تفسیر موضوعی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۲۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۳ آوریل ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
<div style="text-align:justify">
<div style="text-align:justify">
'''تفسیر موضوعی'''؛ سبکی تفسیری، برای تبیین موضوع محور آیات قرآن. این تفسیر ظرفیت استنطاق از قرآن، استخراج نظام¬های کلان و جامع موضوعات قرآنی و عینیت¬بخشی به مفاهیم اسلامی را دارد به همین دلیل در عصر حاضر توجه زیادی بدان مبذول شده است. برخی از مستشرقان با بهره گیری از این سبک به تفسیر مفاهیم عقیدتی، اخلاقی و فقهی قرآن دست زده-اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3483485/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B3%D8%B7%D8%AD-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA ر.ک: علی‌رضا کاوند عنوان کرد: تفاوت سطح تفاسیر موضوعی/ نیازمند تدبیر برای تبلیغ]</ref>
'''تفسیر موضوعی'''؛ سبکی تفسیری، برای تبیین موضوع محور آیات قرآن. این تفسیر ظرفیت استنطاق از قرآن، استخراج نظام های کلان و جامع موضوعات قرآنی و عینیت¬بخشی به مفاهیم اسلامی را دارد به همین دلیل در عصر حاضر توجه زیادی بدان مبذول شده است. برخی از مستشرقان با بهره گیری از این سبک به تفسیر مفاهیم عقیدتی، اخلاقی و فقهی قرآن دست زده-اند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3483485/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B3%D8%B7%D8%AD-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA ر.ک: علی‌رضا کاوند عنوان کرد: تفاوت سطح تفاسیر موضوعی/ نیازمند تدبیر برای تبلیغ]</ref>


== تعریف تفسیر موضوعی ==
== تعریف تفسیر موضوعی ==
خط ۸: خط ۸:


=== معنای اصطلاحی ===
=== معنای اصطلاحی ===
تعاریف متعدد مشابه و گاهاً در برخی گزاره¬ها متفاوت درباره تفسیر موضوعی ارائه شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3474103/%DA%AF%D8%B3%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 حجت‌الاسلام مصطفی‌پور عنوان کرد: گسست از سیاق آسیب تفسیر موضوعی قرآن- عبدالکریم بهجت‌پور در گفت‌وگو با ایکنا: تفاسیر موضوعی موجود با رسالت استنطاق از قرآن فاصله دارند- علی‌رضا کاوند مطرح کرد: ۵ آسیب تفاسیر موضوعی-حجت‌الاسلام مصطفی‌پور عنوان کرد: گسست از سیاق آسیب تفسیر موضوعی قرآن- تفسیر موضوعی گردآوری آیات قرآن درباره موضوعی خاص است- هادی زین‌العابدینی تأکید کرد: ظرفیت وحدت‌بخشی در تفسیر موضوعی قرآن]</ref> می‌توان برای «تفسیر موضوعی» دو تعریف کلی ارائه کرد؛ نخست، تفسیر موضوعی اعم و دوم تفسیر موضوعی اخص. منظور از تفسیر موضوعی اعم این است که بخواهیم پاسخ هر موضوعی را از قرآن پیدا کنیم. به عنوان مثال بخواهیم معنای «پلورالیسم» را در قرآن بیابیم؛ با این نگاه تمام پایا‌ن‌نامه‌هایی که از منظر قرآن نوشته می‌شود، می‌توانند به نوعی تفسیر موضوعی باشند.
تعاریف متعدد مشابه و گاهاً در برخی گزاره ها متفاوت درباره تفسیر موضوعی ارائه شده است.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3474103/%DA%AF%D8%B3%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 حجت‌الاسلام مصطفی‌پور عنوان کرد: گسست از سیاق آسیب تفسیر موضوعی قرآن- عبدالکریم بهجت‌پور در گفت‌وگو با ایکنا: تفاسیر موضوعی موجود با رسالت استنطاق از قرآن فاصله دارند- علی‌رضا کاوند مطرح کرد: ۵ آسیب تفاسیر موضوعی-حجت‌الاسلام مصطفی‌پور عنوان کرد: گسست از سیاق آسیب تفسیر موضوعی قرآن- تفسیر موضوعی گردآوری آیات قرآن درباره موضوعی خاص است- هادی زین‌العابدینی تأکید کرد: ظرفیت وحدت‌بخشی در تفسیر موضوعی قرآن]</ref> می‌توان برای «تفسیر موضوعی» دو تعریف کلی ارائه کرد؛ نخست، تفسیر موضوعی اعم و دوم تفسیر موضوعی اخص. منظور از تفسیر موضوعی اعم این است که بخواهیم پاسخ هر موضوعی را از قرآن پیدا کنیم. به عنوان مثال بخواهیم معنای «پلورالیسم» را در قرآن بیابیم؛ با این نگاه تمام پایا‌ن‌نامه‌هایی که از منظر قرآن نوشته می‌شود، می‌توانند به نوعی تفسیر موضوعی باشند.
تفسیر موضوعی خاص به این معناست که مفسر برای خود نظام وهندسه‌ای ترسیم کند و موضوعات قرآن را در آن چارچوب تعریف کند. تفسیر موضوعی خاص برای خود چارچوب خاصی دارد و کل موضوعات قرآنی را اولویت‌بندی می‌کند مثلا مشخص می‌کند کدام موضوعات اصیل هستند و کدام موضوعات حاشیه‌ای محسوب می‌شوند.
 
تفسیر موضوعی اخص به این معناست که مفسر برای خود نظام وهندسه‌ای ترسیم کند و موضوعات قرآن را در آن چارچوب تعریف کند. تفسیر موضوعی خاص برای خود چارچوب خاصی دارد و کل موضوعات قرآنی را اولویت‌بندی می‌کند مثلا مشخص می‌کند کدام موضوعات اصیل هستند و کدام موضوعات حاشیه‌ای محسوب می‌شوند.
 
تفسیر موضوعی در معنای اول، از همان دوران نزول قرآن مورد توجه قرار داشته است. اما تفسیر موضوعی در معنای دوم در بین شیعیان جدید است و مفسرین معاصر بیشتر به این تفسیر متمایل هستند.
تفسیر موضوعی در معنای اول، از همان دوران نزول قرآن مورد توجه قرار داشته است. اما تفسیر موضوعی در معنای دوم در بین شیعیان جدید است و مفسرین معاصر بیشتر به این تفسیر متمایل هستند.


خط ۲۴: خط ۲۶:
در دوره معاصر آیت‌الله جوادی‌آملی در ۱۸ جلد، آیت‌الله سبحانی در ۱۴ جلد و آیت‌الله مکارم‌شیرازی در ۱۰ جلد تفسیر موضوعی نگاشته¬اند. این بزرگواران کسانی هستند که به صورت مستقل به تفسیر موضوعی پرداخته‌اند، البته گاهی تفاسیری چون «المیزان» نیز وارد یک موضوع خاص می‌شوند و به صورت تفصیلی یک موضوع از قرآن را مورد بررسی قرار می‌دهند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3474103/%DA%AF%D8%B3%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 حجت‌الاسلام مصطفی‌پور عنوان کرد: گسست از سیاق آسیب تفسیر موضوعی قرآن]</ref> آیت¬الله مصباح یزدی در کتاب «معارف قرآن»<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3947091/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%AD-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C آیت‌الله رجبی تأکید کرد: جامعیت و نگرش سیستمی؛ مهمترین ویژگی‌های تفسیر موضوعی آیت‌الله مصباح یزدی]</ref> و همچنین‌ آیت¬الله هاشمی رفسنجانی در میان معاصرین ایران جزء پیشگامان این حرکت محسوب می‌شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3483039/%D8%AE%D8%B7%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B6%D8%B1%D8%A8-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 ایازی در گفت‌وگو با ایکنا عنوان کرد: خطای مخالفین تفسیر موضوعی در استناد به حدیث «ضرب قرآن به قرآن»]</ref>
در دوره معاصر آیت‌الله جوادی‌آملی در ۱۸ جلد، آیت‌الله سبحانی در ۱۴ جلد و آیت‌الله مکارم‌شیرازی در ۱۰ جلد تفسیر موضوعی نگاشته¬اند. این بزرگواران کسانی هستند که به صورت مستقل به تفسیر موضوعی پرداخته‌اند، البته گاهی تفاسیری چون «المیزان» نیز وارد یک موضوع خاص می‌شوند و به صورت تفصیلی یک موضوع از قرآن را مورد بررسی قرار می‌دهند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3474103/%DA%AF%D8%B3%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%82-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 حجت‌الاسلام مصطفی‌پور عنوان کرد: گسست از سیاق آسیب تفسیر موضوعی قرآن]</ref> آیت¬الله مصباح یزدی در کتاب «معارف قرآن»<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3947091/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%AD-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C آیت‌الله رجبی تأکید کرد: جامعیت و نگرش سیستمی؛ مهمترین ویژگی‌های تفسیر موضوعی آیت‌الله مصباح یزدی]</ref> و همچنین‌ آیت¬الله هاشمی رفسنجانی در میان معاصرین ایران جزء پیشگامان این حرکت محسوب می‌شوند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3483039/%D8%AE%D8%B7%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%B6%D8%B1%D8%A8-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86 ایازی در گفت‌وگو با ایکنا عنوان کرد: خطای مخالفین تفسیر موضوعی در استناد به حدیث «ضرب قرآن به قرآن»]</ref>


سطح تفاسیر موضوعی به تناسب مخاطب آنها، متفاوت نیز نگاشته شده است؛ به عنوان نمونه تفسیر موضوعی قرآن کریم نوشته آیت‌الله جوادی‌آملی از سطح بسیار بالایی برخوردار است و عمدتاً فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی قادر به بهره‌گیری و استفاده از آن هستند. در صورتی که تفاسیر «پیام قرآن» آیت‌الله مکارم‌شیرازی، «منشور جاوید» آیت‌الله سبحانی و «معارف قرآن» آیت‌الله مصباح یزدی از تفاسیری قلمداد می‌شود که عموم مردم اعم از جوانان و نوجوانان می‌توانند از آنها بهره ببرند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3483485/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B3%D8%B7%D8%AD-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA علی‌رضا کاوند عنوان کرد: تفاوت سطح تفاسیر موضوعی/ نیازمند تدبیر برای تبلیغ]</ref>
سطح تفاسیر موضوعی به تناسب مخاطب آنها، متفاوت نیز نگاشته شده است؛ به عنوان نمونه تفسیر موضوعی قرآن کریم نوشته آیت‌الله جوادی‌آملی از سطح بسیار بالایی برخوردار است و عمدتاً فرهیختگان حوزوی و دانشگاهی قادر به بهره‌گیری و استفاده از آن هستند. در صورتی که تفاسیر «پیام قرآن» آیت‌الله مکارم‌شیرازی، «منشور جاوید» آیت‌الله سبحانی و «معارف قرآن» آیت‌الله مصباح یزدی از تفاسیری قلمداد می‌شود که عموم مردم اعم از جوانان و نوجوانان می‌توانند از آنها بهره ببرند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3483485/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%B3%D8%B7%D8%AD-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA علی‌رضا کاوند عنوان کرد: تفاوت سطح تفاسیر موضوعی/ نیازمند تدبیر برای تبلیغ]</ref>[[پرونده:منشور جاوید از اولین تفاسیر موضوعی به زبان فارسی.jpg|جایگزین=منشور جاوید از اولین تفاسیر موضوعی به زبان فارسی|بندانگشتی|منشور جاوید از اولین تفاسیر موضوعی به زبان فارسی]]


== منشاء تفسیر موضوعی ==
== منشاء تفسیر موضوعی ==
ویراستار
۸٬۳۴۱

ویرایش