مسئولیت اجتماعی
مسئولیت اجتماعی؛ تعهد جمعی و اخلاقی فرد نسبت به جامعه. داشتن روحیه جمعی و اشتیاق برای کمک به دیگران روحیه مسئولیت پذیری اجتماعی را تقویت می‌کند. در برخی از آیات قرآن نمونه هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی به چشم می‌خورد. مسئولیت پذیری نسبت به زندگی یتیمان، مسکینان، اسیران و سفارش افراد به یکدیگر در مورد حق و صبر در برابر مصیبت‌ها و مشکلات نمونه‌‌هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی است.
مسئولیت اجتماعی در اصطلاح
مسئولیت اجتماعی نوعی تعهد اخلاقی و جمعی است‌که افراد نسبت به همنوع خود دارند و کارهایی را به نفع مردم جامعه انجام می-دهند.[۱] دلیل این تعهد جمعی و اخلاقی این است که انسان به صورت جمعی در یک جامعه متشکل از افراد مختلف زندگی می‌کند. در این اجتماع سرنوشت اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی آنها در هم تنیده است و اعمال و رفتاری که یک فرد از خود نشان می‌دهد، در دیگر عرصه‌ها و افراد جامعه تاثیر می‌گذارد. بر این اساس، افراد یک جامعه در قبال رفتار و واکنش‌های یکدیگر مسئولیت دارند.[۲]
مسئولیت اجتماعی در قرآن
طبق آموزه‌های اسلامی، مسئولیت اجتماعی به مجموعه‌ای از رفتارها و اعمالی گفته می‌شود که افراد برای همنوع خود انجام می‌دهند. این کار را نه از روی اجبار؛ بلکه به دلیل حضورش در اجتماع انجام می-دهد.[۳] بر این اساس، افراد در برابر گروههاى مختلف اجتماعى از خانواده[۴] گرفته تا خويشاوندان،[۵] اهل شهر تا همه افراد جامعه مسئول هستند و باید در گروهها و فعاليت اجتماعى حضور فعال و چشمگیر داشته باشند.[۶] در حقیقت، مسلمانان در جامعه و روابط انسانی خود اگر هرگونه کاستی و ضعفی را در هر حوزه‌ای در وجود انسان و برادر دینی خود ببینند، نمی‌توانند نسبت به این امر بی‌تفاوت باشند و به کمک آنها می‌شتابند.[۷] نمونه‌ای از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تعهدی است که انسان باید نسبت به یتیمان و مسکینان داشته باشد.[۸] خداوند میان ایمان به خود و خدمت به یتیمان، مسکینان و اسیران[۹] و قبولی نماز ارتباط محکمی ایجاد می‌کند. در واقع، ایمان حقیقی و دینداری واقعی و نماز و عبادت حقیقی در هنگامی است که انسان به جامعه خود توجه کند و نیاز هم‌نوعش را برآورده کند؛ در غیر این صورت، دین و ایمان و نماز و عبادت حقیقی نیست؛ چون عنصر محبت و برآوردن نیاز همنوع، غایب است.[۱۰] نمونه دیگر از مسئولیت اجتماعی در قرآن، تواصی[۱۱] است. تواصی به معنای سفارش کردن است که در قرآن به تواصی صبر و حق اشاره شده است. هدف تواصی این است که گاهی اوقات، اراده انسان ضعیف می‌شود و کم می‌آورد. اگر اطرافیانش به او در مورد امر حقی سفارش کنند و یا او را در مصیبت‌ها و مشکلات به صبر دعوت کنند، این اراده ضعیف، تقویت می‌شود.[۱۲]
منابع
پاورقی‌ها
- ↑ . ویکی پدیا.
- ↑ . پژوهشکدۀ باقرالعلوم.
- ↑ . مفهوم مسئولیت اجتماعی خارج از اجبار و اکراه محقق شود؛ مسئولیت پذیری از دیدگاه قرآن
- ↑ .اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم؛ پذیرش تعهد و مسئولیت اجتماعی از مؤلفه‌های خانواده قرآنی است.
- ↑ . يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالًا كَثِيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً؛ «اى مردم، از پروردگارتان كه شما را از «نفس واحدى» آفريد و جفتش را [نيز] از او آفريد، و از آن دو، مردان و زنان بسيارى پراكنده كرد، پروا داريد؛ و از خدايى كه به [نامِ] او از همديگر درخواست مىكنيد پروا نماييد؛ و زنهار از خويشاوندان مَبُريد، كه خدا همواره بر شما نگهبان است» (نساء/1).
- ↑ . سوادآموزی را به عنوان یک مسئولیت اجتماعی حساب کنیم.
- ↑ . تأکید بر اصل مسئولیت اجتماعی در مکتب امیرالمؤمنین(ع)
- ↑ . وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْؤُلًا؛ «و به مال يتيم- جز به بهترين وجه- نزديك مشويد تا به رشد برسد، و به پيمان [خود] وفا كنيد، زيرا كه از پيمان پرسش خواهد شد». (إسراء/34)؛ فَذلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيم وَ لا يَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْكِين فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّين؛ اين همان كس است كه يتيم را بسختى مىراند، و به خوراك دادن بينوا ترغيب نمىكند. پس واى بر نمازگزارانى (ماعون/4-2).
- ↑ . وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً؛ «و به [پاس] دوستىِ [خدا]، بينوا و يتيم و اسير را خوراك مىدادند». (انسان/8)
- ↑ . تعریف ایمان حقیقی به مسئولیت اجتماعی؛ پیام تربیتی سوره ماعون؛ اهمیت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی در قرآن کریم.
- ↑ . إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ؛ مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حقّ سفارش و به شكيبايى توصيه كردهاند. (عصر/3)
- ↑ چهار مسئولیت اجتماعی مسلمانان از منظر قرآن.