلف و متفاوتی می‌شوند و چون به دلیل وجود زمینه‌های متفاوت مزبور، یک معیار ثابت و عینی برای اعتبارسنجی و صدق باورهای مختلف نمی‌توان یافت، پس باورهای بشری می‌توانند همگی به نحوی دارای اعتبار معرفتی یکسان قلمداد شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3891917/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C یادداشت/ کرونا و تکثرگرایی معرفتی]</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
=== پلورالیسم فقهی === | === پلورالیسم فقهی === | ||
شهید بهشتی در قانون اساسی بر مسئله اجتهاد مستمر تأکید داشته است. این بدان معناست، آنچه که به عنوان شریعت و فقه موجود مطرح است از نظر او و تصویب‌کنندگان قانون اساسی به تنهایی کافی نیست و باید اجتهاد مستمر هم لحاظ شود، اما بعد از انقلاب اسلامی در نوع قانون‌گذاری‌ها، این اجتهاد مستمر دیده | شهید بهشتی در قانون اساسی بر مسئله اجتهاد مستمر تأکید داشته است. این بدان معناست، آنچه که به عنوان شریعت و فقه موجود مطرح است از نظر او و تصویب‌کنندگان قانون اساسی به تنهایی کافی نیست و باید اجتهاد مستمر هم لحاظ شود، اما بعد از انقلاب اسلامی در نوع قانون‌گذاری‌ها، این اجتهاد مستمر دیده نمی‌شود. برخی معتقدند اجتهاد در قانون اساسی در اختیار مجتهدان است، اما شخصی مانند شهید بهشتی واژه فقهای جامع‌الشرایط را مطرح می‌کند، یعنی ایشان سعی کرده‌اند نوعی پلورالیسم فقهی در فقه وجود داشته باشد. در یکی از بندهای اصل دوم قانون اساسی آمده که اجتهاد مستمر فقهای جامع‌الشرایط براساس سنت و کتاب است و باید عقل در اجتهاد مستمر لحاظ شود. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/4067076/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B1 دانشیار دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: اعتقاد شهید بهشتی به پلورالیسم فقهی و اجتهاد مستمر]</ref> | ||
=== پلورالیسم دینی === | === پلورالیسم دینی === | ||