شمل (فراگیری)

ریشه «شمل» (ŠML)؛ شمول، فراگرفتن. این ریشه تنها دو بار در قرآن کریم آمده است.

معنای لغوی

شمول: فرا گرفتن. احاطه. آنرا پيچيدن نيز گفته‏اند مثل جامه بخود پيچيدن در اقرب گويد «اشْتَمَلَ‏ عَلَيْهِ الْأَمْرُ: أَحَاطَهُ بِهِ» «قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ‏ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ» انعام: 143 و 144. بگو: آيا آندو نر را حرام كرده يا آندو ماده را؟! يا آن بچه‏اى را كه رحمهاى آندو ماده در بر گرفته؟! اشتمال فقط در دو آيه فوق آمده است (قاموس قرآن، ج4، ص72)

ساخت‌های صرفی در قرآن

اِشتَمَلَ (فعل باب افتعال): 2 بار

ریشه‌شناسی

زبان لفظ لفظ با آوانویسی عربی معنای انگلیسی معنای فارسی توضیح منبع
قرآن اِشتَمَلَ اِشتَمَلَ اِشتَمَلَ شمول: فرا گرفتن قاموس قرآن، ج‏4، ص: 72
آفروآسیایی
سامی *ŝimaʔl- {} *ĉimaʔl- شمءل left (side, hand) چپ (سمت، دست)
اکدی šumēlu, šumīlu شُمِلُ\ شُمِلُ 'left side, left hand' OB on "سمت چپ، دست چپ" [CAD š 267], [AHw 1271].
اگاریتی šmʔal شمءَل 'die, das Linke' چپ [Aist 307].
عبری ŝǝmō(ʔ)l شمُ(ء)ل 'left side, left' "سمت چپ، چپ" [KB 1332].
آرامی یهودی sǝmālā سمَلَ 'left side' 'سمت چپ' [Ja 1002].
سریانی sǝmālā سمَلَ 'sinistra', adj. 'sinister' چپ [Brock 481]
آرامی جدید HRT šumala شُمَلَ 'links' 'left hand, left side' چپ" "دست چپ، سمت چپ" [J Hert 199] NASS simǟlä
مندایی smal(a) سمَل(َ) 'left (hand, arm, side)' "چپ (دست، بازو، پهلو)" [DM 332].
مهری ŝaymǝl شَیمل 'left, left hand' "چپ، دست چپ" [JM 380]
جبالی ŝĩyɛ̄l شِیِل 'left-hand, left (direction)'  'left' "سمت چپ، دست چپ" [JJ 253], ŝǝmli, ŝǝmlɛ̄t
حرصوصی ŝémel شِمِل 'left, left-hand' "چپ، دست چپ" [JH 120]
سقطری ŝímhil (ŝémhel, ŝémel) شِمهِل (شِمهِل\ شِمِل) 'gauche' چپ [LS 430] (also [SSL LS 1473; SSL 4 97])
عربی šimāl- شِمَال- 'main gauche'  'côté gauche' دست چپ "سمت چپ" [BK 1 1273], šamāl-

منابع

شمل (واژگان)

منابع ریشه شناسی 2