زوج درمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

«زوج‌درمانی» اصطلاحی است که دیر زمانی از طرح آن در بین روان‌شناسان، مشاوران و مردم نمی گذرد؛ و طرح آن بیشتر ناظر به پیچیدگی های گسترده ای است که زندگی مردم در عصر مدرن برای خانواده ها پیش آورد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3809106/%D9%8A%DA%A9-%D9%83%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D9%89 . يک كارگاه معنوی برای تحکیم زندگى]</ref>

زوجین فارغ از اینکه دارای مشکل باشند یا خیر باید فصلی یکبار به زوج درمانگران مراجعه نمایند. زندگی مراحل تحولی دارد. افراد ازدواج می‌کنند، بچه دار می‌شوند، بچه‌ها بزرگ می‌شوند و از خانواده جدا می‌شوند و…. کدام از این مراحل درست مانند مراحل رشدی فردی، نیاز به مراقبت و آمادگی دارد. با شروع زندگی مشترک موجود زنده‌ای به اسم رابطه خلق می‌شود که مانند هر موجود زنده دیگری نیاز به مراقبت دارد تا علائم حیاتی اش به درستی کار کند و مراحل رشدش را درست طی ‌کند.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3803912/%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC . جای خالی آموزش مهارت های زندگی مشترک/طلاق در سال های اول ازدواج]</ref>

اگرچه در بحران طلاق شاید شانس کمی برای نجات رابطه‌ها وجود دارد، ولی مداخلات مشاوره‌ای و درمانی و زوج-درمانی حتماً باید اتفاق بیفتد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/4028286/%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF . ضرورت مداخلات درمانی در شرایط بحرانی زندگی/ ازدواج نیاز به مراقبت دارد]</ref>

مداخلات مشاوره‌ای و درمانی درباره زوجین را می‌توان ابتدا به مشاوره قبل از ازدواج طبقه‌بندی کرد. در این مرحله، بحران و حتی مشکل جدی وجود ندارد و بیشتر قرار است به شکل‌گیری یک ازدواج خوب کمک شود. بهترین شرایط برای مداخله درباره زوجین همین مرحله قبل از ازدواج است. مداخله بعد از ازدواج نیز در غنی‌سازی رابطه نقش مثبتی دارد. زمانی که زوجین دچار مشکل می‌شوند و به خدمات تخصصی و زوج‌درمانی برای حل مسائل خود نیاز پیدا می‌کنند، محدودیت‌ها برای مداخله بیشتر می‌شود و شرایط برای دستیابی به نتیجه مطلوب سخت‌تر خواهد بود و به همین میزان، انتظار برای انجام مداخله کامل کاهش می‌یابد.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/4028286/%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF . ضرورت مداخلات درمانی در شرایط بحرانی زندگی/ ازدواج نیاز به مراقبت دارد]</ref>

در زوج درمانی نخست در بعد شناختی افراد کار می‌شود و روان درمان گر تلاش می کند تا با توجه دادن فرد به نقش افکار منفی اش، زمینه های اختلافات و دعواهای خانوادگی را به وی معرفی نماید. بدین شکل فرد با شناخت افکار منفی می تواند آنچه را که می بایست کنار بگذارد شناخته تا بدین شکل مشکلات خانوادگی اش رفع گردد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3497284/%D9%87%D9%86-%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%84%DA%A9%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B4-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D9%87%D8%AF%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D9%88%D8%AC%DB%8C%D9%86 . «هن لباس لکم...»؛ عامل آرامش و تعهد‌پذیری زوجین]</ref>

زوج درمان گر بایستی ملزم به برخی رفتارها باشد. اولین نکته این است که کار را در یک جلسه جمع‌بندی نکند. مداخلات مربوط به طلاق و خیانت، درمان چندمرحله‌ای است. در گام اول،‌ باید ارزیابی اولیه از هر دو زوج انجام شود و نقش درمانگر باید ارزیابی و دریافت اطلاعات باشد و نباید به سمت مؤاخذه، نصیحت، جبهه‌گیری و طرفداری از یک طرف گرایش پیدا کند. بعد از جلسه جداگانه با هر یک از زوجین، درمانگر باید جلسه‌ای مشترک با آنها داشته باشد و جمع‌بندی تخصصی خودش از مشکل را با دلایل مستند و علمی به زوجین منتقل کند و به آنها پیشنهاد دهد که در مسیر درمان چه اقداماتی انجام دهند. اگر قرار است طلاق بگیرند، دلایل قانع‌کننده برای آن چیست و چرا باید طلاق انجام شود و اگر قرار است رابطه ادامه پیدا کند، دلایل قانع‌کننده برای آن چیست. درمانگر نباید شتاب‌زده و یک‌طرفه پیش برود و دستوری عمل کند، بلکه باید با زوجین گام به گام  حرکت کند و نباید به سمت یکی از آن دو گرایش خاصی داشته باشد، یا به جای آنها تصمیم‌گیری کند. تصمیم‌گیری به عهده خود زوجین است و درمانگر باید زمینه‌ساز آن باشد. از طرف دیگر، درمانگر نباید زوجین را بلاتکلیف نگه دارد، بلکه باید به آنها کمک کند تا بتوانند به جمع‌بندی برسند.<ref>[https://isfahan.iqna.ir/fa/news/4028286/%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF . ضرورت مداخلات درمانی در شرایط بحرانی زندگی/ ازدواج نیاز به مراقبت دارد]</ref>

یکی از آیات کلیدی برای زوج¬درمانی، آیه ۲۱ سوره روم هست که خداوند می‌فرماید: «ما برای شما از جنس خودتان همسرانی خلق کردیم که با آن‌ها آرامش پیدا کنید و بین شما رحمت و مودت برقرار کردیم.» در فرآیند زوج¬درمانی مفاهیم سکون، آرامش، رحمت، مودت را برای زوجین تبیین مى‌شود.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3809106/%D9%8A%DA%A9-%D9%83%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D9%89 . يک كارگاه معنوی برای تحکیم زندگى]</ref>

یک پرسش مهم در مداخله برای حل مشکلات زناشویی این است که در اسلام چه مجوزی برای این امر وجود دارد؟ آیه-ای که حکمیت بین زوجین را توصیه کرده است (نساء، 35)، می¬تواند مداخله دیگران برای حل مشکلات زوج¬ها را تجویز کند. قرآن در این آیه گفتگوی محرمانه برای اصلاح بین مردم را تأیید کرده است. امام علی (ع) با تمسک به این آیه در یک مورد خشونت خانگی نسبت به زن دخالت کرد و خدا را برای اصلاح بین آن دو سپاس گفت (مجلسی، ۱۹۸۳، ج ۴۰۰، ص۱۱۳). قرآن در سفارش به زن و شوهر، صلح را بهتر از هر چیز می داند (نساء، ۱۲۸). بی¬تردید کمک گرفتن از سایرین به ویژه متخصصان برای صلح، نمونه¬ای از همکاری در نیکی و پرهیزکاری است (مائده، ۲). در سخن حضرت على (ع) مداخله در حل اختلافات مردم بالاتر از مهم¬ترین عبادات یعنی نماز و روزه شمرده شده است (شریف الرضی، ۱۴۱۴ق، نامه ۲۷). افزون بر آن، اصلاح بین زن و شوهر بسیار مطلوب و آثار معنوی فراوانی دارد (ابن بابویه، ۱۴۰۶ق، ص۲۸۹). همه این آموزه¬ها لزوم مداخله در حل مشکلات زناشویی را روشن می¬کند. همچنین، همه مداخله¬های زوج¬درمانی اسلامی باید در چارچوب فقهی و اخلاقی اسلام باشد. بنابراین هرگونه توصیه برخلاف شرعی و اخلاقی پذیرفته نیست و خارج از زوج¬درمانی اسلامی قرار می¬گیرد.<ref>. کتاب «زوج درمانی با روی آورد اسلامی»، محمدرضا سالاری فر.</ref>

[https://wikijoo.ir/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C ویکی جو]

[https://civilica.com/doc/620803/ مقاله «زوج درمانی از دیدگاه اسلام»، ذبیح الله کاوه فارسانی، فریبا حیدری، مژگان زارع، چهارمین همایش ملی مشاوره و سلامت روان، 1395.]

کتاب «زوج درمانی با روی آورد اسلامی»، محمدرضا سالاری فر، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم، 1395.