تکثرگرایی: تفاوت میان نسخه‌ها

۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ آوریل ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - ' می ' به ' می‌'
جز (جایگزینی متن - '<div style="text-align:justify">↵' به '')
جز (جایگزینی متن - ' می ' به ' می‌')
خط ۹: خط ۹:


== معنی اصطلاحی پلورالیزم ==
== معنی اصطلاحی پلورالیزم ==
«پلورالیزم» عبارت است از: گرایش به تکثر و تعدد و پذیرش اصل کثرت در جامعه؛ به این معنی که گروه¬های مختلف دارای زندگی سیاسی و دینی متفاوت، می توانند در یک جامعه به صورت صلح آمیز زندگی کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/3841/29498/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87-%D9%87%D8%A7-%22%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85%22 . دانشنامه حوزه]</ref>
«پلورالیزم» عبارت است از: گرایش به تکثر و تعدد و پذیرش اصل کثرت در جامعه؛ به این معنی که گروه¬های مختلف دارای زندگی سیاسی و دینی متفاوت، می‌توانند در یک جامعه به صورت صلح آمیز زندگی کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/3841/29498/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87-%D9%87%D8%A7-%22%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85%22 . دانشنامه حوزه]</ref>
پلورالیسم نقطه مقابل مونیسم
پلورالیسم نقطه مقابل مونیسم
پلورالیسم به رسمیت شناختن کثرت و تنوع اندیشه‌ها و کردارها در درون حوزه‌ها یا گفتمان‌های اجتماعی در برابر یگانه انگاری (یا مونیسم) که فقط یک نوع اندیشه و کردار را بر‌حق یا جایز می‌داند است.<ref>[https://wikijoo.ir/index.php?title=%DA%A9%D8%AB%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C . ویکی جو]</ref> کارشناسان فرهنگی در خصوص وضعیت فرهنگی جامعه ایران معتقدند: امروزه بیشتر از اینکه مسئله پلورالیسم فرهنگی باشد، مسئله مونوپولیسم فرهنگی است، یعنی اولین اتفاقی که می‌افتد، این است که فرهنگ‌های متکثر رنگارنگ زیبایی که در نقاط دنیا وجود دارد و در بطن خود حاوی زیبایی‌های هویتی و حقایقی است، از بین می‌رود و به فرهنگ مسلطی تبدیل می‌شود که در صنعت و سرمایه وجود دارد و سعی می‌کند فرهنگ خود را غالب ساخته و فرهنگ‌های بومی را از بین ببرد. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3998530/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%B6%D8%AF%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . در یک نشست مطرح شد؛ بابایی: پلورالیسم در بستر توحید؛ ویژگی تمدن اسلامی/ همایون: تمدن غرب ضدتوحید و تنوع است]</ref>
پلورالیسم به رسمیت شناختن کثرت و تنوع اندیشه‌ها و کردارها در درون حوزه‌ها یا گفتمان‌های اجتماعی در برابر یگانه انگاری (یا مونیسم) که فقط یک نوع اندیشه و کردار را بر‌حق یا جایز می‌داند است.<ref>[https://wikijoo.ir/index.php?title=%DA%A9%D8%AB%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C . ویکی جو]</ref> کارشناسان فرهنگی در خصوص وضعیت فرهنگی جامعه ایران معتقدند: امروزه بیشتر از اینکه مسئله پلورالیسم فرهنگی باشد، مسئله مونوپولیسم فرهنگی است، یعنی اولین اتفاقی که می‌افتد، این است که فرهنگ‌های متکثر رنگارنگ زیبایی که در نقاط دنیا وجود دارد و در بطن خود حاوی زیبایی‌های هویتی و حقایقی است، از بین می‌رود و به فرهنگ مسلطی تبدیل می‌شود که در صنعت و سرمایه وجود دارد و سعی می‌کند فرهنگ خود را غالب ساخته و فرهنگ‌های بومی را از بین ببرد. <ref>[https://iqna.ir/fa/news/3998530/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%B6%D8%AF%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . در یک نشست مطرح شد؛ بابایی: پلورالیسم در بستر توحید؛ ویژگی تمدن اسلامی/ همایون: تمدن غرب ضدتوحید و تنوع است]</ref>
خط ۲۳: خط ۲۳:
=== پلورالیسم معرفتی ===
=== پلورالیسم معرفتی ===
این نوع از پلوزالیزم که در دوران مدرنِ غرب بر اساس معرفت شناسی کانت استوار شده است، ادیان را هم سطح و هم عرض هم قلمداد می‌کند. قائلین به این رویکرد می‌گویند: چون دست‌یابی به معرفت قطعی پدیده¬ها و امور مختلف برای انسان ممکن نیست و اصولاً معرفت امری نسبی است؛ ادیان و مذاهب مختلف، هر کدام بهره‌ای از حقیقت دارند و هیچکدام نمی‌توانند مدّعی خلوص در حقّانیت باشند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3745211/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85-%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA استاد و محقق دانشگاه: قرآن، پلورالیزم نجات و رستگاری را به صورت مشروط پذیرفته است/ نگاه رئالیستی به یهودیت]</ref>
این نوع از پلوزالیزم که در دوران مدرنِ غرب بر اساس معرفت شناسی کانت استوار شده است، ادیان را هم سطح و هم عرض هم قلمداد می‌کند. قائلین به این رویکرد می‌گویند: چون دست‌یابی به معرفت قطعی پدیده¬ها و امور مختلف برای انسان ممکن نیست و اصولاً معرفت امری نسبی است؛ ادیان و مذاهب مختلف، هر کدام بهره‌ای از حقیقت دارند و هیچکدام نمی‌توانند مدّعی خلوص در حقّانیت باشند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3745211/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%85-%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA استاد و محقق دانشگاه: قرآن، پلورالیزم نجات و رستگاری را به صورت مشروط پذیرفته است/ نگاه رئالیستی به یهودیت]</ref>
تکثرگرایی معرفتی به این معناست که افراد انسانی به عللی از جمله اختلاف در ظرف زمان و مکان، اختلاف در ژنتیک و قوای ادراکی، اختلاف در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری و غیره، شیوه های متفاوتی در حل و تدبیر مسائل معرفتی و استدلال آوری پیش می‌گیرند و لذا دارای باورها و نظام‌های معرفتی مختلف و متفاوتی می شوند و چون به دلیل وجود زمینه‌های متفاوت مزبور، یک معیار ثابت و عینی برای اعتبارسنجی و صدق باورهای مختلف نمی‌توان یافت، پس باورهای بشری می‌توانند همگی به نحوی دارای اعتبار معرفتی یکسان قلمداد شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3891917/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C یادداشت/ کرونا و تکثرگرایی معرفتی]</ref>
تکثرگرایی معرفتی به این معناست که افراد انسانی به عللی از جمله اختلاف در ظرف زمان و مکان، اختلاف در ژنتیک و قوای ادراکی، اختلاف در فرهنگ‌ها و تمدن‌های بشری و غیره، شیوه های متفاوتی در حل و تدبیر مسائل معرفتی و استدلال آوری پیش می‌گیرند و لذا دارای باورها و نظام‌های معرفتی مختلف و متفاوتی می‌شوند و چون به دلیل وجود زمینه‌های متفاوت مزبور، یک معیار ثابت و عینی برای اعتبارسنجی و صدق باورهای مختلف نمی‌توان یافت، پس باورهای بشری می‌توانند همگی به نحوی دارای اعتبار معرفتی یکسان قلمداد شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3891917/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%DB%8C یادداشت/ کرونا و تکثرگرایی معرفتی]</ref>


==== نقدی بر پلورالیزم معرفتی ====
==== نقدی بر پلورالیزم معرفتی ====
خط ۵۷: خط ۵۷:
گذشته از تمامى ديدگاه‏هاى انتقادى كه در برابر رويكردهاى پلوراليسم دينى وجود دارد، نكتۀ بسيار مهم در اين مباحث، مسئلۀ خاتميت دين اسلام و تأخر زمان آن نسبت به اديان گذشته است كه به منزلۀ نسخ شرايع و اديان گذشته خواهد بود.<ref>بيات و ديگران، ص161-162.</ref>
گذشته از تمامى ديدگاه‏هاى انتقادى كه در برابر رويكردهاى پلوراليسم دينى وجود دارد، نكتۀ بسيار مهم در اين مباحث، مسئلۀ خاتميت دين اسلام و تأخر زمان آن نسبت به اديان گذشته است كه به منزلۀ نسخ شرايع و اديان گذشته خواهد بود.<ref>بيات و ديگران، ص161-162.</ref>
و در مقابل کسانیکه استدلال می‌کنند که مراد آیه ۶۲ سوره بقره، تکثرگرایی است یعنی مهم این است که دل انسان پاک باشد و بقیه پوسته است و نتیجه آن هم صراط‌های مستقیم شد؛ اگر این درست باشد، پس پیامبر اسلام(ص) برای چه آمد؟ ائمه(ع) و امام زمان(عج) همه بی‌مفهوم است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3923105/%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B7%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85-%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA آیت‌الله علیدوست: تکثرگرایی دینی؛ محصول برداشت انحرافی از قرآن / «صراط‌های مستقیم» بی‌فایده دانستن نبوت است. نقدی بر برداشت تکثرگرایی از آیه ۶۲ سوره بقره/ ضرورت مدارا با دیگر ادیان]</ref>
و در مقابل کسانیکه استدلال می‌کنند که مراد آیه ۶۲ سوره بقره، تکثرگرایی است یعنی مهم این است که دل انسان پاک باشد و بقیه پوسته است و نتیجه آن هم صراط‌های مستقیم شد؛ اگر این درست باشد، پس پیامبر اسلام(ص) برای چه آمد؟ ائمه(ع) و امام زمان(عج) همه بی‌مفهوم است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3923105/%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%B7%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%DB%8C%D9%85-%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA آیت‌الله علیدوست: تکثرگرایی دینی؛ محصول برداشت انحرافی از قرآن / «صراط‌های مستقیم» بی‌فایده دانستن نبوت است. نقدی بر برداشت تکثرگرایی از آیه ۶۲ سوره بقره/ ضرورت مدارا با دیگر ادیان]</ref>
ریشه بحث قرائت‌های متعدد از دین به بحث هایی که راجع به فهم متن(مباحث هرمنوتیکی) وجود دارد باز می گردد.<ref>. واعظی، ص</ref> اما باید در خصوص ارزیابی نظراتی که هرمنوتیک را با تکثرگرایی دینی ربط می‌دهند و اینکه خواننده لزوما با پیش‌فرض سراغ همه چیز از جمله متون می‌رود، باید گفت: آن تفسیر منفی از هرمنوتیک است. مهم این است که ما چه تلقی از هرمنوتیک داریم، اگر معنا این باشد که خواننده متن، نقش اصلی را در احیا متن دارد، سر از تکثرگرایی در خواهد آورد و مردود است، اما اگر مراد این باشد که هرمنوتیک قواعد فهم متن است،‌ منجر به تکثرگرایی نخواهد شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3555174/%D9%87%D8%B1%D9%85%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D9%86%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AC%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF سیدحمید جزایری: هرمنوتیک منفی به تکثرگرایی منجر می‌شود]</ref>
ریشه بحث قرائت‌های متعدد از دین به بحث هایی که راجع به فهم متن(مباحث هرمنوتیکی) وجود دارد باز می‌گردد.<ref>. واعظی، ص</ref> اما باید در خصوص ارزیابی نظراتی که هرمنوتیک را با تکثرگرایی دینی ربط می‌دهند و اینکه خواننده لزوما با پیش‌فرض سراغ همه چیز از جمله متون می‌رود، باید گفت: آن تفسیر منفی از هرمنوتیک است. مهم این است که ما چه تلقی از هرمنوتیک داریم، اگر معنا این باشد که خواننده متن، نقش اصلی را در احیا متن دارد، سر از تکثرگرایی در خواهد آورد و مردود است، اما اگر مراد این باشد که هرمنوتیک قواعد فهم متن است،‌ منجر به تکثرگرایی نخواهد شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3555174/%D9%87%D8%B1%D9%85%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D9%86%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AC%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF سیدحمید جزایری: هرمنوتیک منفی به تکثرگرایی منجر می‌شود]</ref>


==== دیدگاه سیدکمال حیدری درباره پلورالیزم دینی ====
==== دیدگاه سیدکمال حیدری درباره پلورالیزم دینی ====
۴٬۸۳۱

ویرایش